Антыімперыялізм

Антыімперыялізм — тэрмін, які ўжываецца да той ці іншай формы апазіцыйнага імперыялізму руху. Антыімперыялізм выступае супраць заваявальных войнаў, асабліва супраць заваёў народаў з іншымі мовай і культурай. Антыімперыялістамі можна лічыць, такім чынам, рэспубліканскіх сенатараў у Рымскай імперыі або членаў Антыімперыялістычнай лігі ЗША, якія пратэставалі супраць акупацыі Філіпін падчас іспана-амерыканскай вайны.

Як самастойны палітычны рух антыімперыялізм паўстаў у Еўропе ў канцы XIX і ў пачатку XX стагоддзяў, як рэакцыя на пашырэнне еўрапейскіх каланіяльных імперый і захоп Філіпін Злучанымі Штатамі. Але найвышэйшай народнай падтрымкай антыімперыялізм карыстаўся ў саміх калоніях, дзе ён стаў асновай фарміравання розных нацыянальна-вызваленчых рухаў з сярэдзіны XX стагоддзя. Гэтыя рухі і іх антыімперыялістычных ідэі адыгралі галоўную ролю ў працэсе дэкаланізацыі 1950-х і 60-х гадоў, у выніку якой большасць каланіяльных краін у Азіі і Афрыцы сталі незалежнымі.

Неўзабаве пасля гэтага, з пачаткам працэсу глабалізацыі многія антыімперыялісты пачалі разглядаць апошнюю як новую форму імпэрыялізму, які ўстанаўлівае сваё панаванне шляхам эканамічнага прымусу, а не прамога ваеннага захопу. Таму антыімперыялісты паставілі сабе задачу супрацьстаяць глабалізацыі і далі пачатак руху антыглабалізму. У плане праблемы мілітарызацыі антыімперыялісты лічаць сваім галоўным ворагам так званую «Амерыканскую імперыю», асабліва пасля амерыканскага ўварвання ў Ірак у 2003 годзе.

Для дадзенага руху характэрна наяўнасць спецыфічнай палітыка-эканамічнай праграмы, у 1970-я гады вядомай таксама як праграма нацыянальнага вызвалення з наступнымі прынцыпамі:

• незалежнасць, суверэннасць і самавызначэнне нацыі;
• барацьба з каланіялізмам і неакаланіялізмам;
• аграрная рэформа;
• індустрыялізацыя;
• развіццё ўнутранага рынку;
• барацьба з транснацыянальнымі кампаніямі або кантроль над імі;
• нацыяналізацыя асноўных сектараў эканомікі;
• крытыка дзейнасці МВФ і Сусветнага банка.

Спасылкі

• The Anti-Imperialists, A Web based guide to American Anti-Imperialism.
• CWIHP at the Wilson Center for Scholars: Primary Document Collection on Anti-Imperialism in the Cold War Архівавана 5 чэрвеня 2011..
• Pacific Northwest Antiwar and Radical History Project, multimedia collection of photographs, video, oral histories and essays.
• Imperialism: The Highest Stage of Capitalism by V.I. Lenin Full text at marxists.org.
• How Imperialist 'Aid' Blocks Development in Africa by Thomas Sankara, The Militant, April 13, 2009.
• Daniel Jakopovich, In the Belly of the Beast: Challenging US Imperialism and the Politics of the Offensive.
• The M and S Collection at the Library of Congress contains materials on anti-imperialism.