Смалявічы: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
Радок 67:
|OpenStreetMap = 242978945
}}
'''Смаляві́чы'''<ref name="NNP"/> ({{lang-be-trans|Smaliavičy}}, {{lang-ru|Смолевичи}})  — [[горад]] у [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]], адміністрацыйны цэнтр [[Смалявіцкі раён|Смалявіцкага раёна]]. За 35  км на ўсход ад [[Мінск]]а; [[Станцыя Смалявічы|чыгуначная станцыя]] на лініі Мінск—[[Орша]]. Аўтадарогі злучаюць горад з [[Чэрвень (горад)|Чэрвенем]], [[Лагойск]]ам, [[Смілавічы|Смілавічамі]]. Насельніцтва складае 16&nbsp;643 чал. (2017)<ref name="2017-Estimate"/>.
 
{{змест злева}}
 
== Гісторыя ==
Упершыню згадваюцца каля 1448 г. як валоданне [[Судзімонт Доргевіч|Доргіевіча]]. З 1508 г. мястэчка ў Менскім ваяводстве [[ВКЛ]], валоданне князёў [[Род Астрожскіх|Астрожскіх]], затым [[Род Радзівілаў|Радзівілаў]], [[Род Вітгенштэйнаў|Вітгенштэйнаў]], Гагенлоэ. Мястэчка моцна пацярпела падчас вайны Расіі з [[Рэч Паспалітая|Рэччу Паспалітай]] (1654—1667) і [[Паўночная вайна, 1700—1721|Паўночнай вайны]] (1700—1721). У 1793 г. мястэчка адыйшло ў склад [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], з 1795 г. — цэнтр воласці [[Барысаўскі павет|Барысаўскага павета]].
 
=== Вялікае Княства Літоўскае ===
У канцы XVIII — пачатку XIX ст. дзейнічалі 2 фабрыкі (''Смалявіцкія лесапільныя прадпрыемствы''): лесапільная і дрэваапрацоўчая ([[1894]]—[[1914]] гг.), лесапільная і мукамольная ([[1890]]—[[1910]] гг.) і мануфактура ([[1895]]—[[1902]] гг.). Выраблялі дошкі, шавецкія шпількі, муку і крупы. Мелі паравыя машыны і паравыя катлы. У [[1899]]—[[1900]] гг. працавала ад 40 чал. (на мануфактуры) да 68 чал. (на фабрыках).
Упершыню згадваюцца каля 1448  г. як валоданне [[Судзімонт Доргевіч|Доргіевіча]]. З 1508  г. мястэчка ў Менскім ваяводстве [[ВКЛ]], валоданне князёў [[Род Астрожскіх|Астрожскіх]], затым [[Род Радзівілаў|Радзівілаў]], [[Род Вітгенштэйнаў|Вітгенштэйнаў]], Гагенлоэ. Мястэчка моцна пацярпела падчас вайны Расіі з [[Рэч Паспалітая|Рэччу Паспалітай]] (1654—1667) і [[Паўночная вайна, 1700—1721|Паўночнай вайны]] (1700—1721). У 1793 г. мястэчка адыйшло ў склад [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], з 1795 г. — цэнтр воласці [[Барысаўскі павет|Барысаўскага павета]].
 
=== У складзе Расійскай імперыі ===
У [[1909]]—[[1915]] гг. у Смалявічах дзейнічаў шклозавод «Вікторыя» па вырабу ліставога шкла і бутэлек. У [[1910]] г. на ім працавала 160, у [[1913]] г. — 95 рабочых.
У 1793 г. мястэчка адыйшло ў склад [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], з 1795 г. — цэнтр воласці [[Барысаўскі павет|Барысаўскага павета]].
 
У канцы XVIII  — пачатку XIX ст. дзейнічалі 2 фабрыкі (''Смалявіцкія лесапільныя прадпрыемствы''): лесапільная і дрэваапрацоўчая ([[1894]]—[[1914]]  гг.), лесапільная і мукамольная ([[1890]]—[[1910]]  гг.) і мануфактура ([[1895]]—[[1902]]  гг.). Выраблялі дошкі, шавецкія шпількі, муку і крупы. Мелі паравыя машыны і паравыя катлы. У [[1899]]—[[1900]]  гг. працавала ад 40 чал. (на мануфактуры) да 68 чал. (на фабрыках).
У пачатку XIX ст. у мястэчку змяшчаўся палац, які згарэў у 1819 годзе. У 1871 г. каля Смалявічаў была пабудавана чыгуначная станцыя Вітгенштэйнаўская. У 1863 г. — земскае народнае вучылішча, паштова-тэлеграфнае аддзяленне, [[бровар]], рамесныя майстэрні па вытворчасці вопраткі і абутку, кузні.
 
