Гульня тронаў (раман): Розніца паміж версіямі

[[Выява:George R. R. Martin (9347950579).jpg|330px|thumb|right|Пісьменніка натхняў поспех [[Уладар пярсцёнкаў, кінатрылогія|экранізацыі]] «[[Уладар пярсцёнкаў|Уладара пярсцёнкаў]]», аднак любая кніга Марціна перавышала кожны том Толкіна ў тры разы, а фільмаў па цыкле спатрэбілася б «не тры, а дваццаць»<ref name="kog" />{{rp|5}}]]

 

 

Першапачатковы пробліск гісторыі складаўся ў спантаным бачанні, у якім хлопчык па імі Бран становіцца сведкам абезгалоўвання, а затым знаходзіць у снегу ваўчанят<ref name="stone" />, і першай была набрана менавіта глава пра тое, як Старкі знаходзяць шчанюкоў лютаваўка<ref>{{cite web |url=http://www.nytimes.com/2005/12/12/books/12crow.html?_r=1&|title=A Fantasy Realm Too Vile for Hobbits|author=Dinitta Smith.|date=2005-12-12|publisher=[[The New York Times]]|accessdate=2015-05-13|lang=en}}</ref><ref name="intpw" />. У той момант аўтар працаваў над раманам «Авалон»<ref name="worg">{{cite web |url=http://www.westeros.org/Citadel/SSM/Entry/5431/|title=Interview|author=J. Martin.|date=2011-07-11|publisher=Westeros.org|accessdate=2015-05-12|lang=en|archiveurl=http://web.archive.org/web/20140714115648/http://www.westeros.org/Citadel/SSM/Entry/5431/|archivedate=2014-07-14}}</ref>. Прыступаючы да «Гульні тронаў», пісьменнік не ведаў, будзе гэта апавяданне або нешта большае. Пазней ён прыняў важнае рашэнне весці апавяданне ад асобы некалькіх персанажаў<ref name="tron" />. Скончыўшы другую главу<ref name="worg" /> і напісаўшы каля ста старонак<ref name="stone" />, аўтар быў вымушаны адкласці працу з-за занятасці сцэнарыямі<ref name="tron" />. У нейкі момант пасля працяглага апісання сюжэту пісьменнік зразумеў, што трэба спыніцца і прапрацаваць свет і яго гісторыю — намаляваць карты, генеалагічныя дрэва, пазначыць каралёў з гадамі кіравання і іх мянушкамі<ref name="worg" />. Першапачаткова Марцін вызначаў парадак глаў, пазней прапісваў гісторыю кожнага персанажа, затым дзяліў яе на часткі, а пасля ператасоўваў іх, каб атрымаць аптымальнае размяшчэнне ўнутры рамана і дамагчыся максімальнага напружання. Часам, каб не заблытацца ў дэталях, аўтар запісваў дэталі апавядання ў спісах і дыяграмах, хоць большую частку ўсяго імкнуўся запамінаць. Своеасаблівай традыцыяй Марціна стала выкарыстанне «аднаразовых» герояў для пралогу і эпілогу<ref name="tirion" />. Ён разглядаў і іншую магчымую структуру рамана, пры якой паміж главамі праходзілі месяцы, а не дні, што, на яго погляд, кардынальна б змяніла кнігу і дазволіла вырашыць шэраг праблем<ref>{{cite web |url=http://www.freemagazine.fi/interview-with-fiction-writer-george-rr-martin/|title=Interview with fiction writer George R.R. Martin|author=Antonio Díaz.|publisher=Freemagazine|accessdate=2015-08-02|lang=en}}</ref>. Першы варыянт рукапісу склаў 1088 старонак без дадаткаў<ref>{{cite web |url=http://www.webcitation.org/66ffAGyXU|title=No, I haven't finished writing|author=Martin, George R. R.|date=2005-05-29|publisher=GeorgeRRMartin.com|accessdate=2015-05-20|lang=en|archiveurl=http://www.webcitation.org/66ffAGyXU|archivedate=2012-04-04}}</ref>, хоць першапачаткова аўтар хацеў змясціць усе падзеі ў 800 старонках<ref name="tols">{{артыкул|аўтар=Николай Караев.|загаловак=Джордж Мартин между Толстым и Толкином|спасылка=https://fantlab.ru/work488041|выданне=День за Днем|тып=Газета|месца=Таллин|год=2009, 17 июля|мова=ru}}</ref>. Пасля 300 старонак пісьменнік перамясціў у другі раман — «[[Бітва каралёў|Бітву каралёў]]»<ref name=tiff1>{{cite video |people=[[George R. R. Martin|Martin, George R. R.]] |date=March 12, 2012 |title=In Conversation With... George R.R. Martin on Game of Thrones Part 1 – TIFF Bell Lightbox |url=http://www.youtube.com/watch?v=3S51i0EANGA |publisher=[[TIFF Bell Lightbox]] |time=4:00 min (publishing history), 15:00 min (names) |accessdate=April 1, 2012}} Transcript summary available by {{cite web |last=Ippolito |first=Toni-Marie |url=http://www.thelifestylereport.ca/2012/03/13/george-r-r-martin-talks-to-fans-about-the-making-of-game-of-thrones-and-what-inspired-his-best-selling-book-series/ |title=George R. R. Martin talks to fans about the making of ''Game of Thrones'' and what inspired his best-selling book series |publisher=thelifestylereport.ca |date=March 13, 2012 |archiveurl=http://www.webcitation.org/66ffA1Ogh |archivedate=April 4, 2012 |deadurl=no |accessdate=March 22, 2012}}</ref><ref name="ob">{{cite web |url=http://observationdeck.kinja.com/george-r-r-martin-the-complete-unedited-interview-886117845|title=George R.R. Martin: The Complete Unedited Interview|author=Charlie Jane Anders.|date=2013-07-23|publisher=Observationdeck.kinja.com|accessdate=2015-08-08|lang=en}}</ref>.

