Язэп Нарцызавіч Драздовіч: Розніца паміж версіямі

У 1910 годзе прызваны на службу ў расійскае войска. Пасля двух гадоў службы ў [[Саратаў|Саратаве]] ён скончыў курсы фельчараў і пачаў працаваць у амбулаторыі. [[Першая сусветная вайна|Першую сусветную вайну]] Драздовіч сустракае ў дзеючай арміі, пры запасным батальёне на Заходнім фронце. Праз цяжкія ўмовы працы Язэп Драздовіч захварэў на [[Брушныбрушны тыф|брушны тыфус]]ус і на два месяцы трапіў у шпіталь. Пасля сямімесячнага адпачынку з адведваннем радзімы Драздовіч вяртаецца ў войска.

Язэп Драздовіч супрацоўнічаў з [[Беларускі музей у Вільні|Віленскім беларускім музеем імя Івана Луцкевіча]]. Дзеля папаўнення экспазіцыі ён займаўся раскопкамі гарадзішчаў, збіраў фальклор, ствараў шматлікія замалёўкі прадметаў матэрыяльнай культуры, архітэктуры, тыпажоў сялян. З гэтай мэтай у 1926 годзе Драздовіч выправіўся ў навукова-творчую экспедыцыю на [[Пінскі павет (1921—1940)|Піншчыну]], а ў наступныя два гады наведаў [[Тракай|Трокі]], [[Вільнюс|Вільню]], [[Мядзінінкай|Меднікі]], [[Крэва]], [[Гальшаны]], [[Ліда|Ліду]], [[Навагрудак|Наваградак]], [[Любча|Любчу]], [[Мір (Карэліцкі раён)|Мір]]. У выніку гэтых вандровак, якія ахапілі амаль усю Заходнюю Беларусь, з’явіліся ёмістыя альбомы графікі.

Мастак трагічна памёр. Беспрытомнага «дзядзьку Язэпа» знайшлі на дарозе сяляне. Яго адвезлі ў Падсвільскую бальніцу, дзе праз некаторы час ён памёр. Пахаваны Драздовіч на могілках паміж вёскамі [[Ліпляні]] і [[Малыя Давыдкі]]. У [[1982]] годзе на магіле ўстаноўлена стэла з барэльефам «вечнага вандроўніка» (скульптар [[Алесь Шатэрнік]]).

У Язэпа Драздовіча было шырокае кола інтарэсаў: гісторыя, археалогія, этнаграфія, літаратура, астраномія. Ён запісваў фальклор і апрацоўваў для слоўнікаў народную лексіку [[Дзісенскі павет|Дзісеншчыны]] і [[Пінскі павет (Вялікае Княства Літоўскае)|Піншчыны]], склаў зборнік «Песні Дзісеншчыны». Пісаў вершы, прозу, вёў дзённікі.

У [[1923]] годзе у [[Вільнюс|Вільні]] была надрукаваная першая частка яго аповесці «Вар’ят без вар’яцтва». Бальшыня ягоных твораў, у тым ліку паэма «Трызна мінуўшчыны», прысвечаная старажытнай [[Полацкае княства|Полаччыне]], і гістарычная аповесць «Гарадольская пушча», апавяданне «Сон Гараноса» з ягонымі ілюстрацыямі засталіся ў рукапісах. Падзеі ў аповесці «Гарадольская пушча» адбываюцца на роднай яму Дзісеншчыне ў [[XIII стагоддзе|XIII ст.]] У Вільні пад псеўданімам ''Я. Нарцызаў'' выдаў кніжку «Пабрацімцы і вялікая шышка» (1923).