У [[1909]]—[[1915]]  гг. у Смалявічах дзейнічаў шклозавод «Вікторыя» па вырабу ліставога шкла і бутэлек. У [[1910]]  г. на ім працавала 160, у [[1913]]  г.  — 95 рабочых.
З 1924 г. Смалявічы зрабіліся цэнтрам раёна, з 1938 г. атрымалі статус гарадскога пасёлка. У гады [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] акупанты знішчылі тут 2 тыс. жыхароў, у створаным [[гета]] расстралялі каля 3 тыс. чалавек. З 1968 г. гарадскі пасёлак атрымаў статус горада. У 1998 г. Смалявічы атрымалі герб.
 
У пачатку XIX ст. у мястэчку змяшчаўся палац, які згарэў у 1819 годзе. У 1871  г. каля Смалявічаў была пабудавана чыгуначная станцыя Вітгенштэйнаўская. У 1863  г.  — земскае народнае вучылішча, паштова-тэлеграфнае аддзяленне, [[бровар]], рамесныя майстэрні па вытворчасці вопраткі і абутку, кузні.
У [[2008]] г. ў склад горада ўвайшлі вёскі [[Крыніца (Смалявіцкі раён)|Крыніца]], [[Рабы Слуп]], [[Уборкі (Смалявіцкі раён)|Уборкі]] <ref>[http://www.pravo.by/document/?guid=2012&oldDoc=2008-177/2008-177(002-006).pdf&oldDocPage=2 Решение Минского областного Совета депутатов от 18 июня 2008 г. № 115 Об изменении границ Жодинского, Плисского сельсоветов и г.Смолевичи Смолевичского района]</ref>.
 
=== Найноўшы час ===
[[25 сакавіка]] 1918 года згодна з [[Трэцяя Устаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Мар’іна Горка абвяшчалася часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. З [[1 студзеня]] 1919 года адпаведнасці з пастановай [[I з’езд КП(б)Б|І з’езда КП(б) Беларусі]] яна ўвайшла у склад [[Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка Беларусі|Савецкай Беларусі]]. У жніўні 1919 — ліпені 1920 года пад акупацыяй [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польшчы]].
 
З 1924  г. Смалявічы зрабіліся цэнтрам раёна, з 1938  г. атрымалі статус гарадскога пасёлка. У гады [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] акупанты знішчылі тут 2 тыс. жыхароў, у створаным [[гета]] расстралялі каля 3 тыс. чалавек. З 1968  г. гарадскі пасёлак атрымаў статус горада. У 1998  г. Смалявічы атрымалі герб.
 
У [[2008]]  г. ў склад горада ўвайшлі вёскі [[Крыніца (Смалявіцкі раён)|Крыніца]], [[Рабы Слуп]], [[Уборкі (Смалявіцкі раён)|Уборкі]] <ref>[http://www.pravo.by/document/?guid=2012&oldDoc=2008-177/2008-177(002-006).pdf&oldDocPage=2 Решение Минского областного Совета депутатов от 18 июня 2008  г. №  115 Об изменении границ Жодинского, Плисского сельсоветов и г. Смолевичи Смолевичского района]</ref>.
 
== Насельніцтва ==
<div style="float:right;margin:0 0.5em 1em;" class="toccolours">{{Graph:Chart|width=192|height=128|type=rect|x=2006,2007,2014,2015,2016,2017|y=14200,14200,15605,15861,16547,16643}}</div>
 
* '''[[XXI стагоддзе]]''': [[2006]]  — 14,2 тыс. чал.; [[2007]]  — 14,2 тыс. чал.; [[2014]]  — 15&nbsp;605 чал.<ref name="2014-Estimate"/>; [[2015]]  — 15&nbsp;861 чал.<ref name="2015-Estimate"/>; [[2016]]  — 16&nbsp;547 чал.<ref name="2016-Estimate"/>; [[2017]]  — 16&nbsp;643 чал.<ref name="2017-Estimate"/>
 
== Эканоміка ==
Радок 93 ⟶ 101:
 
== Славутасці ==
* [[Касцёл Святога Валянціна]]
* Свята-Мікалаеўская царква
 
Радок 135 ⟶ 144:
{{OSM relation|6722598|Смалявічы}}
 
* [https://www.gismeteo.by/weather-smolevichi-11978/ Надвор'еНадвор’е ў горадзе Смалявічы]
{{Смалявіцкі раён}}
{{Гарады Мінскай вобласці}}