Раман выкладзены ад асобы дзевяці герояў<ref name="fan" />. Любімы персанаж Марціна — Тырыян<ref name="fi">{{cite web |url=http://www.mirf.ru/Articles/art1379.htm|title=Заглянуть в души героев|author=Дмитрий Злотницкий.|date=2006-08-21|publisher=[[Мир фантастики]]|accessdate=2015-07-02|lang=ru}}</ref>. Прывабным яго робяць досціп і неадназначнасць. Найбольш складана аўтару даваўся Бран, таму што ён быў самым маладым з галоўных герояў і фактычна адзіным, хто валодае магічнымі здольнасцямі<ref name="tirion">{{cite web |url=http://www.scifi.com/sfw/issue190/interview.html|title=George R.R. Martin continues to sing a magical tale of ice and fire|author=Tasha Robinson.|date=2002|publisher=Scifi.com|accessdate=2015-05-12|lang=en|archiveurl=http://web.archive.org/web/20020223190420/http://www.scifi.com/sfw/issue190/interview.html|archivedate=2003-07-20}}</ref>. Гісторыя Дэйнерыс з самага пачатку павінна была развівацца на іншым кантыненце. Пісьменнік намаляваў карту Вестэраса і вырашыў развіваць дзеянне з гэтым персанажам па-за межамі гэтай карты, параўноўваючы атрыманы эфект з уяўным увядзеннем главы пра [[Фарамір]]а адразу пасля дня нараджэння [[Більба]] ва «Уладары пярсцёнкаў», што адразу дало б чытачу іншае ўяўленне пра маштабы апавядання<ref name="tron" />. Смерць галоўных герояў часткова была натхнёная гібеллю [[Гэндальф]]а ў «[[Брацтва пярсцёнка|Брацтве пярсцёнка]]» і [[Фрода]] ў «[[Дзве крэпасці|Дзвюх крэпасцях]]» з той розніцай, што персанажы Марціна, як правіла, не ўваскрасаюць. Аўтару было цяжка забіваць сваіх герояў, паколькі ён адносіўся да іх як да дзяцей, хоць некаторыя з іх, такія як Эдард Старк, «былі адзначаны смерцю з самага пачатку». Сцэна смерці Эдарда была напісана ў 1994 годзе<ref name="intpw" />. Аўтар казаў: «Валар маргуліс. Усе смяротныя павінны памерці. Смерць непазбежная ісціна ўсяго жыцця… і ўсіх гісторый таксама». Сваім творам аўтар жадаў паспрачацца са сцвярджэннем Толкіна, што добры чалавек, такі, як [[Арагорн]], павінен стаць добрым каралём. Нэд, як маральны компас апавядання, абаронца, які згуртоўвае іншых, «змецены з дошкі», што робіць апавяданне больш трывожным<ref name="stone" />. Пісьменнік не хацеў забіваць яго занадта хутка — ён даў чытачам час прывязацца да яго, каб гэта страта стала ўдарам<ref name="kog" />{{rp|99}}.

