Альберт Аляксеевіч Разін
Альберт Аляксеевіч Разін (12 чэрвеня 1940, с. Кузюмава, СССР — 10 верасня 2019, Іжэўск, Удмурція, Расія) — удмурцкі навуковец і грамадскі дзеяч. Абаронца ўдмурцкай мовы ад знікнення. Заслужаны дзеяч навукі Удмурцкай Рэспублікі. Кандыдат філасофскіх навук, дацэнт. Працаваў у Саюзе навукоўцаў Удмурціі.
| Альберт Аляксеевіч Разін | |
|---|---|
| Дата нараджэння | 12 чэрвеня 1940 |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 10 верасня 2019[1] (79 гадоў) |
| Месца смерці | |
| Грамадзянства | |
| Род дзейнасці | этнограф, сацыёлаг, філосаф, актывіст, выкладчык універсітэта |
| Навуковая сфера | Філасофія |
| Месца працы | |
| Навуковая ступень | кандыдат філасофскіх навук |
| Навуковае званне | Дацэнт |
| Альма-матар | |
| Вядомы як | Даследаванні ўдмурцкага этнасу |
 Цытаты ў Вікіцытатніку | |
10 верасня 2019 года ў Іжэўску (Удмурція, Расія) Альберт Разін з выкарыстаннем бензіну здзейсніў акт самаспалення перад будынкам мясцовага Дзяржсавета. Разін трымаў плакат з цытатай дагестанскага паэта Расула Гамзатава : «І калі мая мова знікне заўтра, то я гатовы памерці сёння». Альберт Разін атрымаў амаль 100 % апёкаў цела, быў шпіталізаваны ў цяжкім стане і памёр у шпіталі праз некалькі гадзін[2].
Грамадская дзейнасць
правіцьАльберт Разін быў адным з заснавальнікаў лабараторыі нацыянальных стасункаў Удмурцкага дзяржаўнага ўніверсітэта (УДУ). У 1992 годзе ўдзельнічаў у стварэнні Інстытута Чалавека УДУ, быў яго дырэктарам[3], пакуль штат не быў амаль цалкам скарочаны. З таго часу стаў актывістам руху «Удмурт Кенеш». Разін змагаўся, каб дзеці вывучалі ўдмурцкую мову і не забывалі яе. Раней рыхтаваў зварот да дэпутатаў Дзяржсавета пад назвай «Удмурцкая нацыянальнасць знікае»[4].
Альберт Разін быў адным з навукоўцаў, якія ўлетку 2018 года звярнуліся з адкрытым лістом да старшыні Дзяржаўнага савета Удмурціі Аляксея Прасолава і дэпутатаў з патрабаваннем не падтрымліваць законапраект аб вывучэнні моў у школах, які пагаршаў статус удмурцкай мовы[5].
10 верасня 2019 года здзейсніў акт самаспалення[5].
Водгукі
правіцьУкраінскі крымскататарскі палітык, былы старшыня Меджлісу крымскататарскага народа Мустафа Джэмілеў:
|
Па-першае, хацеў бы перадаць шчырыя спачуванні Удмурцкаму народу ў сувязі з трагічнай гібеллю патрыёта сваёй Радзімы, свайго народа. Па-другое, горка, вядома. Але гэта ў той жа час дае падставы да аптымізму — калі ў народа ёсць такія людзі як Разін, то ўдмурцкая мова не загіне. А тое, што адбылося — гэта наступства шавіністычнай русіфікатарскай палітыкі Расійскай Федэрацыі, якая ў цяперашні час значна горш, чым нават пры савецкай уладзе. Вельмі шкада.[6] | 
|
Спікер эстонскага парламента Хен Пылуаас:
|
|
Вельмі шкада, што нашы роднасныя народы ў Расіі павінны такім чынам адстойваць права на родную мову. У 2020 годзе ў эстонскім Тарту адбудзецца Сусветны кангрэс фіна-вугорскіх народаў, дзе, безумоўна, будуць старанна разгледжаныя моўныя праблемы. Моўныя пытанні фіна-вугорскіх народаў, несумненна, важныя на з’ездзе. Гэты канкрэтны выпадак будзе адной з тэм у хадзе абмеркаванняў. Мы яшчэ раз выказваем спачуванні родным і блізкім.[7] |
|
Гл. таксама
правіцьЗноскі
- ↑ https://www.rbc.ru/rbcfreenews/5d77a38c9a7947375024693d
- ↑ «Огнетушитель найти не смогли. И все стоят с камерами и снимают» // Idel.Реалии (руск.)
- ↑ УдГУ — Наука (архивная версия сайта) (руск.)
- ↑ Альберт Разин: «Удмуртский этнос исчезает на глазах» (руск.)
- ↑ а б Навуковец ва Ўдмуртыі падпаліў сябе. «Калі заўтра мая мова зьнікне, то я гатовы сёньня памерці» // Радыё Свабода
- ↑ Мустафа Джемилев: "А то, что произошло — это следствие шовинистической русификаторской политики РФ" // Idel.Реалии (руск.)
- ↑ Спикер парламента Эстонии: "Очень жаль, что наши родственные народы в России должны таким образом отстаивать право на родной язык" // Idel.Реалии (руск.)
Спасылкі
правіць- Альберт Разин: «Удмуртский этнос исчезает на глазах» (руск.)
- Павел Казарин: Уроки самосожжения // Крым. Реалии (руск.)
- Виталий Портников: Самосожжение и русификация // Крым. Реалии (руск.)