Беларуская Грэка-Каталіцкая Царква: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі |
Дапаўненні раздзела "Перадгісторыя" |
||
Радок 1:
[[Файл:Belarusian Greek-Catholic chapel in Mahiliou.jpg|міні|Беларуская грэка-каталіцкая капліца Маці Божай Бялыніцкай на каталіцкіх могілках па вул. Лазарэнкі ў Магілёве]]
'''Белару́ская Грэ́ка-Каталі́цкая (Унія́цкая) Царква́''', або '''БГКЦ''' — адна з [[Усходнія Каталіцкія Цэрквы|усходніх каталіцкіх цэркваў]], якая прытрымліваецца візантыйскага абраду, знаходзіцца ў поўнай еднасці з Рымскім Апостальскім Пасадам і прызнае ўладу і духоўны аўтарытэт [[Папа Рымскі|Папы Рымскага]]. БГКЦ пазіцыянуе сябе як непасрэдную пераемніцу ўніяцкіх епархій на Беларусі, створаных у выніку [[Берасцейская унія|Берасцейскай уніі 1596 г.]] Назва „уніяцкая”, атрыманая ў той час, азначае злучаная, з’яднаная.
==Перадгісторыя==
{{таксама}} [[Царкоўная унія]], [[Уніяцтва]], [[Уніяцкая царква на Беларусі]], [[Берасцейская унія|Берасцейская Унія]].▼
Уніяцкая Царква ў Беларусі з'явілася ў выніку [[Берасцейская унія|Берасцейскай царкоўнай уніі]] ў 1596 г., якая з’яднала падзеленую на той час Царкву візантыйскай і лацінскай традыцыі ў адно цэлае. У выніку уніі:
* захоўваліся ўсе царкоўныя святы згодна з праваслаўным каляндаром;
▲{{таксама}} [[Царкоўная унія]], [[Уніяцтва]], [[Уніяцкая царква на Беларусі]].
* набажэнства вядзецца на беларускай мове;
* на царкоўныя пасады прызначаюцца толькі «рускія» (у тагачасным значэнні) людзі;
* манастыры і цэрквы не пераўтвараліся ў касцёлы;
* забаранялася пераманьваць у рыма-каталіцтва ўніятаў;
* Папа Рымскі прызнаваўся главой царквы ў пытаннях веры;
* уніяты прымалі некаторыя дагматы каталіцкай царквы (сімвал веры і інш.);
Спадкаеміцай гэтай жа ўніі з’яўляецца таксама [[Украінская Грэка-Каталіцкая Царква]], бо на той час як беларускія, так і ўкраінскія епархіі ўвыходзілі ў адну Кіеўскую мітраполію, цэнтр якой, знаходзіўся ў [[Вільнюс|Вільні]], а пазней у [[Навагрудак|Навагрудку]]. Да пачатку [[XVIII стагоддзе|XVIII ст.]] уніяцкая царква стала самай масавай на тэрыторыі сучаснай Беларусі.
Увесь час існавання царкоўнай уніі у Расійскай Імперыі ставіліся да яе выключна варожа, бо рэлігійнае пытанне было важным інструментам уплыву на ўнутраную палітыку ВКЛ і Рэчы Паспалітай. Атрыманне праваслаўнымі грамадзянамі беларускіх земляў сваёй уласнай царквы, непадпарадкаванай праваслаўнай маскоўскай метраполіі, пазбаўляла ўсходняга суседа пазіцыянаваць сябе абаронцам праваслаўных, якіх "прыгнятаюць польскія вярхі". Польскія ж дзяржаўныя і рэлігійныя кіраўнікі, хоць і ў меншай ступені, але таксама рабілі ўсё ад іх залежнае, каб яе гнобіць і нават зусім знішчыць. Доказам таму з’яўляюцца мемарандумы польскіх біскупаў у [[Рымска-Каталіцкая Царква|Рым]] 1620-х гадоў з дамаганнямі скасавання уніі, перамовы караля Яна Казіміра з казакамі аб яе знішчэнні, розныя праекты яе выкаранення ў ХVІІІ ст., перацягванне уніятаў на [[рымскі абрад]] і да т.п. Такім чынам Уніяцкая царква на той час стала сапраўднай нацыянальнай царквой для беларусаў, пры гэтым апынуўшыся пад велізарным ціскам з абодвух бакоў. Прыблізна 80% беларускага сялянства ў другой палове ХVIII ст. былі уніятамі<ref name=":0">С.В.МАРОЗАВА. "Берасцейская царкоўная унія 1596 г. у беларускай гістарыяграфіі". Гродна 2002</ref>.
Пасля [[Падзелы Рэчы Паспалітай|падзелаў Рэчы Паспалітай]], у выніку якіх беларускія землі апынуліся ў складзе [[Расійская імперыя|Расійскай Імперыі]], уніяты апынуліся ў нашмат горшым становішчы, чым некалі праваслаўныя ў [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], якія маглі выдаваць кнігі, выступаць у [[Сойм Рэчы Паспалітай|сойме]] і сенаце, звяртацца ў суд на сваіх крыўдзіцеляў. Уніяцкае ж духавенства ў Расіі, ізаляванае ад свайго кіруючага цэнтра – [[Ватыкан|Ватыкана]], індывідуальна апрацаванае, застрашанае, пазбаўленае права сказаць слова ў сваю абарону, "добраахвотна" кідала сваю веру. Рэпрэсіі супраць уніяцкай царквы падаваліся афіцыйнай прапагандай як мерапрыемствы, што мелі на мэце забяспечыць свабодны пераход да [[Праваслаўе|праваслаўя]]<ref name=":0" />. У [[1839]] г. ў выніку рэалізацыі плану па ліквідацыі Уніі ў [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], які прапанаваў ураду [[Іосіф Сямашка]], Уніяцкая Царква была знішчана і далучаная да [[РПЦ|Рускай Праваслаўнай Царквы]]. Сотні мучанікаў і вызнаўцаў, якія заплацілі сваім жыццём за вернасць царкоўнаму адзінству, тысячы спаленых уніяцкіх кніжак, службоўнікаў і беларускіх першадрукаў, пра якія піша нават сам [[Іосіф (Сямашка)|Сямашка]] ў сваіх дзённіках<ref>Афіцыйны сайт Беларускай Грэка-Каталіцкай (Уніяцкай) Царквыhttp://cssr.by/tsarkva.html</ref>.
== Адраджэнне ==
| |||