Куля: Розніца паміж версіямі

Ваенная куля — галаўная частка баявога патрона. Бываюць звычайныя, трасіруючыя (пакідаюць у палёце бачны след), бранябойныя (для паражэння лёгка браніраваных цэлей), запальныя (для запальвання лёгкаўзгаральных рэчываў), бранябойна-запальныя і іншыя; малакаліберныя (да 6,5 мм), нармальнага калібру (7,5-75—7,69 мм) і буйнакаліберныя (12,7-157—15 мм). Першыя кулі былі сферычныя, з пераходам да наразной зброі пачалі карыстацца прадаўгаватымі кулямі (ад вінтавой нарэзкі ў ствале атрымліваюць вярчэнне, што стабілізуе іх палёт).

[[Файл:MaryRose-round shot.JPG|злева|міні|Шарападобныя стрэлы з патанулага карабля "«Ружа Мэры"» (''Mary Rose).'' Стрэлы як з камення, так і з железа]]

У IX стагоддзі ў Кітаі быў вынайдзенвынайдзены порах. Трохі пазней яго баяыбаявы патэнцыял праявіўся пры старэнністварэнні першых гармат. Раннія снарады былі зроблены з каменнякамяню. Але ўрэшце было выяўлена, што камень будзе дрэнна прабіваць каменныя ўмацаванні, што прывяло да выкарыстання шчыльнейшых металаў у якасці снарадаў. Першы зафіксаваны снарад у выглядзе металічнага шара, якім стралялі з ручной гарматы, быў зафікаваны ў 1425 годзе. <ref>"«Important Dates in Gun History"».</ref>. Стрэлы, вынятыя з борта "«Ружы Мэры"» (карабль патанулыпатануў ўу 1545 годзе, і быў падняты ў 1982 годзе), маюць розныя памеры, прытым адны - — каменныя, а іншыя - — [[Чыгун|чыгунныя]].

Развіццё першых [[Аркебуза|аркебуз]] прывяло да пачатку выкарыстання адліваных свінцовых шароў у якасці снарадаў. Арыгінальны круглы мушкетны шар быў меншы расточкі ствала. Спачатку яго загружалі ў [[Ствол (зброя)|ствол]], проста ўпіраючыся ў парахавы парашок. Пазней у якасці набівання паміж шарам і парахампорахам, а таксама наўзверх шара-снарада (каб утрымаць яго на месцы) выкарыстоўваўся нейкі матэрыял, які моцна ўтрымваў кулю ў ствале.

У XVI стагоддзі ў еўрапейскіх мушкетах куля важыла да 52 г, калібр яе даходзіў да 21,6  мм. Кулі вырабляліся са свінцу, таму са змяншэннем калібрукалібра мушкета змяншаўсязмяншалася і вага кулі, таму што яна ўвесь час заставалася шаравой,  — да канца XVII стагоддзістагоддзя ў Еўропе ўсталяваўся тып пяхотнай, гладкаствольнай стрэльбы, калібрам 16-1816—18 мм (у Расіі  — 17,78 мм), куля да яго важыла каля 25,6 г. Дыяметр кулі ўсіх відаў зброі яшчэ не супадаў з калібрам зброі (паміж куляй і ствалом былі зазоры).

Становішча змянілася зса паяўленнемз’яўленнем [[Штуцар|штуцароў]] і [[Карабін|карабінаў]], да іх была прынята сферычная куля амаль аднолькавага дыяметра са ствалом. Пры зараджанні такая куля абгортвалася «пластырам» (кавалачкам шчыльнай тканіны) і заганялася ў ствол шомпалам, ударамі па ім малатком. У наразной зброі таго часу (XVI стагоддзе) даводзілася выкарыстоўваць зменшаны зарад пораху, бо пры нармальным зарадзе круглая куля з мяккага свінцу проста зрывалася з нарэзаў. Гэта прыводзіла да вельмі крутой траекторыі лёту кулі і змяншала дакладнасць стральбы (аднак нават у гэтых умовах трапнасць стральбы са штуцара нашмат перавышала трапнасць стральбы з гладкаствольнай стрэльбы). Занадта павольнае зараджанне і вялікі кошт вытворчасці наразных ствалоў быў прычынай, таго што зброя дадзенага тыпу не надта шырока прямяняласяпрымянялася ў войсках.

НапачаткуУ пачатку XIX стагоддзя, пасля таго, як развіццё прамысловасці прывяло да патаннення наразнога ствала, у еўрапейскіх войсках сталі сур'езнасур’езна разглядаць варыянт масавага ўзбраення пяхоты наразнымі стрэльбамі (якія ў далейшым атрымалі назву "«[[вінтоўка]]"»). Пачалі з'яўляццаз’яўляцца розныя праекты наразных стрэльбаў, у якіх куля не заганялася ў ствол малатком, а вольна ўваходзіла ў яго і толькі потым пашыралася да патрэбнага дыяметра, каб шчыльна ўваходзіць у нарэзы ствала.

Камбінаваная куля (анг. SOST, скарачэнне ад Special Operations: Science and Technology) — куля, якая спалучае ў сабе адначасна функцыі экспансіўных і бранябойных: валодае пустым наканечнікам і цвёрдым стрыжнем, што забяспечвае адначасова падвышаннае спыняючае дзеянне і пранікальную здольнасць. Сучасныя баявыя кулі, што складаюцца на ўзбраенні арміі ЗША,  — камбінаванага тыпу.