Выдуманы сусвет: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі |
+ спасылкі |
||
Радок 6:
Далучэнне сусвета да катэгорыі выдуманых з’яўляецца прадметам спрэчак. Паводле некаторых навукоўцаў, сусвет можа быць 1) рэальны, 2) выдуманы цалкам, 3) выдуман з элементамі рэальнасці. У супрацьвес гэтаму, Шмід, Долежэл і іншыя катэгарычна адмаўляюць у праве існавання змешанаму сусвету, паколькі любы рэальны элемент, які апынуўся ў выдуманай рэальнасці, робіцца ўласна выдуманым аналагам. Дапушчаючы існаванне змешаных сусветаў, да іх можна аднесці творы, заснаваныя на фактычных падзеях, але з выдуманымі аўтарскімі дадаткамі<ref name="Шмид">{{книга|автор=Шмид, Вольф.|заглавие=Нарратология|издательство=Litres|год=2013|isbn=9785457068216|страниц=608|ссылка=http://books.google.ru/books?id=TRqjAAAAQBAJ}}</ref>.
Вызначае выдуманасць сусвета або аўтар (Серль), або сам тэкст (Хамбургер). Апошніі аб’ектыўны падыход атрымаў найменьшую падтрымку спецыялістаў, які пагадзіліся ў тым, што аб’ектыўных індыкатараў выдуманасці сусвета не існуе. Дзеля класіфікацыі сусвета прапанавана выкарыстоўваць знешнія праявы выдуманасці, таксама розныя з пункту гледжання розных спецыялістаў: указанні аўтара (Серль); наўмысныя змаўчанні, разбурэнне арыентыроўкі, а таксама кантэкстуальныя прыкметы, як публікацыя ў межах пэўнай серыі ці ў пэўным выданні (Марцінэс, Шэфель);
У адпаведнасці з класіфікацыяй
* [[казка]] - сусвет, у якім немагчымае існуе раўнапраўна з магчымым;
* [[літаратура жахаў]] - сусвет, у якім незвычайнае з’яўляецца парушэннем звычайнага парадку рэчаў;
* [[навуковая фантастыка]] - немагчымае мае рацыянальнае тлумачэнне, якое ператварае яго ў магчымае.
[[Станіслаў Лем]] пашырае гэтую класіфікацыю, дадаючы яе паняццем [[дэтэрмінізм]]: на яго думку, казка мае поўнае перадвызначанасць, бо ў ёй дабро заўсёды перамагае зло, і гэтым яна адрозніваецца ад рэальнасці; [[міф]], як від казкі, таксама мае перадвызначанасць, але іншага плана: учынкі герояў падпарадкаваны сіле вышэйшага [[Рок, лёс|року]], а не іх уласным жаданням; [[фэнтэзі]] ўяўляе сабою сучасны від казкі, у якой дапушчаюцца адхіленні ад перадвызначанасці і ўплыў выпадковых фактараў, якія перашкаджаюць перамозе дабра. Адсюль многія творы, якія прынята адносіць да навукова-фантастычных, мэтазгодна аднесці менавіта да фэнтэзі ці нават казкі.
== Гл. таксама ==
| |||