Олаф Брок: Розніца паміж версіямі

'''Олаф Брок''' ({{lang-no|Broch Olaf}}; {{ДН|4|8|1867}}, г. [[Горад Хортан|Хортан]], [[Нарвегія]] — {{ДС|28|1|1961}}, г. [[Горад Осла|Осла]]) — нарвежскі [[філолаг]], [[славіст]], [[перакладчык]], [[гісторык]], заснавальнік апісальнай [[Фанетыка|фанетыкі]] [[Славянскія мовы|славянскіх моў]]<ref name="БС">{{кніга

}}</ref>. Член [[Акадэмія Навук Нарвегіі|АН Нарвегіі]] ([[1896]]), замежны член-карэспандэнт [[Пецярбургская акадэмія навук|Пецярбургскай АН]] ([[1916]], з [[1917]] — [[Расійская акадэмія навук, 1917-1925(1917—1925)|РАН]], з [[1925]] — [[АН СССР]])<ref name="Словарь">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/es/10021/%D0%91%D1%80%D0%BE%D0%BA Энциклопедический словарь. Брок Олаф]</ref>. Акадэмік Украіны ([[1924]]), Сербіі, Аўстрыі, Чэхіі, Польшчы, Балгарыі. Замежны член {{нп3|Навуковае таварыства імя Тараса Шаўчэнкі|Навуковага таварыства імя Тараса Шаўчэнкі|ru|Научное общество имени Тараса Шевченко}} ([[1914]]).

Олаф Брок нарадзіўся ў [[1867]] годзе ў [[Хортан]]е ([[Нарвегія]])<ref name="БС"/>, у [[1893]] годзе скончыў універсітэт у [[Горад Осла|Хрысціяніі]] (Осла). Яго братам быў заолаг {{нп3|Яльмар Брок||en|Hjalmar Broch}}, а сястрой — сацыяльны работнік {{нп3|Нана Брок|Нана Брок|no|Nanna Broch}}.

Навуковую дзейнасць пачаў [[1895]] годзе па вывучэнні складанай і адначасова цікавай моўнай сітуацыі тагачаснай Венгрыі. Яго першая праца «Zum Kleinrussischen in Ungarn» («Аб пытаннях пра маларасійскую мову ў Венгрыі») быў апублікаваны ў двух нумарах часопіса «[[:de:s:Archiv für slavische Philologie|Archiv für Slavische Philologie]]» (1895, №&nbsp;17; [[1897]], №&nbsp;19). Тады ж публікуе сваю манаграфію пра узаемаўплыўўзаемаўплыў славацкага і ўкраінскага дыялектаў ва ўсходняй частцы Венгрыі «Studien von der Slovakisch&nbsp;— Kleinrussischen Sprachgrenze im östlichen Ungarn» («Вывучэнне славацка-маларасійскай моўнай мяжы ва ўсходняй Венгрыі», т. 1-2, 1897 г., [[1899]]).

Увесну [[1895]] Брок некаторы час знаходзіўся ў с. [[Вёска Убля|Убля]], дзе назіраў і вывучаў асаблівасці гэтай гаворкі, вынікам стала даследаванне «Уграрускае прыслоўе вёскі Ублы Земплінскага камітэтукамітэта» ([[1899]]). У працы прадстаўлена дэталёвае апісанне фанетыкі гэтага {{нп3|Бойкаўскі дыялект|бойкаўскага дыялекту|ru|Бойківський говір}} [[Украінская мова|ўкраінскага мовы]].

З [[1896]] года дацэнт [[Універсітэт Осла|універсітэта Хрысціяніі]], з [[1902]] — прафесар славянскіх моў. Займаўся вывучэннем [[Славістыка|славістыкі]] уў [[Лейпцыгскі ўніверсітэт|Лейпцыгскім універсітэце]], прыязджаў у [[Расія|Расіі]], дзе слухаў лекцыі расійскіх навукоўцаў: [[Аляксей Аляксандравіч Шахматаў|А. А. Шахматава]] і {{нп3|Філіп Фёдаравіч Фартунатаў|Ф. Ф. Фартунатава|ru|Фортунатов, Филипп Фёдорович}}<ref name="Звукообразование">[http://urss.ru/cgi-bin/db.pl?lang=Ru&blang=ru&page=Book&id=32170 Олаф Брок. Звукообразование славянской речи. 1910. 2-е изд.: М.: КД Либроком, 2010]</ref> (пасля стаў вучнем Фартунатава, паслядоўнікам [[Маскоўская лінгвістычная школа|Маскоўскай (фартунатаўскай) лінгвістычнай школы]]<ref>[http://homepages.tversu.ru/~ips/Hist_08.htm Сусов И. П. История языкознания. 1999]</ref><ref>[http://www.tapemark.narod.ru/les/317a.html Языкознание. Большой энциклопедический словарь / Гл. ред. В. Н. Ярцева. М. Советская энциклопедия, 1990. — 2-е изд. — М. Большая Российская энциклопедия, 2000. Статья Московская фортунатовская школа]</ref>), а таксама лекцыі гісторыка [[Васіль Восіпавіч Ключэўскі|В. В. Ключэўскага]].

