Вікіпедыя

Шчучын: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
др Замена лацінскіх літар на кірылічныя
Радок 74:
Упершыню згадваецца ў 1-й пал. [[15 ст.]] у сувязі з заснаваннем троцкім ваяводай [[Пётр Лелюш|П. Лелюшам]] у паселішчы касцёла. Шчучын уваходзіў у склад [[Лідскі павет (Вялікае Княства Літоўскае)|Лідскага павета]] Віленскага ваяводства [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. Мястэчка належала [[Род Кучукаў|Кучукам]], Кішкам, Радзівілам, Давойнам, Лімонтам. Падчас [[вайна Расіі з Рэччу Паспалітай, 1654-1667|вайны Расіі з Рэччу Паспалітай]] (1654—1667) і [[Паўночная вайна, 1700-1721|Паўночнай вайны]] (1700—1721) моцна пацярпеў.
 
У [[1718]] г. ўладальнік Шчучына Ежы Юзафовіч-Хлябніцкі зaпpacіўзaпрacіў манахаў каталіцкага [[Піяры|Ордэна Піяраў]], якія размясціліся пры парафіяльным касцёле і адкрылі школу. У [[1726]] г. сейм пацвердзіў заснаванне ў Шчучыне [[Шчучынскі піярскі калегіум|калегіума піяраў]] і ўсе фундацыі яму ад Юзафовіча-Хлябіцкага і яго дачкі Тэрэзы, якая пасля смерці бацькі апекавала калегіум. Пазней піяры aтpымaлі іншыя значныя ахвяраванні, у прыватнасці ад Пацаў, Сапегаў, Друцкіх-Любецкіх і інш. Шчучынскі калегіум адносіўся да Літоўскай правінцыі ордэна піяраў і лічыўся адным са значных. Некаторы час тут працавала семінарыя для ордэнскай моладзі (ці навіцыят), дзе выкладалі нават усходнія мовы. У 1755 калегіум узначальваў рэктар Лукаш Расоцкі, выкладалі Кант Выкоўскі (прафесар усходніх моў і гісторыі), Юзаф Шаняўскі (тэалогія), Яўстафій KypoўскіKyрoўскі (філасофія і этыка), Вінцэнт Клос (прыродазнаўчыя дысцыпліны), Юзаф Кентржынскі (логіка і метафізіка), Войцех Камароўскі (паэзія і красамоўства).
 
У [[1761]] г. Шчучын атрымаў [[Герб Шчучына|герб]]. У 18 ст. мястэчкам валодалі Сцыпіёны, Друцкія-Любецкія. У 2-й пал. 18 ст. на паўночнай ускраіне Шчучына пабудаваны палац.
 
У 1773-75 гг. у Рэчы Паспалітай была створана Адукацыйная камісія, якая праводзіла рэфармаванне сістэмы асветы. Шчучынская піярская навучальная ўстанова была рэарганізавана ў 3-класную падакругавую школу. У 1782-83 гг. школа налічвала 119 вучняў, 5 настаўнікаў. У 1785-86 гг. у школе выкладаў [[Станіслаў Баніфацы Юндзіл|Станіслаў Юндзіл]], пазней доктар філасофіі, прафесар 6aтанікібaтанікі і заалогіі [[Вільнюскі ўніверсітэт|Віленскага універсітэта]].
 
З 1795 г. Шчучын у складзе Расійскай імперыі, цэнтр воласці Лідскага павета Гродзенскай губерні, з 1842 у [[Віленская губерня|Віленскай губерні]].
Радок 84:
У 1803 г. ў выніку чарговай рэарганізацыі Шчучынская школа атрымала статус 6-класнай павятовай з гімназічным курсам навук, увайшла ў Віленскую навучальную акругу. У [[1832]] разам з іншымі навучальнымі ўстановамі піяраў школа ў Шчучыне была закрыта.
 
Сярод выхаванцаў Шчучынскай школы піяраў вядомыя [[Ігнат Дамейка]] (удзельнік вызваленчага руху на Беларусі геолаг, мінеролаг, даследчык Чылі), [[Мацей Догель]] (гісторык-apxівістaрхівіст, прававед), [[Казімір Нарбут]] (мысліцель-асветнік, прадстаўнік эклектычнага кірунку ў філасофіі эпохі Асветніцтва на Беларусі і ў Літве), Ануфрый Петрашкевіч (паэт), [[Ю. Корсак|Юліян Корсак]] (паэт). У 1804-06 у Шчучыне [[Анёл Доўгірд]] (філосаф, логік, пcіxoлагпcіхoлаг) выкладаў французскую мову і фізіку.
 
У [[Першая сусветная вайна|Першую сусветную вайну]] ў жніўні [[1915]] года Шчучын занялі [[Нямеччына|нямецкія]] войскі. Увосень 1918 года ў горадзе сфармавалася Шчучынская Самаабарона — польская вайсковая арганізацыя, мэтай якой была абарона горада ад бальшавікоў. Арганізаваў яе старшы лейтэнант Баляслаў Лісоўскі<ref name="Wyszczelski"/>. Самаабарона паспяхова знішчала бальшавіцкую актыўнасць у наваколлі Шчучына. Напачатку 1919 горад быў заняты бальшавікамі, але ў той жа год яго адбілі рэгулярныя польскія войскі. [[7 чэрвеня]] [[1919]] горад увайшоў у склад Віленскай акругі Грамадзянскай Управы Усходніх Земляў — часовай польскай адміністрацыйнай адзінкі<ref name="DU"/>. Летам [[1920]] горад занялі бальшавікі, але ўжо ў верасні яго адбілі польскія войскі. У выніку [[Рыжскі мір|Рыжскай мірнай дамовы]] апынуўся ў міжваеннай [[Гісторыя Польшчы#Міжваенная Польшча|Польскай Рэспубліцы]].
Радок 150:
У Шчучыне працуюць дзяржаўная гімназія і 3 сярэднія школы, 6 дашкольных устаноў.
 
Дзейнічаюць 2 бібліятэкі, 2 дамы культуры. У верасні 2015 г. у Шчучыне прайшоў ХХІІ Дзень беларускага пісьменства, які стаў нагодай для рамонту і абнаўлення шэрагу ўстаноў культуры, адкрыцця новай кнігарні. Быў урачыста адчынены для наведвальнікаў адрэстаўраваны [[Палац Друцкіх-Любецкіх, Шчучын|палац Друцкіх-Любецкіх]] [http://belisrael.info/?p=5280].
 
Музей баявой славы (у будынку ПТВ № 198).
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Шчучын"