Параф’янава (Параф’янаўскі сельсавет): Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
→‎Спасылкі: дапаўненне
арфаграфія, афармленне
Радок 1:
{{значэнні|Спасылка=Параф’янава}}
{{НП-Беларусь
|статус = Аграгарадок
Радок 57 ⟶ 56:
|OpenStreetMap =
}}
{{значэнні|Спасылка=Параф’янава}}
'''Параф’я́нава'''<ref>{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласць|}}. Сустракаецца таксама варыянт '''Пархве́нава, н.. Параф’я́наў, м.'''</ref> ({{lang-be-trans|Parafjanava}}, {{lang-ru|Парафьяново}}) — [[аграгарадок]] у [[Докшыцкі раён|Докшыцкім раёне]] [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Цэнтр [[Параф’янаўскі сельсавет|Параф’янаўскага сельсавета]]. [[станцыя Параф’янава|Чыгуначная станцыя]] на лініі [[станцыя Полацк|Полацк]] — [[станцыя Маладзечна|Маладзечна]].
 
== Назва ==
Існуе некалькі версій паходжання назвы Параф’янава. Адна з іх — па прозвішчы Параф’янаў. Ад маёнтку Параф’янава атрымала назву і чыгуначная станцыя, што на лініі [[Полацк]] [[Маладзечна]], якая была пабудавана ў [[1902]]—[[1906]]1902—1906 гадах. У той час гэта была буйная станцыя, дзе былі [[цягнік]]овае дэпо, воданапорная [[вежа]] для запраўкі цягнікоў, [[вакзал]]. Насосная станцыя і водаправод, жылыя дамы і некаторыя іншыя пабудовы захаваліся да нашага часу.
 
== Гісторыя ==
[[Файл:Parafjanava. Параф’янава (1650).jpg|міні|справа|Касцёл, з гравюры 1650 г.]]
Першы пісьмовы ўпамін пра Параф’янава датуецца 1435 годам, калі землі на ўсходняй ускраіне Куранецкай воласці былі вылучаны для забеспячэння пасады Віленскага архідыякана. Тады паміж маёнткамі [[Даўгінава]], [[Докшыцы]] і Парфенава засталіся неразмежаванымі лугі па рэках Бладзь (Блядка), Лыха і Зуя (Зуйка), з-за якіх у 15-16XV—XVI стагоддзях часта ўзнікалі розныя спрэчкі.
 
У 1793 годзе ў выніку [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелападзелу Рэчы Паспалітай]] Парфенава ўвайшло ў склад [[Расійская імперыі|Расійскай імперыі]]. Яно адносілася да [[Вілейскі павет (Расійская імперыі)|Вілейскага павета]] спачатку [[Мінская вобласць|Мінскай]], потым [[Віленская губерня|Віленскай губерні]]. 18 жніўня 1795 года маёнтак Парфенава Віленскай архідыяцэзіі быў канфіскаваны, як і большасць маёнткаў, якія належалі каталіцкай царкве. У 19 стагоддзі ў розныя часы маёнтак належаў Пшэздзецкім, Тышкевічам. У той час Парфенава стала цэнтрам воласці. Па звестках “Слоўніка«Слоўніка геаграфічнага Каралеўства Польскага і іншых краёў славянскіх”славянскіх», у 1886 годзе ў Парфенаве пражывала 45 чалавек. Каля 1880 года ўзведзены бровар.
 
Пад канец 19XIX стагоддзя Парфенава перайшло ва ўласнасць Слатвінскіх. У 1920-301920—1930-х гадах уладальнікам Парфенава быў Людвік Слатвінскі.
 
У 1902–061902—1906 гадах за два кіламетры ад Парфенава прайшла Балагое-Сядлецкая чыгунка. Там была ўзведзена чыгуначная станцыя.
 
У перыяд [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай Вайны]] немцы ператварылі Параф’янава ў базу. Каля чыгункі размясцілі склады прадуктаў, вопраткі, будаўнічых матэрыялаў, [[паліва]], боепрыпасаў. 31 мая 1942 года гітлераўцы загубілі 270 жыхароў.
 
