Рамуальд Райс: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
дрНяма тлумачэння праўкі
Радок 8:
Скончыў агульную школу і гімназію ў Саноке, у 1929 паступіў у [[Унтэр-афіцэр|унтэр-афіцэрскую]] школу для малалетніх. У 1934 годзе ў званні капрала камандзіраваны ў 85-ы полк пяхоты 19-й дывізіі пяхоты ў Новую Вілейку (цяпер раён [[Вільнюс|Вільні]]), а ў 1936 пераведзены ў 13-й пяхотны полк. У 1938 пераведзены ў конны ўзвод 85-га пяхотнага палка.
 
Падчас вераснёўскай кампаніі 1939 года 85-й полк дзейнічаў у раёне Ловіч ўу складзе [[Армія «Прусы»|Арміі «Прусы»]]. 5-6 верасня пад [[Тамашуў-Мазавецкі|Томашувам-Мазавецкім]] полк быў разбіты [[Вермахт|немцамі]], а конныя часткі Райса былі канчаткова разбіты 15 верасня 1939 года пад [[Люблін|Люблінам]]. Група Райса, якая адступала, была была затрыманая і раззброеная часткамі [[Рабоча-сялянская Чырвоная армія|РСЧА]] пад [[Ковель|Ковелем]] і адпраўлена ў турму ([[Бяроза-Картузскі канцэнтрацыйны лагер|былы канцлагер польскіх уладаў]]) у [[Бяроза (горад)|Бярозу-Картузскую]] (цяпер [[Брэсцкая вобласць]], [[Беларусь|Рэспубліка Беларусь]]). Неўзабаве Рамуальд Райс быў вызвалены і выехаў у [[Вільнюс|Вільню]].
 
У 1940 годзе быў затрыманы і правёў два месяцы ў працоўным лагеры. Пасля вызвалення дзейнічаў у складзе Саюза ўзброенай барацьбы, а пасля ў [[Армія Краёва|Арміі Краёвай]]. З 1943 г. быў намеснікам камандзіра 1-й штурмавой роты 3-й Віленскай брыгады АК. Паспяхова ваяваў з часткамі [[Вермахт|вермахта]] і літоўскімі [[Калабарацыянізм|калабарантамі]].
 
У ліпені 1944 года прымаў удзел у вызваленні Вільні. Пасля арышту камандзіра Грацыяна Фруга органамі НКУС, прыняў камандаванне і вывеў падраздзяленне з савецкага акружэння ў Рудніцкую пушчу (цяпер тэрыторыя [[Пастаўскі раён|Пастаўскага раёна]] [[Беларусь|Рэспублікі Беларусь]]), а пасля распусціў. У кастрычніку 1944 года пераехаў у Беласток і па падробленых дакументах на імя Ежы Гураль далучыўся да Народнага войска польскага. Са студзеня 1945 года камандаваў узводам у батальёне Аховы дзяржаўных лясоў у [[Гайнаўка|Хайнуўке]]. У маі 1945 завербаваны [[Маёр|маёрам]] Зігмундам ШэнделяжемШэнделяжам ўу 5-ю Віленскую брыгаду АК, куды Райс дэзерціраваў з НВП разам з яшчэ 29 салдатамі.
 
7 верасня 1945 года маёр Шэнделяж выдаў загад аб самароспуску 5-й Віленскай брыгады, але Райс адмовіўся выканаць загад і разам са сваім падраздзяленнем перайшоў у Нацыянальны ваенны супраціў, дзе быў павышаны да звання [[Капітан|капітана]]. Яго падраздзяленне атрымала папаўненне (дасягнула 228 салдат) і з гэтага часу называлася 3-я Віленская брыгада НВС. Атрад Райса вёў тэрарыстычную барацьбу, знішчаючы аператыўныя групы [[Народны камісарыят унутраных спраў СССР|НКУС]], часткі Войска польскага і міліцыянераў.
Радок 20:
28 студзеня 1946 года салдаты капітана Райса ўвайшлі ў вёску Лазіцы, дзе на працягу наступных дзён затрымлівалі сялян праваслаўнага веравызнання і рабавалі іх. Пасля частку затрыманых, якія мелі хрысціцца і чытаць малітвы на польскай мове, адпусцілі. Банда Райса адправілася ў Хайнуўку.
 
