Тахтамыш: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др робат Дадаем: crh:Toqtamış Han
Няма тлумачэння праўкі
Радок 1:
{{вызнч|1=Тахтамыш}} (тат. Туктамыш хан, Tuqtamış xan) (?—1406—[[1406]]) - хан [[Залатая Арда|Залатой Арды]], адзісын зТуй-хаджы нашчадкаўаглана, старэйшаганашчадка сына [[Джучы]].
 
У выніку міжусобнай барацьбы вымушаны быў у 1370-я г. шукаць прыстанішча ў сярэднеазіяцкага эміра [[Тамерлан]]а (Цімура). Пасля паражэння золата-ардынскага цемніка Мамая ў [[Кулікоўская бітва|Кулікоўскай бітвы 1380]] Тахтамыш, пры дапамозе [[Тамерлан]]аТамерлана, авалодаў стальцом [[Залатая Арда|Залатой Арды]] і паслаўвыпраіў паслоў да рускіх князёў з навінамі аб сваім вацарэнніуцарэнні. Князі прынялі паслоў з павагаю і ў сваю чаргу адправілі паслоў з падарункамі для новага [[хан, тытул|хана]]. Жадаючы разагнаць боязь, якая апанавала [[татары|татарамі]]татараў пасля Кулікоўскай бітвы, Тахтамыш загадаў абабраць рускіх паслоў і захапіць іх караблі, а сам у [[1382]] з вялікім войскам пайшоў на [[Масква|Маскву]] і захапіў яе. Умацаваўшы сваё становішча ў Залатой Ардзе, прымае рашэнне весці барацьбу супраць Тамерлана, якому быў абавязаны стальцом. У вайне 1389-95 разбіты і ўцёк у ВКЛ.
Умацаваўшы сваё становішча ў Залатой Ардзе, прымае рашэнне весці барацьбу супраць Тамерлана, якому быў абавязаны стальцом. У час смуты забіты [[Эдэгей|Эдэгеем]].
 
Быў паселены са сваёй дружынай у [[Ліда|Лідзе]] ў асабняку, які доўгі час называлі Тахтамышавым дваром. Прызнаваўся многімі татарскімі феадаламі ханам у выгнанні. Вялікі князь [[Вітаўт]] разлічваў вярнуць Тахтамышу рэальную ўладу ў Залатой Ардзе і атрымаць ад яго ярлык на [[Вялікае княства Уладзімірскае]] (цэнтр у Маскве, заставалася васалам Арды). У 1397 і 1398 Тахтамыш удзельнічаў разам з Вітаўтам у двух паходах на [[рака Дон|Дон]] і ў [[Крым]] супраць Цімур-Кутлака — золатаардынскага стаўленіка Цімура. 3 гэтых паходаў Вітаўт і Тахтамыш прывялі шмат татарскіх сем'яў (з крымскіх татар — праціўнікаў Цімур-Кутлука), якія добраахвотна перасяліліся ў ВКЛ і былі размешчаны на р. Вака і ў в. Сорак Татар (цяпер у Літве), у Брэсцкім, Лідскім, Мінскім, Навагрудскім, Трокскім паветах, каля Чаркас і Канева (Украіна).
{{пачатак артыкулу}}
 
У [[бітва на Ворскле|бітве на Ворскле 1399]] войскі Вітаўта, у т.л. дружына Тахтамыша, былі разбіты Цімур-Кутлукам. Тахтамыш уцёк у [[Сібір]], дзе быў забіты ханам Шадыбекам.
 
{{літ|1=
|Канапацкі І.Б. Беларускія татары: Мінулае і сучаснасць. Мн., 1993;
|Канапацкі І.Б., Смолік А.І. Гісторыя і культура беларускіх татар. Мн., 2000.
}}
 
[[Катэгорыя:Кіраўнікі Залатой Арды]]