Вывучаў славянскія [[дыялект]]ы ў [[Расія|Расіі]], [[Сербія|Сербіі]], на тэрыторыі сучаснай [[Славакія|Славакіі]]. Працаваў у {{нп3|Маскоўская Дыялекталагічная камісія|Маскоўскай Дыялекталагічная камісіі|ru|Московская диалектологическая комиссия}}<ref>[http://russkiyyazik.ru/789/ Энциклопедия русского языка. Русистика]</ref>. Перакладаў [[Руская літаратура|рускую літаратуру]] на [[нарвежская мова|нарвежскую мову]]<ref name="Звукообразование"/>. У [[1916]] годзе быў абраны членам-карэспандэнтам [[Пецярбургская акадэмія навук|Пецярбургскай акадэміі навук]]<ref>{{Супрацоўнік РАН|49681|Олафа Брока}}</ref>. У [[1923]] годзе ён выпусціў кнігу «Proletariatets diktatur. Seet og tænkt fra forsommeren 1923» (''Пралетарская дыктатура''), выдадзеную ў [[Горад Осла|Осла]], а таксама ў шведскім перакладзе ў [[1924]] годзе ў [[Горад Стакгольм|Стакгольме]]е і па-французску ў [[1925]]<ref>[http://www.ihst.ru/projects/sohist/diary/Oldenburg.htm Мы не нищие…: к истории 200-летнего юбилея Российской Академии наук (из дневника Е. Г. Ольденбург)]</ref>, у якой былі выкладзены яго ўражанні ад наведвання Расіі ў 1923 годзе<ref name="Служебная записка">[http://www.ihst.ru/projects/sohist/books/cosmopolit/90.htm Служебная записка сектора науки агитпропа ЦК Д. Т. Шепилову по вопросу исключения из АН СССР троих её иностранных членов]</ref>.

Олаф Брок таксама займаўся вывучэннем гісторыі, ён уваходзіў у склад Спецыяльнага камітэта па вывучэнні савецкіх архіваў, што тычыліся узаемаадносінўзаемаадносін [[Скандынаўскія краіны|скандынаўскіх краін]] з Расіяй (гэты Камітэт быў заснаваны ў Стакгольме ў 1928 годзе па ініцыятыве шведскіх, дацкіх і нарвежскіх навукоўцаў)<ref>[http://copy.yandex.net/?fmode=envelope&url=http%3A%2F%2Fcua.karelia.ru%2Freport31.doc&lr=55&text=%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%84%20%D0%B1%D1%80%D0%BE%D0%BA&l10n=ru&mime=doc&sign=a42e05aee3b8c43dc7834cc78f3d8bfa&keyno=0 Ковчинская С. Г. Работа скандинавских историков в советских архивах в 1927—1933 гг. Из истории международных научных связей. Петрозаводский государственный университет. Петрозаводск]</ref>. У [[1949]] годзе выключаны са складу членаў-карэспандэнтаў Акадэміі навук СССР за антысавецкую дзейнасць<ref name="Служебная записка"/>.

Найважнейшымі бакамі навуковай дзейнасці Олафа Брока былі даследаванні ў галіне ўсходнеславянскай і сербскахарвацкай [[Дыялекталогія|дыялекталогіі]], [[Фанетыка|фанетыкі]] [[Славянскія мовы|славянскіх моў]]<ref name="Словарь"/>. Шырокую вядомасць атрымалі яго працы, частка якіх была напісанаянапісана на [[руская мова|рускай мове]]: ''Очерк физиологии славянской речи'' ([[1910]]) і інш<ref name="Звукообразование"/>. Раннія яго працы прысвечаны вывучэнню [[говар]]аў на тэрыторыі сучаснай Усходняй [[Славакія|Славакіі]], у іх ліку найбольш вядома апісанне гаворкі вёскі [[Вёска Убля|Ублі]]. Пазней, з [[1907]] года, Олаф Брок займаўся вывучэннем [[Паўночнарускае прыслоўе|паўночнарускіх гаворак]] {{нп3|Тацемскі павет|Тацемскага павета|ru|Тотемский уезд}} [[Валагодская губерня|Валагодскай губерні]] (у працэсе вывучэння гаворак Тацемского павета (па рацэ [[Рака Сухона|Сухоне]]), Олаф Брок адкрыў у рускай мове гук ''[о] закрытае'' (які вымаўляецца як гук, сярэдні паміж ''[о]'' і ''[у]'')<ref>[http://slovarfilologa.ru/129/ Энциклопедический словарь филолога. О закрытое]</ref>), а таксама вывучаў [[Паўднёварускае прыслоўе|паўднёварускія гаворкі]] [[Масальскі павет|Масальскага павета]] [[Калужская губерня|Калужскай губерні]].

Украінскай мове ў гэтай працы прысвечана некалькі асобных частак, асноўнай крыніцай даследавання гукавых асаблівасцяўасаблівасцей украінскага мовы была гаворка {{нп3|Іван Міхайлавіч Зілінскі|Івана Міхайлавіча Зілінскага|uk|Зілинський Іван Михайлович}}, з якім сябраваў Брок.

Акрамя навуковай працы Олаф Брок выступаў як перакладчык са славянскіх моў на нарвежскую. Ён пераклаў шэраг твораў рускіх пісьменнікаў, у тым ліку «{{нп3|Рэвізор, (камедыя)|Рэвізора|ru|Ревизор (комедия)}}» [[Мікалай Васільевіч Гогаль|Мікалая Гогаля]], «{{нп3|Браты Карамазавы|Братоў Карамазавых|ru|Братья Карамазовы}}» [[Фёдар Міхайлавіч Дастаеўскі|Фёдара Дастаеўскага]] і «[[Ганна Карэніна|Ганну Карэніну]]» [[Леў Мікалаевіч Талстой|Льва Талстога]]<ref name="БС"/>.