Батальён КАП «Валожын»

Батальё́н Ко́рпуса ахо́вы паме́жжа «Вало́жын» (польск.: Batalion KOP «Wołożyn») — дваццаць восьмы рэзервовы батальён Корпуса аховы памежжа часоў міжваеннай Польскай Рэспублікі, які размяшчаўся ў Валожыне ў 1927—1939 гадах. Удзельнічаў у Польскай абарончай вайне.

Батальён Корпуса аховы памежжа «Валожын»
Batalion KOP «Wołożyn»
Даўні млын, перабудаваны ў казармы батальёна «Валожын», 1930-я г.
Гады існавання	1927—1939
Краіна	Польшча
Падпарадкаванне	Корпус аховы памежжа
Уваходзіць у	Полк КАП «Валожын» → Брыгада КАП «Вільна»
Тып	батальён
Дыслакацыя	Валожын
Войны	Польская абарончая вайна (1939)
Удзел у	Польская абарончая вайна 1939
Камандзіры
Вядомыя камандзіры	маёр Ежы Станіслаў Дэмбоўскі маёр Мечыслаў Сакалоўскі

Гісторыя

На паседжанні палітычнага камітэта Рады міністраў Польскай Рэспублікі, якое адбывалася 21—22 жніўня 1924 года было прынята рашэнне аб стварэнні адмысловага ўзброенага фармавання для аховы ўсходняй мяжы, з прычыны чаго 12 верасня 1924 г. польскае Міністэрства вайсковых спраў выдала распараджэнне аб стварэнні Корпуса аховы памежжа, а 17 верасня таго ж года — дапаўненне з указаннем яго структуры. Увосень 1927 г., падчас чацвёртага этапа арганізацыі гэтага вайсковага ўтварэння быў сфармаваны 28-ы рэзервовы батальён, адзінкай для ўтварэння якога стаў 77-ы пяхотны полк.

У склад батальёна ўвайшлі тры пяхотныя роты, рэзервовы і кулямётны ўзводы. Штат служачых налічваў 22 афіцэры, 164 унтэр-афіцэраў і 501 шараговых жаўнераў. Да канца 1927 года батальён, падпарадкаваны брыгадзе «Вілейка» і размешчаны ў Валожыне прыступіў да службы на тэрыторыі Навагрудскага ваяводства.

У 1929 годзе падраздзяленне было пераназвана ў батальён «Валожын» згодна з правілам, паводле якога адзінкі Корпуса аховы памежжа сталі называцца у адпаведнасці з мясцовасцямі іх дыслакацыі і ўвайшло ў склад аднайменнага палка. На той час рыштунак гарнізона складаўся з 817 вінтовак Бярц’е ўзора 1916 г., 44 ручных кулямётаў «Бергман» узора 1915 г. і 8 станкавых кулямётаў «Гочкіс» узора 1914 года.

Пасля правядзення рэарганізацыі «R.2» у 1932 г., адбыліся змены ў складзе батальёна, які стаў складацца з камандавання, узвода сувязі, кулямётнай, школьнай і трох стралковых ротаў. Па звестках 1936 г., у падраздзяленні былі задзейнічаны 22 афіцэры, 64 унтэр-афіцэры, 15 жаўнераў тэрміновай і 649 надтэрміновай службы.

Загадам камандавання ад 23 лютага 1937 года была распачата першая фаза рэканструкцыі Корпуса аховы памежжа «R.3», у выніку чаго батальён атрымаў новую працу. Ён стаў адміністрацыйнай адзінкай для камандавання палка «Валожын», паліцэйскага ўчастка пры ім і станцыі паштовых галубоў «Багданаў».

15 мая 1939 года падраздзяленне стала гаспадарчым аддзелам, у выніку чаго пасада кватармейстара была пераназвана ў пасаду намесніка камандзіра па гаспадарчых справах, пасада цясляра — на гаспадарчага афіцэра, намесніка афіцэра па матэрыялах для ўзбраення — на збройніка, намесніка афіцэра па матэрыялах для харчовых справаў — на харчовага афіцэра.