 

 

=== Стылістычныя асаблівасці і аўтарскія планы ===

Паводле слоў пісьменніка, ідэя «Гульні тронаў» «прыйшла з ніадкуль». На аснове дзіцячых успамінах пра творчасць [[Джон Рональд Руэл Толкін|Толкіна]], аўтар хацеў напісаць маштабнае эпічнае фэнтэзі<ref name="intpw">{{cite web |url=http://www.ew.com/article/2011/07/12/george-martin-talks-a-dance-with-dragons|title=EW interview: George R.R. Martin talks 'A Dance With Dragons'|author=James Hibberd.|date=2015-01-08|publisher=[[Entertainment Weekly]]|accessdate=2015-04-06|lang=en}}</ref>. Асаблівае месца ў рамане адведзена [[Геральдыка|геральдыцы]]<ref name="tirion" />. Нямала тэксту прысвечана і апісанню ежы. Паводле меркавання аўтара, эпізоды ажыўляюць і пейзажы, і гукі, і пахі. Падчас бітвы, пасцельнай сцэны і на банкеце дзейнічаюць аднолькавыя прыёмы. Нямала часу Марцін выдаткаваў на апісанне тых страў, якія ядуць яго героі. Як адзначае сам Марцін, «Гэты фон надае сцэнам тэкстуру, робіць іх яркімі і псіхалагічна дакладнымі… Уражанні, якія атрымліваюцца праз пачуцці, пранікаюць глыбока ў самыя асновы нашай свядомасці, куды наўрад ці можна дабрацца, выкладаючы сюжэт выключна інтэлектуальна»<ref name="cook">{{кніга|аўтар=Челси Монро-Кассель, Сариэн Лерер, Джордж Мартин.|частка=Предисловие|загаловак=Пир Льда и Огня. Официальная поваренная книга «Игры престолов»|арыгінал=A Feast of Ice and Fire. The Official Companion Cookbook|спасылка=https://books.google.ru/books?id=m3KRAwAAQBAJ&printsec=frontcover&dq#v=onepage&q&f=false|месца=Москва|выдавецтва=Манн, Иванов и Фербер|год=2014|старонкі=12—15|старонак=240|isbn=978-5-00057-123-1}}</ref>. Дзіцячыя ўспаміны пра суровыя зімы [[акруга Дуб'юк, Аёва|Дуб'юка]] знайшлі сваё адлюстраванне ў рамане<ref name="tron" />.

 

 

У [[2015]] годзе выдавецтва ''[[HarperCollins]]'' у сваім новым офісе ў [[Лондан]]е выставіла на агляд ліст Джорджа Марціна да яго літаратурнага агента Ральфа Вічынанцу, датаваны кастрычнікам [[1993]] года. У гэтым пісьме Марцін у падрабязнасцях расчыняе канцэпцыю і падзеі «Песні Лёду і Полымя». Фатаграфіі ліста былі выкладзены ў Інтэрнэт, і, нягледзячы на спробу іх выдаліць, фанацкая супольнасць паспела зрабіць з іх копіі. Сапраўднасць напісанага пацвердзіў выдавец. Толькі апошні абзац быў закрэслены чорным фламастарам. Да ліста пісьменнік прыкладаў першыя трынаццаць глаў: {{cquote|Груба кажучы, прыкладзеныя першыя главы даюць пачатак тром асноўным канфліктам, якія вызначаць галоўныя сюжэтныя лініі трылогіі, якія пераплятаюцца ў складанае, але цудоўнае (як я спадзяюся) палатно. Кожны з канфліктаў прывядзе да разбуральнай пагрозы лёсу маіх выдуманых Сямі Каралеўстваў і жыццяў маіх галоўных герояў. Першая пагроза ўзнікне з-за варожасці паміж вялікімі дамамі Ланістэраў і Старкаў, якая выльецца ў змову, контрзмова, славалюбівыя імкненні, забойства і помста, а галоўным прызам апынецца Жалезны трон Сямі Каралеўстваў. Такі касцяк першай кнігі трылогіі, «Гульні тронаў»<ref name="letter" /><ref name="letter2" /><ref name="letter3" />.}}