Найбольш вядомы як мастак. Першыя малюнкі Язэпа Драздовіча — «Трызна мінуўшчыны», «Брама будучыні» зробленыя ў 1907 годзе пад уплывам [[Мікалоюс Чурлёніс|Мікалоюса Чурлёніса]]. Сімвалічны сэнс мелі і зробленыя мастаком вокладкі «Першага беларускага календара на 1910 год», кнігі [[Канстанцыя Антонаўна Буйло|Канстанцыі Буйло]] «Курганная кветка» (1914), «Школьнага спеўніка» [[Антон Антонавіч Грыневіч|Антона Грыневіча]] (1920), і інш. 3 самага пачатку сваёй творчай дзейнасці выкарыстоўваў гістарычныя рэаліі і матывы. Намаляваў у рэалістычным характары серыю графічных краявідаў «Дзісеншчына» з сялянскімі сядзібамі і палеткамі, у карцінах гэтай серыі мастак даў паэтычны вобраз роднага краю («Стадолішча», «Вёска Лаўрынаўка», «Гараватка», «Пунькі», «Александрыя», «Стары вадапуск», «Над Дзісёнкай» і інш.). У канцы 1910 — пач. 1920-х стварыў графічныя серыі «Старажытны Менск», «Заслаўе», «Старажытная будоўля на Беларусі», «Вежа Празор», «Менск, Высокае месца», «Месца ўпадзення Нямігі ў Свіслач». Графічныя малюнкі Язэпа Драздовіча ўпрыгожылі падручнік геаграфіі [[Аркадзь Антонавіч Смоліч|Аркадзя Смоліча]]. На мяжы 1910—1920-х зрабіў графічныя партрэты полацкіх і смаленскіх князёў, у тым ліку [[Усяслаў Брачыславіч|Усяслава Чарадзея]], жывапісныя карціны «Спаленыя сядзібы», «Усяслаў Чарадзей у парубе пад палатамі кіеўскага князя», «Пагоня Ярылы», альбом графікі «Глыбокае». У гэты час Язэп Драздовіч склаўся як мастак гістарычнай тэмы. У 2-й пал. 1920-х гадоў стварыў вялікія графічныя серыі (па 14—16 лістоў) «Глыбокае», «Піншчына», «Мір», «Любча», «Шчорсы», «Наваградак і Наваградчына», «Ліда», «Крэва», «Гальшаны», «Баруны», «Трокі», «Меднікі», «Кушляны», «Жупраны», прысвечаныя [[гарадзішча]]м, [[замак|замкам]] і культавым збудаванням, жывапісныя партрэты [[Францыск Скарына|Францішка Скарыны]] і [[Францішак Багушэвіч|Францішка Багушэвіча]]. Шэраг твораў гэтай серыі вызначаюцца мастацкай завершанасцю, пранікнёнасцю. У гэты час мастак шмат вандраваў па Дзісеншчыне, Піншчыне, дзе рабіў графічныя замалёўкі, збіраў этнаграфічныя матэрыялы для «Беларускага этнаграфічнага слоўніка». У 1927 годзе і 1-й пал. 1940-х гадоў напісаў некалькі карцін і акварэлей, прысвечаных Францыску Скарыну. Паводле матываў «[[Слова пра паход Ігараў]]» напісаў карціну «Песня Баяна». У 1940—1946 гадах вяртаецца да матываў мінулага — карціны «Палачане выганяюць накінутага ім князя», «Усяслаў Чарадзей пад Гародняй», «Пярсцёнак Усяслава Чарадзея». Язэп Драздовіч — пачынальнік (у пач. 1930-х) [[Касмічная прастора|касмічнай]] тэмы ў выяўленчым мастацтве: серыі «Жыццё на Марсе», «Артаполіс», «Жыццё на Венеры» (1931), «Жыццё на Сатурне» і «Жыццё на Месяцы» (1932), «Космас» (1940).

У наш час у гонар Язэпа Драздовіча названа [[Вуліца Язэпа Драздовіча (Мінск)|вуліца]] ў [[Мінск|мінскіммінск]]ім мікрараёне [[Лошыца (жылы раён)|Лошыца]], вуліцы ў [[Орша|Оршы]], [[Маладзечна|Маладзечне]], [[Глыбокае|Глыбокім]], [[Шаркаўшчына|Шаркаўшчыне]], [[Радашковічы|Радашковічах]], [[Навагрудак|Навагрудку]]<ref>{{cite web|url = https://www.svaboda.org/a/774616.html|title = Язэп Драздовіч. Імёны Свабоды|first = |last = |author = Уладзімір Арлоў|authorlink = Уладзімір Аляксеевіч Арлоў|date = 12 кастрычніка 2006|publisher = svaboda.org|language = be-x-old|archiveurl = https://web.archive.org/web/20180914120333/https://www.svaboda.org/a/774616.html|archivedate = 14 верасня 2018|accessdate = 14 верасня 2018}}</ref>. У [[Траецкае прадмесце|Траецкім прадмесці]] Мінска ўсталяваны помнік Язэпа Драздовіча аўтарства скульптара Ігара Голубева. У [[2012]] годзе да [[Дзень беларускага пісьменства|Дня беларускага пісьменства]] ў Глыбокім быў усталяваны бюст Язэпа Драздовіча на Алеі знакамітых землякоў<ref>{{cite web|url = https://kraj.by/belarus/news/den-pismennosti-v-glubokom/-aleyu-znakamitih-zemlyakou-urachista-adkrili-na-dzen-pismenstva-u-glibokim-fota-2012-09-03|title = Алею знакамітых землякоў урачыста адкрылі на Дзень пісьменства ў Глыбокім|first = |last = |author = |authorlink = |date = 3 верасня 2012|publisher = kraj.by|language = |archiveurl = |archivedate = |accessdate = 14 верасня 2018}}</ref>. У 2018 годзе магіла Язэпа Драздовіча была ўнесеная ў спіс гісторыка-культурных каштоўнасцяў Беларусі<ref>{{cite web|url = http://www.belta.by/culture/view/mogila-jazepa-drozdovicha-stala-istoriko-kulturnoj-tsennostjju-317887-2018/|title = Могила Язепа Дроздовича стала историко-культурной ценностью|first = |last = |author = |authorlink = |date = 14 верасня 2018|publisher = belta.by|language = ru|archiveurl = https://web.archive.org/web/20180916160057/http://www.belta.by/culture/view/mogila-jazepa-drozdovicha-stala-istoriko-kulturnoj-tsennostjju-317887-2018/|archivedate = 16 верасня 2018|accessdate = 16 верасня 2018}}</ref>, у гэтым жа годзе на месцы хутара Пунькі быў усталяваны памятны знак у гонар мастака<ref>{{cite web|url = https://euroradio.fm/u-glybockim-rayone-ustalyavali-pamyatny-znak-yazepu-drazdovichu-fota|title = У Глыбоцкім раёне ўсталявалі памятны знак Язэпу Драздовічу|first = |last = |author = |authorlink = |date = 12 кастрычніка 2018|publisher = euroradio.fm|language = |archiveurl = https://archive.is/kObUs|archivedate = 15 кастрычніка 2018|accessdate = 15 кастрычніка 2018}}</ref>.