|
[[Выява:Wasyl III.jpg|thumb|right]]
{{вызнч|1=ВасілійВасіль III Іванавіч}}, ([[25 сакавіка]] [[1479]] — [[4 снежня]] [[1533]]) — Вяліківялікі князь маскоўскі ў [[1505]]—[[1533]], сын [[Іван III|Івана III Великого]] і [[Сафія Палеолаг|Сафіі Палеолаг]], бацька [[Іван IV, цар і вялікі князь усяе Русі|Івана IV ГрознагаЖахлівага]].
== Жыццё ==
ВасілійВасіль не быў старэйшым сынам і стаў спадчыннікам ghfcnjkeспадкаемцам пасля смерці [[Іван Іванавіч Малады|Івана Маладога]] уў [[1490]] годзе і няміласці [[Дзмітрый Іванавіч Унук|Дзмітрыя Іванавіча]] (сына Івана Маладога і ўнука Івана III) у [[1502]] годзе. Першы шлюб быў уладкаваны яго бацькам Іванам, які спачатку спрабаваў знайсці яму нявесту ў Еўропе, але скончыў справу выбарам з 1500 дзяўчын, прадстаўленых да двара для гэтай мэты саз ўсёйусёй краіны. Бацька першай жонкі ВасіліяВасіля [[Саламонія Юр'еўна Сабурава|Саламоніі]], Юрый Сабураў, не быў нават баярынам. Род [[Род Сабуравых|Сабуравых]] ідзе ад татарскага [[мурза|мурзы]] Чэта. ▼
Паколькі першы шлюб быў бясплодны, ВасілійВасіль дамогся разводу ў [[1525]] годзе, і ў пачатку наступнага ([[1526]]-га) года ажаніўся з [[Алена Глінская|Алене Глінскай]], дачкой літоўскага князя [[Васілій Львовіч Глінскі|Васілія Львовіча Глінскага]]. Першапачаткова новая жонка таксама не магла зацяжарыць, але нарэшце [[25 жніўня]] [[1530]] года ў іх нарадзіўся сын Іван , будучы [[Іван Грозны]], а затым і другі сын — [[Юрый Васільевіч, князь угліцкі|Юрый]]. ▼▲Васілій не быў старэйшым сынам і стаў спадчыннікам ghfcnjke пасля смерці [[Іван Іванавіч Малады|Івана Маладога]] у [[1490]] годзе і няміласці [[Дзмітрый Іванавіч Унук|Дзмітрыя Іванавіча]] (сына Івана Маладога і ўнука Івана III) у [[1502]] годзе. Першы шлюб быў уладкаваны яго бацькам Іванам, які спачатку спрабаваў знайсці яму нявесту ў Еўропе, але скончыў справу выбарам з 1500 дзяўчын, прадстаўленых да двара для гэтай мэты са ўсёй краіны. Бацька першай жонкі Васілія [[Саламонія Юр'еўна Сабурава|Саламоніі]], Юрый Сабураў, не быў нават баярынам. Род [[Род Сабуравых|Сабуравых]] ідзе ад татарскага [[мурза|мурзы]] Чэта.
▲Паколькі першы шлюб быў бясплодны, Васілій дамогся разводу ў [[1525]] годзе, і ў пачатку наступнага ([[1526]]-га) года ажаніўся з [[Алена Глінская|Алене Глінскай]], дачкой літоўскага князя [[Васілій Львовіч Глінскі|Васілія Львовіча Глінскага]]. Першапачаткова новая жонка таксама не магла зацяжарыць, але нарэшце [[25 жніўня]] [[1530]] года ў іх нарадзіўся сын Іван, будучы [[Іван Грозны]], а затым і другі сын — [[Юрый Васільевіч, князь угліцкі|Юрый]].
Васіль памёр [[3 снежня]] [[1533]] года ад заражэння крыві, выкліканага нарывам на левым сцягне.
== Знешняя палітыка ==
У знешней палітыцы магчыма вылучыць некалькі накірункаўкірункаў — казанскаеказанскі, літоўскаелітоўскі, крымскаекрымскі. ПаходуПаходы на Казань ажыццяўляліся ў [[1506]], [[1523]] і [[1524]] гадах. У [[1521]] годзе было адбіта нападзенненапад на Маскву сумеснага крымска-казанскага войска, а ў [[1527]] годзе — крымскага войска Іслям-гірэя. На літоўскім накірункукірунку ў выніку двух рускамаскоўска-літоўскийлітоўскіх войн (1507-1508 і 1512-1522) за маскоўскайВялікім дзяржавайкняствам Маскоўскім былі замацаваны землі шэрагу вярхоўскіх княстаў, далучаных яшчэ яго бацькам Іванам III, далучаны смаленскія землі разам са Смаленскам[[Смаленск]]ам. На бок рускіхмаскавітаў перайшоў [[Міхаіл Глінскі]].
{{Маскоўскія князі}}
Падчас свайго кіравання ВасілійВасіль далучыў да Масквы [[Пскоў]] ([[1510]]), [[Смаленск]] ([[1514]]), [[Разань]] ([[1521]]), [[Ноўгарад-Северскі]] ([[1522]]).
== Унутраная палітыка ==
У сваёй унутранай палітыцы ВасілійВасіль III карыстаўся падтрымкай Царквы ў барацьбе з феадальнайбаярскай апазіцыяй. У [[1521]] [[мітрапаліт]] [[Варлаам, мітрапаліт маскоўскі|Варлаам]] быў высланы з-за адмовы ўдзельнічаць у барацьбе ВасіліяВасіля супраць князя ВасіліяВасіля Іванавіча Шамячыча. Князёў [[Род Рурыкавічаў|Рурыкавічаў]] [[Васілій Шуйскі|ВасіліяВасіля Шуйскага]] і Івана Варатынскага саслаў у выгнанне. Дыпламат і дзяржаўны дзеяч Іван Бярсен-Бяклемешаў быў пакараны ў [[1525]] з-за крытыкі палітыкі Васілія. [[Максім Грэк]] (публіцыст), Васіян Патрыкееў (дзяржаўны дзеяч) і іншыя былі асуджаныя па той жа самой прычыне ў [[1525]] і [[1531]]. На працягу кіраванні ВасіліяВасіля III павялічылася зямельнае дваранства, улады актыўна абмяжоўвалі імунітэт і прывілеі баяраў.
{{ПА
| 