Кхаласар Дрога створаны паводле апісанняў мноства старажытных качэўнікаў. Зборны вобраз датракійцаў узыходзіць да [[Гуны|гунаў]] і [[Манголы|манголаў]], [[Авары|авараў]] і [[Мадзьяры|мадзьяраў]]. Таксама ў іх прысутнічаюць рысы раўнінных плямёнаў амерыканскіх індзейцаў і некаторыя фэнтэзійныя элементы. Яны паважаюць доблесць, пагарджаюць смерцю і болем, а таксама суседнімі народамі. Лёгкае пераноснае жытло, простая ежа, культ каня адсылаюць да звычаяў цюрак і манголаў. Меч аракх з унутраным завострываннем у сутнасці з'яўляецца копіяй егіпецкага мяча [[хапеш]]а з больш закругленым лязом. Заплеценыя ў касу валасы воінаў — даніна качэўнікам [[сяньбі]], [[дунху]] і [[Маньчжуры|маньчжурам]]<ref name="val" />. Паводле адной са здагадак, правобразам кхала Дрога меркавана з'яўляўся [[Есугей]] — бацька [[Чынгісхан]]а<ref name="kar" />. Паўнавартасная [[датракійская мова]] ў рамане не гучыць — згадваліся толькі асобныя словы і імёны<ref>{{cite web |url=http://www.rg.ru/2014/10/14/game-of-thrones-site-anons.html|title=Фанаты «Игры престолов» выучат дотракийский язык при помощи iPhone|author=Алексей Забродин.|date=2014-10-14|publisher=[[Российская газета]]|accessdate=2015-04-28|lang=ru}}</ref>.

 

 

=== Публікацыя ===

Падчас рэкламнага тура кнігі Марцін наведаў [[Кентукі]]. На сустрэчу ў краме Joseph-Beth Booksellers яго чакала каля 400 чалавек<ref name="york" />. Пазней ён адправіўся ў [[Сент-Луіс]]. Тым часам у суседнім горадзе праходзіў канвент з удзелам [[Рэй Брэдберы|Рэя Брэдберы]] і [[Гары Гарысан]]а, і, калі Марцін прыйшоў у кнігарню, сумешчаную з кафэ, ён сустрэў там чацвярых наведвальнікаў і менеджара. Пасля таго, як яго прадставілі, усе госці пакінулі краму. «Вось так мне прыйшлося раздаваць аўтографы мінус чатыром людзям», — усміхаўся Джордж<ref name="fan" />. Першыя выданні кнігі, паводле слоў аўтара, нядрэнна раскупляліся, але продажы ўсё ж не адказвалі ўскладзеным чаканням. Марцін лічыў, што ў гэтым была вінаватая ілюстрацыя з вокладкі — яе змена на больш фэнтэзійную рэзка падняла попыт на раман. Падарункавае выданне ў цвёрдай вокладцы ў фінансавым плане «было расчаравальным»<ref name="alien" />. Колькасць чытачоў рэзка ўзрасла са з'яўленнем аднайменнага серыяла<ref name="york">{{cite web |url=http://www.newyorker.com/magazine/2011/04/11/just-write-it?currentPage=all|title=Just Write It!|author=Laura Miller.|date=2011-04-11|publisher=[[The New Yorker]]|accessdate=2015-08-05|lang=en}}</ref>. Станам на 2011 год кніга была перавыдана 34 разы, а продажы перавысілі адзнаку ў 1 мільён асобнікаў<ref name="sell">{{cite web |url=http://www.salon.com/2011/04/09/game_of_thrones_primer/|title=The essential guide to “Game of Thrones”|author=Anfrew Leonard.|date=2011-04-10|publisher={{Не перакладзена 4|Salon}}|accessdate=2015-08-13|lang=en}}</ref>. Аўтара часта пыталі, калі раман з'явіцца ў фармаце [[Аўдыёкніжка|аўдыёкніжкі]]. Упершыню ў падобным варыянце ён выйшаў каля 2000 года — гэта была скарочаная дзевяцігадзінная версія «Гульні тронаў», якой Марцін быў вельмі незадаволены. 9 снежня 2003 года выдаўцом ''[[Random House Audio]]'' быў выпушчаны твор працягласцю ў 33 гадзіны 50 хвілін. Тэкст чытаў {{Не перакладзена 4|Roy Dotrice|Рой Дотрыс}}, з якім Марцін працаваў на працягу трох гадоў у тэлесерыяле «{{Не перакладзена 4|Beauty and the Beast (1987 TV series)|Прыгажуня і пачвара}}». «Я і падумаць не мог, што выберу кагосьці іншага на гэту ролю», — прызнаваўся пісьменнік<ref>{{cite web |url=http://www.georgerrmartin.com/an-audio-song-of-ice-and-fire-unabridged/|title=An audio song of ice and fire — unabridged!|author=Джордж Марцін.|date=2003-11-22|publisher=Georgerrmartin.com|accessdate=2015-05-07|lang=en}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.amazon.com/Game-Thrones-Song-Fire-Book/dp/B0001DBI1Q|title=A Game of Thrones: A Song of Ice and Fire, Book 1 [Unabridged] [Audible Audio Edition]|publisher=Amazon.com|accessdate=2015-05-07|lang=en}}</ref>.

