Вікіпедыя

Жыгімонт II Аўгуст: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
7
др афармленне
Радок 1:
[[Выява:LithuanianЖыгімонт GrandАўгуст, Duke Žygimantas Augustas1554.pngjpg|thumb|Прыжыццёвая гравюра-партрэт Жыгімонта Аўгуста (1554)]]▼
{{Без карткі|ДД}}
▲[[Выява:Lithuanian Grand Duke Žygimantas Augustas.png|thumb|Прыжыццёвая гравюра-партрэт Жыгімонта Аўгуста (1554)]]
[[Выява:Zygmunt II August.jpg|thumb|Жыгімонт Аўгуст. Малюнак [[Ян Матэйка|Яна Матэйкі]]]]
{{вызнч|1='''Жыгімонт «Аўгуст»}}''' ([[1 жніўня]] [[1520]]  — [[7 ліпеня]] [[1572]], Кнышын), — [[Вялікія князі літоўскія|вялікі князь літоўскі]] ([[1544]]–1572-1572), [[Каралі Польшчы|кароль польскі]] ([[1548]]–1572-1572). Сын [[Жыгімонт Стары|Жыгімонта Старога]] і [[Бона Сфорца|Боны Сфорца]].
 
У [[1522]] [[сойм ВКЛ]] даў гарантыю Жыгімонту Старому, што пасля яго смерці Жыгімонт Аўгуст будзе абраны вялікім князем. У [[1526]] пасля смерці апошніх мазавецкіх князёў Бона Сфорца намагалася перадаць [[Мазавецкае княства]] Жыгімонту Аўгусту, але яно было далучана проста да Польшчы. На сойме ВКЛ у кастрычніку [[1529]] году Жыгімонт Аўгуст абраны вялікім князем пры жыцці бацькі, а [[18 снежня]] на польскім сойме Жыгімонт Стары дамогся абрання сына польскім каралём. Каранаваны ў Кракаве [[20 лютага]] [[1530]], але рэальная ўлада ў Польшчы і ВКЛ засталася ў Жыгімонта Старога.
 
У [[1543]] годзе быў арганізаваны шлюб Жыгімонта Аўгуста з дачкой спадчанніка [[Свяшчэнная Рымская імперыя|Свяшчэннай Рымскай імперыі]] [[Фердынанд I Габсбург|Фердынанда]] - — эрцгерцагіняй Елізаветай.
 
У [[1544]] Жыгімонт Аўгуст пачаў рэальная кіраванне ў [[ВКЛ]], але Жыгімонт Стары захоўваў правы кантролю над выдаткамі велікакняжацкага скарбу.
 
У [[1547]] Жыгімонт Аўгуст пабраўся шлюбам з [[Барбара Радзівіл|Барбарай Радзівіл]]. У выніку гэтага шлюбу браты Барбары [[Мікалай Радзівіл Руды]] і [[Мікалай Радзівіл Чорны]] занялі пануючае становішча ў ВКЛ, і пэўны час Жыгімонт Аўгуст быў пад іх уплывам. Жыгімонт Стары і Бона Сфорца былі супраць гэтага шлюбу, як і значная частка польскіх магнатаў.
 
Пасля смерці бацькі (1548) Жыгімонт Аўгуст стаў поўнаўладным каралём і вялікім князем. Заключыў тайны дагавор аб узаемнай дапамозе з каралём [[Чэхія|Чэхіі]] і [[Венгрыя|Венгрыі]] Фердынандам I Габсбургам. Гэты саюз быў замацаваны, калі пасля смерці Барбары Радзівіл ([[1551]]) Жыгімонт Аўгуст пабраўся шлюбам з эрцгерцагіняй Екацярынай, сястрой сваёй першай жонкі. Пазней адмовіўся ад саюзу з [[Габсбургі|Габсбургамі]].
 
Знешняя палітыка Жыгімонта Аўгуста была накіравана на захаванне мірных стасункаў з суседнімі дзяржавамі. [[Герцагства Прусія]] заставалася [[васал]]ам Польшчы. Стасункі з [[Швецыя]]й палепшыліся, калі ў [[1568]] сталец там заняў [[Юхан III]], швагр Жыгімонта Аўгуста. Але адносіны з [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавай]] былі кепскія, [[Іван IV]] пачаў [[Лівонская вайна, 1558-1583|Лівонскую вайну]] (1558-15821558—1582), якая падштурхнула ВКЛ да заключэння [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ([[1569]]).
 
Унутраная палітыка Жыгімонта Аўгуста была накіраваная на паляпшэнне становішча і павялічэнне ўплыву сярэдняй [[шляхта|шляхты]]. На сойме [[1562]]—[[1563]]  гг. падтрымаў рэформу скарбу, судоў і войска. Вяртаў сабе землі раздадзеныя магнатам з [[1504]]. У выніку рэформ былі павялічаныя прыбыткі дзяржаўнага скарбу. Садзейнічаў правядзенню [[Валочная памера|Валочнай памеры]] ў ВКЛ. Пачаў стварэнне ваенна-марскога флоту Польшчы, стварыў Марскую камісію. У час яго праўлення пашырылася [[рэфармацыя]] розных плыняў. Праводзіў палітыку талерантнасці ў адносінах да ўсіх канфэсій. [[Віленскі прывілей 1563|Віленскім прывілеем (1563)]] пацвердзіў роўнасць правоў праваслаўнага і каталіцкага баярства ВКЛ. Зацвердзіў [[Статут 1566|Статут Вялікага княства Літоўскага (1566)]]. У апошнія гады свайго ўладарання пад ціскам [[Каталіцкая царква|каталіцкай царквы]] дазволіў дзейнасць [[Езуіты|езуітаў]] у Польшчы (з [[1564]]) і ў ВКЛ (з [[1569]]), што сталася пачаткам [[Контррэфармацыя|контррэфармацыі]]. Быў мецэнатам, падтрымліваў мастакоў, архітэктараў, музыкаў, акцёраў. Яго ўладарста было перыядам росквіту [[Адраджэнне|Адраджэння]] ў ВКЛ.
 
Памёр не пакінуўшы нашчадкаў, на ім скончылася мужчынская галіна дынастыі [[Ягелоны|Ягелонаў]]. У сваім палітычным тастаменце раіў шляхце прытрымлівацца саюзу з [[Францыя]]й і абраць на сталец караля і вялікага князя французскага прынца. Гэта была ажыццяўлёна на [[Элекцыйны сойм 1573|элекцыйным сойме (1573)]]  — быў абраны [[Генрык Валезы]].
 
== Літаратура ==
 
{{Вялікія князі літоўскія}}
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Жыгімонт_II_Аўгуст"