Расстрэл імператарскай сям’і Раманавых: Розніца паміж версіямі

Акалічнасці гібелі царскай сям’і расследаваліся ў рамках крымінальнай справы, узбуджанай 19 жніўня 1993 года па ўказанні Генеральнага пракурора Расійскай Федэрацыі. Матэрыялы ўрадавай Камісіі па вывучэнні пытанняў, злучаных з даследаваннем і перапахаваннем рэшткаў расійскага імператара Мікалая II і членаў яго сям’і, апублікаваны<ref>{{cite web|url=http://www.tzar-nikolai.orthodoxy.ru/ost/exp/index.htm#aksuch|title=Материалы Комиссии по изучению вопросов, связанных с исследованием и перезахоронением останков российского Императора Николая II и членов его семьи|work=Царь-мученик Николай II|publisher=Санкт-Петербургский общественный фонд ревнителей памяти Государя Императора Николая II; Спасо-Преображенский Валаамский ставропигиальный монастырь|accessdate=2011-09-07|archiveurl=https://www.webcitation.org/65Ww10wBy?url=http://www.tzar-nikolai.orthodoxy.ru/ost/exp/index.htm#aksuch|archivedate=17 лютага 2012|deadurl=no}}, [http://translate.google.com/translate?hl=en&sl=en&tl=ru&u=http%3A%2F%2Ftzar-nikolai.orthodoxy.ru%2Fost%2Fexp%2F]</ref>. Крыміналіст Сяргей Нікіцін у 1994 годзе выканаў рэканструкцыю аблічча ўладальнікаў знойдзеных чэрапаў па метадзе {{нп3|[[Міхаіл Міхайлавіч Герасімаў|Герасімава|ru|Герасимов, Михаил Михайлович}}]].

Следчы па асабліва важных справах Галоўнага следчага кіравання [[Следчы камітэт пры пракуратуры Расійскай Федэрацыі|Следчага камітэта пры Пракуратуры Расійскай Федэрацыі]] У.  М.  Салаўёў, які вёў крымінальную справу па факце гібелі царскай сям’і, разгледзеўшы ўспаміны асоб, што асабіста ўдзельнічалі ў расстрэле, а таксама сведчанні іншых былых ахоўнікаў Дома Іпацьева, прыйшоў да высновы, што ў апісанні расстрэлу яны не супярэчаць адзін аднаму, адрозніваючыся толькі ў дробных дэталях<ref name="analiz_2" />.

Тым часам, гісторык А.  Г.  Латышаў адзначае, што калі Прэзідыум УЦВК пад старшынствам Свярдлова ўхваліў (прызнаў слушным) рашэнне Уралаблсавета пра расстрэл Мікалая II, то Саўнаркам, які ўзначальваўся Леніным, гэтае рашэнне толькі «прыняў да ўвагі»<ref name="latyshev" />{{rp|131}}.

Салаўёў цалкам адпрэчыў «рытуальную версію» (гл. падзел [[#Альтэрнатыўныя тэорыі|Альтэрнатыўныя тэорыі]]), паказаўшы, што большасць удзельнікаў абмеркавання спосабу забойства былі рускімі, у самым забойстве браў удзел толькі адзін яўрэй (Юроўскі), а астатнія былі рускімі і латышамі. Таксама следствам была аспрэчана версія пра «адсяканне галоў» у рытуальных мэтах, якая прасоўвалася [[Міхаіл Канстанцінавіч Дзітэрыхс|М.  К.  Дзітэрыхсам]]. Паводле выніка судова-медычнай экспертызы, на шыйных пазванках усіх шкілетаў адсутнічаюць сляды пасмяротнага аддзялення галоў<ref name="Проверка" />.

У кастрычніку [[2011]] года Салаўёў перадаў прадстаўнікам [[дынастыя Раманавых|дому Раманавых]] пастанову пра спыненне расследавання справы. У афіцыйным выніку Следчага камітэта Расіі, абвешчаным у кастрычніку [[2011]] года, паказвалася, што следства не мае дакументальных довадаў дачынення Леніна або некага іншага з вышэйшага кіраўніцтва бальшавікоў да расстрэлу царскай сям’і<ref name="КП"/><ref name="ТСН"/>. Сучасныя расійскія гісторыкі паказваюць на безгрунтоўнасць высноў пра нібы недатычнасць лідараў бальшавікоў да забойства на падставе адсутнасці ў сучасных архівах дакументаў прамога дзеяння: Ленін практыкаваў асабістае прыняцце і аддачу самых кардынальных дырэктыў на месцы таемна і канспірацыйна<ref name=bohanov>{{кніга|аўтар=Боханов А. Н.|частка=|спасылка частка=|загаловак=Николай II|спасылка=|адказны=|выданне=|месца=М.|выдавецтва=Вече|год=2008|том=|старонкі=|старонак=528|серыя=Императорская Россия в лицах|isbn=978-5-9533-2541-7|тыраж=|ref=}}</ref>{{rp|388}}<ref name="kolchak">{{кніга |аўтар= Плотников И. Ф.|частка=|спасылка частка= |загаловак= Александр Васильевич Колчак. Жизнь и деятельность|спасылка= |адказны= |выданне= |месца= Ростов н/Д.|выдавецтва= Феникс|год= 1998|том= |старонкі= |старонак= 320|серыя= |isbn= 5-222-00228-4|тыраж= |ref= }}</ref>{{rp|265}}. На думку А.  М.  Баханава, ні Ленін, ні яго асяроддзе не аддавалі і ні за што не сталі б па пытанні, звязанаму з забойствам царскай сям’і, аддаваць пісьмовыя загады. Апроч таго, А.  М.  Баханаў адзначаў, што «вельмі многія падзеі ў гісторыі не адлюстраваны дакументамі прамога дзеяння», што нядзіўна<ref name=bohanov />{{rp|388}}. Гісторык-архівіст В.  М.  Хрусталёў, прааналізаваўшы наяўнае ў дырэктыве гісторыкаў ліставанне паміж рознымі ўрадавымі ведамствамі таго перыяду, што тычыцца прадстаўнікоў дому Раманавых, пісаў, што цалкам лагічна выказаць здагадку пра вядзенне «падвойнага справаводства» ў бальшавіцкім урадзе, па падабенстве вядзення «падвойнай бухгалтэрыі»<ref name="lastdays" />{{rp|709}}. Дырэктар канцылярыі [[Дынастыя Раманавых|Дому Раманавых]] Аляксандр Заходаў таксама пракаментаваў гэту пастанову такім чынам, што лідары бальшавікоў маглі аддаваць не пісьмовыя загады, а вусныя дырэктывы<ref name="КП">{{артыкул|аўтар= Кривякина Е.|загаловак= Следствие установило: Ленин не убивал царскую семью|спасылка= http://kp.ru/daily/25778.4/2761970/|выданне= Комсомольская правда|тып= |год= 2011|нумар= }}</ref><ref name="ТСН">{{cite web