 

 

== Крытыка ==

| [[Прэмія «Х'юга» за лепшую аповесць|Аповесць]]

| «Кроў дракона»

|-

| [[Сусветная прэмія фэнтэзі]]

 

=== Водгукі ===

 

 

 

Кожны персанаж кнігі старанна выпісаны, а супрацьстаянне Ланістэраў і Старкаў нагадвае барацьбу [[Ланкастэры|Ланкастэраў]] і [[Ёркі|Ёркаў]]<ref name="Dobrov" />. Героі неадназначныя і часцяком захоўваюць некалькі тайнаў. Якасці кожнага з іх запамінаюцца як сутнасці, якія вызначаюць іх характар. Нават самыя гратэскавыя з іх акуратна ўпісаны ў гістарычны кантэкст, што дадае ім дакладнасці. Дзясяткі персанажаў выклікаюць самыя разнастайныя пачуцці, ад сімпатыі да агіды, а часам і тое і іншае адначасова<ref name="fan" />. Адна з прычын папулярнасці рамана складаецца ў падыходзе аўтара да апавядання — назірання за героямі з некалькіх пунктаў гледжання<ref name="mirf" />. Гэты падыход робіць вобраз свету больш складаным і шматгранным<ref name="mirf" /><ref name=huf>{{cite web |url=http://www.huffingtonpost.com/tara-subramaniam/review-game-of-thrones-bo_b_1659913.html|title=Review: 'A Game of Thrones'|author=Tara Subramaniam.|date=2012-12-09|publisher=[[The Huffington Post]]|accessdate=2015-05-12|lang=en}}</ref>, забяспечвае глыбіню сюжэту і трымае чытача ў чаканні працягу<ref name=huf />. Персанажы твора не ідэалізаваны, сярод іх няма абсалютна станоўчых і абсалютна адмоўных. Пры агульнай «даросласці» сюжэту значная частка апавядання падаецца з вуснаў дзяцей, якім даводзіцца пасталець раней часу<ref name="mirf" />. Джон Ходсмэн, крытык часопіса ''[[Time]]'' пісаў, што Тырыян Ланістэр з'яўляецца лепшым персанажам у мастацкай літаратуры<ref name="time">{{cite web |url=http://content.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,2066367_2066369_2066129,00.html|title=The 2011 TIME 100. George R.R. Martin|author=John Hodgman.|date=2011-04-21|publisher=[[Time]]|accessdate=2015-05-17|lang=en}}</ref>. Як чалавек свайго часу, скептычны і прыкрываецца цынізмам, насамрэч Тырыян здольны на глыбокую спагаду, што робіць яго ўпадабаным персанажам сярод чытачоў<ref name="kog" />{{rp|88}}. Радзей гучалі іншыя меркаванні. Так, Сэм Джордысан, крытык газеты ''[[The Guardian]]'', падкрэсліўшы вялікі талент, з якім Марцін раскрывае перад чытачом унутраны свет персанажаў, лічыў, што яго героі занадта часта аднамерныя, цьмяныя і маральна падзелены толькі на два тыпы — добрыя і злыя. Добрыя хлопцы высакародныя, пампезныя і прадказальныя. Дрэнныя — дэвіянтныя, забіваюць нявінных людзей і смяюцца над чужым болем, што ён лічыў дурным, наіўным і мульцяшным<ref name="grew" />. Часткова гэта меркаванне падтрымала і ''[[The Washington Post]]''<ref name="wp">{{артыкул |аўтар=John H. Riskind.|загаловак=Science Fiction & Fantasy|мова=en|выданне=[[The Washington Post]]|год=1996, 28 ліпеня}}</ref>.