Тунэльны эфект: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Artsiom91Bot (размовы | уклад) др аўтаматычны перанос катэгорыі |
Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 14:
* [http://nuclphys.sinp.msu.ru/enc/e169.htm Туннельный эффект] {{ref-ru}} // Сайт [[Маскоўскі дзяржаўны ўніверсітэт імя М. В. Ламаносава|Маскоўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя М. В. Ламаносава]]
* {{Commons|Category:Quantum tunneling}}
==Гісторыя і даследчыкі==
Адкрыццю тунэльнага эфекту папярэднічала адкрыццё А. Бекерэлем у 1896 годзе радыеактыўнага распаду, вывучэнне якога працягнулі муж і жонка Марыя і П'ер Кюры, якія ў 1903 годзе атрымалі за свае даследаванні Нобелеўскую прэмію [4]. На аснове іх даследаванняў у наступнае дзесяцігоддзе была сфармуляваная тэорыя радыеактыўнага паўраспаду, неўзабаве пацверджаная эксперыментальна.
У той жа час, у 1901 годзе, малады навуковец Роберт Фрэнсіс Эрхарт (Robert Francis Earhart), які даследаваў з дапамогай інтэрфераметрыі паводзіны газаў паміж электродамі ў розных рэжымах, нечакана атрымаў невытлумачальныя дадзеныя. Азнаёміўшыся з вынікамі эксперыментаў, вядомы вучоны Д. Томсан выказаў здагадку, што тут дзейнічае яшчэ не апісаны закон і заклікаў навукоўцаў да далейшых даследаванняў. У 1911 і ў 1914 гадах адзін з яго аспірантаў, Франц Розер (Franz Rother), паўтарыў вопыт Эрхарта, выкарыстоўваючы для вымярэнняў замест інтэрфераметрыі больш чулы гальванометр, і вызначана зафіксаваў якое ўзнікае паміж электродамі невытлумачальнае стацыянарнае поле электроннай эмісіі. У 1926 усё той жа Розер выкарыстаў у вопыце найноўшы гальванометр з адчувальнасцю 26 pA і зафіксаваў стацыянарнае поле электроннай эмісіі, якое ўзнікае паміж блізка размешчанымі электродамі нават у глыбокім вакууме[5].
У 1927 годзе нямецкі фізік Фрыдрых Хунд стаў першым, хто матэматычна выявіў «тунэльны эфект» пры разліках спакою двух'ямнага патэнцыялу. У 1928 годзе незалежна адзін ад аднаго формулы тунэльнага эфекту ўжылі ў сваіх працах рускі навуковец Георгій Гамаў і амерыканскія навукоўцы Рональд Герні і Эдвард Кондан пры распрацоўцы тэорыі альфа-распаду. Абодва даследаванні адначасова вырашалі раўнанне Шредингера для мадэлі ядзернага патэнцыялу і матэматычна абгрунтоўвалі сувязь паміж радыеактыўным паўраспадам часціц і іх радыеактыўным выпраменьваннем верагоднасцю тунэлявання.
Наведаўшы СЕМІНАР Гамова, нямецкі навуковец Макс Борн паспяхова развіў яго тэорыю, выказаўшы здагадку, што "эфект тунэлявання" не абмяжоўваецца сферай ядзернай фізікі, а мае значна больш шырокае дзеянне, паколькі ўзнікае па законах квантавай механікі і, такім чынам, выкарыстоўваецца і ў дачыненні для апісання з'яў у многіх іншых сістэмах. Пры аўтаномнай эмісіі з металу ў вакуум, да прыкладу, па «законе Фаулера — Нордгейма», сфармуляванага ў тым жа 1928 годзе.
У 1957 году вывучэнне паўправаднікоў, развіццё транзістарных і дыёдных тэхналогій, прывялі да адкрыцця тунэлявання электронаў у механічных часціцах. У 1973 годзе амерыканец Дэвід Джозэфсан атрымаў Нобелеўскую прэмію па фізіцы «за тэарэтычнае прадказанне ўласцівасцяў току звышправоднасці, які праходзіць праз тунэльны бар'ер», разам з ім прэміі ўдастоіліся японец Леа Эсакі і нарвежац Івар Гіевер «за эксперыментальныя адкрыцці тунэльных з'яў у паўправадніках і звышправадніках адпаведна» у 2016 годзе было адкрыта і "квантавае тунэляванне вады»en]" .
{{Phys-stub}}
| |||