29 студзеня жаўнеры «Бурага» здзейснілі напад на Хайнуўку, забіўшы двух савецкіх салдат і параніўшы яшчэ двух. Таксама 13 савецкіх салдат ўдалосяатрымалася раззброіць. Пасля атрад адправіўся да Бельска.
 
30 студзеня ў лесе каля вёскі Старыя Пухалы 31 беларускі селянін быў забіты (гаворка ідзе аб сялянах, захопленых у Лазіцах), забойствы былі здзейсненыя абухами сякер з асаблівай жорсткасцю. 31 студзеня салдаты Райса напалі на вёскі Заляшаны і Волька-Выганоўская, дзе забілі 16 мясцовых жыхароў, уключаючы жанчын і дзяцей.
Радок 26:
2 лютага 1946 года былі спалены вёскі Зані (24 забітых жыхара) і Шпакі (9 забітых жыхароў).
 
30 красавіка 1946 3-я Віленская брыгада НВС была разбіта войскамі Корпуса ўнутраннайўнутранай бяспекі Польшчы. У лістападзе 1946 года капітан Райс выехаў спачатку ў [[Эльблёнг]], а ў красавіку 1947 у Карпач, дзе ўладкаваўся на працу ў кіраўніцтва раёна. Летам 1947 года набыў пральню, якой кіраваў разам з жонкай.
 
17 лістапада 1948 быў арыштаваны па абвінавачванню ў здзяйсненні ваенных злачынстваў. У ходзе следства выдаў месцазнаходжаньнемесцазнаходжанне свайго намесьніканамесніка падпаручніка К. Хмялеўскага, на якога спрабаваў перакласці адказнасць. На судовым працэсе ў Беластоку 1 кастрычніка 1949 года быў прысуджаны да смяротнага пакарання. Прысуд прыведзены ў выкананне 30 снежня 1949 года.<ref>{{Cite news|title=Внук Райса «Бурого»: «Дед убивал врагов народа, а среди них было много белорусов»|url=https://nn.by/?c=ar&i=186577&lang=ru|work=Наша Ніва|accessdate=2018-02-20|language=ru}}</ref>
 
== Ацэнка дзейнасці ==
У 1995 годзе суд Варшаўскай ваеннай акругі адмяніў смяротны прысуд Рамуальда Райса з фармулёўкай, што забойствы праваслаўных сялян здзяйсняліся ўва «ўмовах вышэйшай неабходнасці для аднаўлення незалежнасці польскай дзяржавы».
 
У [[2005]] годзе польскі [[Інстытут нацыянальнай памяці]] правёў следства ў выніку якога былі зроблены высновы, што дзеянні Райса «мелі прызнакіпрыкметы генацыду» ў адносінах да праваслаўных беларусаў<ref>[http://www.news.tut.by/culture/629477.htmlУбийца 79 белорусов, сжег пять деревень. Кто такой Бурый и почему его оправдали в Польше]</ref>. У сакавіку [[2019]] Інстытут нацыянальнай памяці паведаміў, што ранейшыя высновы аб удзеле Рамуальда Райса ў генацыдзе беларускага насельніцтва былі хібнымі.
 
[[12 сакавіка]] прэс-сакратар [[Міністэрства замежных спраў Беларусі]] [[Анатоль Глаз]] паведаміў, што ў міністэрства быў выкліканы [[пасол Польшчы ў Беларусі|пасол Польшчы]] для тлумачэнняў, ці з'яўляецца такі перагляд ацэнкі дзеянняў Бурага афіцыйным пунктам гледжання польскіх уладаў і наколькі гэта суадносіцца з крокамі па выбудоўванні дыялога, у тым ліку гістарычнага, паміж краінамі<ref>[https://nn.by/?c=ar&i=226846 У МЗС Беларусі выклікалі пасла Польшчы для тлумачэнняў]</ref>
 
ПярсонаПерсона Рамуальда Райса з'яўляецца аб'ектам гераізацыі для праварадыкальных палітычных сіл Польшчы, што выклікае асуджэнне з боку палітыкаў Рэспублікі Беларусь.
 
{{зноскі}}