Надзея Уладзіміраўна Ланская: Розніца паміж версіямі

'''Надзея Уладзіміраўна Ланская''' (у шлюбе '''Якаўлева''') ({{ДН|23|01|1839}} — {{ДС|8|05|1914}}) — [[пісьменніца]], [[публіцыст|публіцыстка]]ка.

== Біяграфія ==

Надзея Ланская нарадзілася ў сяле Ігнацьеўскім Малаяраславецкага ўезда Калужскай губерні. Прабыўшы некаторы час у прыватным пансіёне губернскага горада [[Калуга|Калугі]], у 1849 - 1855 1849—1855 гг. вучылася і выхоўвалася ў Маскве, у закрытым Екацярынінскім вучылішчы для "«высакародных дзяўчын"». Бацька Ўладзімір Мікалаевіч Ланскі (1796 - 18571796—1857) - — заможны адстаўны падпаручнік. Пасля смерці першай жонкі бацька пабраўся шлюбам другі раз у 1827 годзе. Прабыўшы некаторы час у прыватным пансіёне губернскага горада [[Калуга|Калугі]], у 1849 - 1855 1849—1855 гг. вучылася і выхоўвалася ў Маскве, у закрытым Екацярынінскім вучылішчы для "«высакародных дзяўчын"». Пабралася шлюбам з урачом Львом Сямёнавічам Якаўлевым (1831-18851831—1885).

Яна пачала сваю журналісцкую дзейнасць яшчэ ў пачатку 1870-х гг. як «мясцовы карэспандэнт» пецярбургскай газеты "«Неделя"» ([[беларуская мова|бел.]] "«Тыдзень"»). На старонках газеты публікаваліся яе нарысы, дзе паведамлялася аб падзеях ў Мазыры - — невялікім гарадку тагачаснай Мінскай губерні, у якім яе муж - — выхаванец Маскоўскага універсітэта, лекар Леў Сямёнавіч Якаўлеў (1831 - 18851831—1885) служыў з 1868  г. Артыкулы ўтрымлівалі крытычныя выпады супраць дзеянняў мясцовай адміністрацыі. У 1871  г. Л. С.  Якаўлеў у выніку катастрофы пазбавіўся нагі і быў вымушаны спыніць службу. Літаратурная праца была для пісьменніцы сур'ёзнай матэрыяльнай дапамогай.

У канцы 1876  г. з мужам пераяжджае ў Кіеў, дзе для літаратурнай дзейнасці пісьменніцы, ужо сталай прафесійнай журналісткай з імем, адкрыліся вялікія магчымасці, у параўнанні з Мазыром: Кіеў быў цэнтрам губерні. У 1877  г. пасля пачатку руска-турэцкай вайны праз Кіеў адпраўляліся за Дунай і далей воінскія часткі рускай арміі, абозы і эшалоны з ваенным рыштункам, амуніцыяй і харчаваннем. Назад вярталіся параненыя, многія з якіх размяшчаліся ў самым Кіеве і яго ваколіцах. Тут жа разгортвалася бурная дзейнасць інтэндантаў, якія нажываліся на ваенных пастаўках, а таксама фінансавых махінацыях.

Паведамленні Н.  В.  Якаўлевай-Ланской пра тое, што цяжкапараненыя ляжалі на бруднай саломе, а то і проста на падлозе ў бальніцах і шпіталях Кіева былі зусім непрыемныя для мясцовых чыноўнікаў. У 1878  г. сям'я вымушана з'ехаць з Кіева праз ціск уладаў. Жыла ў [[Арол|Арле]], [[Мазыр|Мазыры]]ы, [[Кіеў|Кіеве]], [[Старая Руса|Старой Русе]].

У некралогу, які з'явіўся пасля смерці пісьменніцы, гаварылася: ''За раман з руска-турэцкай вайны«" Лаўры і церні "нябожчыца была пазбаўленая пенсіі, пакінутай ёй пасля нябожчыка мужа'. Раман «Лаўры і церні» не патрапіў нават у такія найбуйнейшыя дарэвалюцыйныя бібліятэкі Расіі , як Імператарская Публічная бібліятэка ў Пецярбургу і бібліятэка Румянцаўскага музея ў Маскве - — гэтыя бібліятэкі атрымлівалі абавязковы экзэмпляр кніг, якія публікаваліся ў Расіі.

Надзея Уладзіміраўна працягвала сваю літаратурную і журналісцкую дзейнасць да апошніх дзён свайго жыцця, пакінуўшы пасля сябе два рамана, некалькі зборнікаў аповесцяў, апавяданняў і нарысаў і сотні газетных публікацый. Вяла перапіску Д.  В.  Філосафавым, А.  С.  Суворыным і інш. Яе проза і публіцыстыка адрознівалася ярка выяўленым грамадзянскім тэмпераментам, які прымушаў яе пастаянна ўступаць у барацьбу са злоўжываннямі, несправядлівасцю і беззаконнем.

Апошнія гады жыцця Н.  В.  Якаўлева-Ланская жыла ў сяле Міхайлаўскім, былым пушкінскім маёнтку, дзе быў заснаваны прытулак для састарэлых пісьменнікаў. Там і скончыла яна сваё жыццё 8 (21) траўня 1914  г., знайшоўшы заспакаенне недалёка ад магілы [[Аляксандр Сяргеевіч Пушкін|Пушкіна]] - — яна была пахавана на могілках у Святых гарах, на так званай "«Цімафеевай горцы"».

== Раман "«Обрусители"» ==

Раман Надзеі Ланской "«Обрусители"» распавядае аб становішчы ў адной з беларускіх воласцяў пасля паўстання 1863  г. і хвалі расійскай эміграцыі ў Беларусь<ref>http://kamunikat.org/usie_knihi.html?pubid=13448</ref>. Віцязь-возера - — гэта ў рэальнасці Князь-возера ў цяперашнім [[Жыткавіцкі раён|Жыткавіцкім раёне]]. У часы Ланской гэта [[Мазырскі павет]] [[Мінская губерня|Мінскай губерні]]. Дапаўняюць тапаграфію згадкі Турлова ([[Тураў]]), Мялешкавічы - — вёскі на шляху з Мазыра ў [[Жыткавічы]], Юр'евічаў ([[Юравічы]]). Губернскі Мінск названы ў рамане Балоцінскам.