Пасля вайны мястэчка сталася значным паселішчам. У вёсцы Парфенава (былым маёнтку) толькі 250 чалавек, і яна не з’яўляецца адміністрацыйным цэнтрам, а толькі вёскай Сітцаўскага сельсавета<ref>[http://radzima.org/be/miesca/parafyyanava.html radzima.org]</ref>.
 
У [[2007]] атрымала статус [[аграгарадок|аграгарадка]].
 
== Адукацыя ==
Стогадовую гісторыю мае ўстанова адукацыі «'''Параф’янаўская дзяржаўная агульнаадукацыйная школа'''». Сваю гісторыю яна пачала ў [[1908]] годзе, калі была адкрытая аднакласная школа для дзяцей чыгуначнікаў. З [[1913]] года школа стала двухкласнай. У [[1921]] годзе тут адкрылася польская пачатковая школа, якую наведвалі 25-30 навучэнцаў. У [[1939]] годзе была адкрытая савецкая пачатковая школа, якую павінны былі рэарганізаваць у сярэднюю, але гэтаму перашкодзіла [[Вялікая Айчынная вайна 1941-1945|вайна]]. Толькі пасля вызвалення 2 ліпеня [[1944]] года станцыі Параф’янава ў жніўні [[1944]] года была адкрыта сямігодка, якая з верасня [[1947]] года стала дзесяцігодкай.
 
== Насельніцтва ==
Радок 85:
* 1921 год — 453 чал.
* 1999 год — 1181 чал.
* [[2000]] год — 1236 жыхароў, 486 двароў<ref name="bel12">{{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 12: Палікрат — Праметэй|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.|месца=Мн.|выдавецтва=крыніцы/БелЭн|год=2001|том=11|старонкі=|старонак=560|isbn=985-11-0198-2 (Т. 11)|тыраж=10&nbsp;00012}}</ref>.
* [[2010]]010 год — 1040 чал.
 
== Памятныя мясціны ==
* '''Брацкая магіла савецкіх воінаў і партызан'''<ref name="bel12" />. ЗнаходзццаЗнаходзіцца ў скверы, непадалёк ад чыгуначнага вакзала. У братэрскай могіле пахавана 55 савецкіх воінаў і [[партызан]]аў, якія загінулі пад час [[Вялікая Айчынная вайна 1941-1945|Вялікай Айчыннай Вайны]]. У [[1961]] годзе на могілках усталяваны [[помнік]] — скульптура ваяра.
* '''[[Касцёл Найсвяцейшай Дзевы Марыі (Параф’янава)|Касцёл Найсвяцейшай Дзевы Марыі]]''' (1908—1913, раней — касцёл Іаана Хрысціцеля<ref name="bel12" />)
* '''[[Параф’янаўская сядзіба]]''' (страчана)
 
== Вядомыя асобы ==
* [[Лявон Гмырак]] (Мечыслаў Бабровіч; 1891—1915) — беларускі крытык, публіцыст і празаік.
* [[Уладзімір Аляксандравіч Дукельскі]] (1903—1969) — кампазітар, піяніст, паэт і перакладчык.
* [[Ян Станіслававіч Бабровіч]] (1902—1943) — дзеяч рэвалюцыйнага руху ў Заходняй Беларусі, публіцыст.
 
== Галерэя ==
<gallery>
Parafjanava. Параф’янава (1900).jpg|Будоўля касцёла, каля 1900 г.
Радок 105 ⟶ 101:
Parafjanava. Параф’янава (1941).jpg|Касцёл, 1941 г.
</gallery>
 
== Вядомыя асобы ==
* [[Лявон Гмырак]] (Мечыслаў Бабровіч; 1891—1915) — беларускі крытык, публіцыст і празаік.
* [[Уладзімір Аляксандравіч Дукельскі]] (1903—1969) — кампазітар, піяніст, паэт і перакладчык.
* [[Ян Станіслававіч Бабровіч]] (1902—1943) — дзеяч рэвалюцыйнага руху ў Заходняй Беларусі, публіцыст.
 
{{зноскі}}
 
Радок 117 ⟶ 119:
[[Катэгорыя:Параф’янаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Докшыцкага раёна]]
[[Катэгорыя:Параф’янава (Параф’янаўскі сельсавет)| ]]
[[Катэгорыя:Мястэчкі Віленскага ваяводства]]