Прааналізаваўшы дачыненне кіраўніцтва партыі бальшавікоў і савецкага ўрада да рашэння пытання пра лёс царскай сям’і, следства адзначыла крайнюю абвостранасць палітычнага становішча ў ліпені 1918 года ў звязку з шэрагам падзей, у ліку якіх былі {{нп3|Забойства Мірбаха|забойства 6 ліпеня левым эсэрам Я. Р. Блюмкіным германскага пасла В. Мірбаха|ru|Убийство Мирбаха}} з мэтай прывесці да разрыву [[Брэсцкі мір|Брэсцкага міру]] і {{нп3|паўстанне левых эсэраў||ru|Восстание левых эсеров}}. У гэтых умовах расстрэл царскай сям’і мог зрабіць негатыўны ўплыў на далейшыя адносіны паміж РСФСР і Германіяй, бо Аляксандра Фёдараўна і яе дочкі з’яўляліся германскімі прынцэсамі. Не выключалася магчымасць выдачы аднаго ці некалькіх членаў царскай сям’і Германіі для таго, каб памякчыць вастрыню паўсталага ў выніку забойства пасла канфлікту. Іншая пазіцыя па гэтым пытанні была, паводле дадзеных следства, у кіраўнікоў Урала, Прэзідыум абласнога савета якога гатовы быў знішчыць Раманавых яшчэ ў красавіку 1918 года падчас іх пераводу з Табольска ў Екацярынбург<ref name="postanovleniye_5"/><ref group="заўв">У пастанове старэйшага пракурора-крыміналіста В.  М.  Салаўёва хібна пішацца, што забойства пасла Мірбаха адбылося 5 ліпеня  — у рэчаіснасці гэта адбылося 6 ліпеня (гледзіце, прыкладам, тут: {{кніга |аўтар= |частка= Блюмкин Яков Григорьевич|спасылка частка= http://interpretive.ru/dictionary/402/word/blyumkin-jakov-grigorevich|загаловак= Энциклопедия «История отечества»|спасылка= |адказны= |выданне= |месца= |выдавецтва= |год= 1997|старонкі= |старонак= |серыя= |isbn= |тыраж= |ref= }})</ref>.

В.  М.  Хрусталёў пісаў, што паставіць кропку ў расследаванні акалічнасцей забойства царскай сям’і замінае тая акалічнасць, што гісторыкі і даследчыкі дагэтуль не маюць магчымасці вывучаць архіўныя матэрыялы, што тычацца гібелі прадстаўнікоў дому Раманавых, што змяшчаюцца ў спецховах [[ФСБ]] як цэнтральнага, так і абласнога ўзроўню<ref>{{кніга |аўтар= Хрусталёв В. М.|частка= |загаловак= Великий князь Михаил Александрович|спасылка= |адказны= |выданне= |месца= М.|выдавецтва= Вече|год= 2008|том= |старонкі= 511|старонак= 544|серыя= Царский дом|isbn= 978-5-9533-3598-0|тыраж=3000}}</ref>. Гісторык выказаў дапушчэнне, што нечая дасведчаная рука «вычысціла» архівы ЦК РКП(б), калегіі УНК, Уральскага аблвыканкама і Екацярынбургскай НК за лета і восень 1918 года. Праглядаючы разрозненыя позвы пасяджэнняў УНК, даступныя гісторыкам, Хрусталёў прыйшоў да высновы, што былі выняты дакументы, у якіх згадваліся імёны прадстаўнікоў дынастыі Раманавых. Архівіст пісаў, што гэтыя дакументы не маглі знішчыць  — іх, напэўна, перавялі на захоўванне ў Цэнтральны партыйны архіў ці «спецховы». Фонды гэтых архіваў на момант напісання гісторыкам сваёй кнігі не былі даступныя даследчыкам<ref name="lastdays" />{{rp|725}}.

У верасні 2015 года [[Следчы камітэт Расіі]] аднавіў расследаванне па факце гібелі царскай сям’і<ref name=autogenerated1 />. 23 верасня следчыя правялі эксгумацыю рэшткаў Раманавых, пахаваных у Петрапаўлаўскай крэпасці, і вынялі ўзоры рэшткаў Мікалая II і Аляксандры Фёдараўны<ref>[http://www.interfax.ru/russia/468811 Эксгумация останков Романовых в Петербурге завершена - — Интерфакс]</ref>.