Мабілізацыя і ўдзел у абарончай вайне

У красавіку 1939 г. мабілізаваны батальён «Валожын» быў перамешчаны ў раён Жыўца і там уключаны ў склад 1-й горнай брыгады як 3-і батальён другога пяхотнага палка КАП, што падпарадкоўваўся арміі «Кракаў».

9 верасня 1939 г. частка батальёна пад камандаваннем капітана Пятра Тымкевіча і 4-ы фартыфікацыйны батальён уступілі ў бой з надыходзячымі на Кальбушова падраздзяленнямі 2-й танкавай дывізіі Вермахта. Падчас сутыкнення загінуў паручнік Уладзімір Далецкі.

Пасля адыходу часткі падраздзялення, прызначанай да 1-й горнай брыгады, яго гарнізон і штат не былі адноўлены і ўтварылі арганізацыйную падтрымку батальёну «Івянец».

Структура

Камандаванне батальёнам Узвод сувязі

1 школьная стралковая рота Гаспадарчая дружына Тры школьныя стралковыя ўзводы па тры дружыны

2 школьная стралковая рота Гаспадарчая дружына Два ўзводы па тры дружыны

Школьная кулямётная рота Гаспадарчая дружына Два школьныя кулямётныя ўзводы па тры дружыны 3 школьны зброевы ўзвод

Кіраўніцтва

Камандзіры батальёна жнівень 1929 — 5 снежня 1929 — маёр дыпламаваны Станіслаў Садоўскі 31 сакавіка 1930 — снежань 1931 — падпалкоўнік пяхоты Францішак Кубіцкі 10 снежня 1931 — 18 красавіка 1932 — падпалкоўнік пяхоты Казімер Зігмунт Чарнецкі 18 красавіка 1932 — 27 жніўня 1933 — маёр пяхоты Адам Абтуловіч 27 жніўня 1933 — кастрычнік 1935 — маёр пяхоты Ян Ляховіч кастрычнік 1935 — жнівень 1936 — маёр пяхоты Тадэвуш Жарэк верасень 1936 — 30 красавіка 1938 — маёр пяхоты Ежы Станіслаў Дэмбоўскі 30 красавіка 1938 — верасень 1939 — маёр пяхоты Мечыслаў Сакалоўскі

Штат батальёна ў 1939 годзе Камандзір — маёр Мечыслаў Сакалоўскі Ад’ютант — капітан Станіслаў Мічулка Кватэрмайстар — капітан Вітольд Вебер Лекар — капітан Здзіслаў Студзяніцкі Цясляр — капітан Бранслаў Квяткоўскі Афіцэр па матэрыялах — капітан Станіслаў Гжэгорчык Камандзір першай стралковай роты — капітан Пётр Тымкевіч Камандзір другой стралковай роты — капітан Станіслаў Шаблоўскі Камандзір трэцяй стралковай роты — капітан Зыгмунт Вайдовіч Камандзір чацвёртай стралковай роты — паручнік Аляксандр Рыбнік Камандзір кулямётнай роты — капітан Караль Варт

Літаратура

• Анджэй Канстанкевіч, Ежы Прохвіч, Ян Руткевіч. Korpus Ochrony Pogranicza 1924—1939. — Варшава: Barwa i Broń, 2003. — ISBN 83-900217-9-4.
• Багуслаў Поляк, Ежы Прохвіч, Марэк Яблонаўскі, Уладзімір Янкоўскі. O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924—1939. Wybór dokumentów. — Варшава—Пултуск: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. — ISBN 83-88067-48-8.
• Генрык Дамінічак. Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919—1939. — Варшава: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. — ISBN 83-01-10202-0.
• Ежы Прохвіч. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r.. — «Wojskowy Przegląd Historyczny» №3(149)/1994. — Варшава: Czasopisma Wojskowe, 1994. — С. 148—160. — ISBN 0043-7182.
• Ежы Прохвіч. Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. — Варшава: Neriton, 2003. — ISBN 83-88973-58-4.
• Івона Вішнеўская, Катажына Проміньская. Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Wilno»”. — Шчэцін: Archiwum Straży Granicznej, 2013.