Дурная Масква

Праект вяліка-страшнаму войску Расійскаму — беларускія сатырычныя вершы антырасійскага напрамку. Час стварэння 1760-я гады. Побач запісаны вершы «Указ гарачы…» таго ж аўтара.

Аўтар быў шляхцічам, скарэй за ўсё, з Віцебшчыны. У яго мове відаць асаблівасці гаворак паўночнай Беларусі. Гэта лексемы ПАЯЦЬ ‘узяць’, БЛЕХ ‘роўная мясціна’. Але яго мова — наддыялектная.

Патрыятычныя творы спароджаны падзеямі самага канца вайны 1756—1763 гадоў. Гэта пародыя на маскоўскія ваяцкія песні. Парадыйны элемент — у стылізаванні маўлення маскоўцаў, ужыванні абсцэннай лексікі.

Рукапіс захоўваецца ў Вільні, у бібліятэцы Урублеўскіх. У ім змешчаны і творы на польскай мове. У 1970-я яго адкрыў Адам Мальдзіс і паведаміў пра гэта, але апублікаваць дзве беларускія сатыры праз цэнзуру не змог. Упершыню поўнасцю яны надрукаваны ў 2016 годзе.

Тэкст

Projekt Wieliko sztasznomu woysku Rossyiskomu naprotiw niezdobnomu Korolu Pruskomu prez siem let na woynie buduszczemu pramo czesno napisano

Lista

Durnaja Moskwa naprymier kak sraka
Niezwojowała prez siem lat Prusaka.
Sowsiem pohybły sołdaty, kozaki
Gusary kałmyki pramo kak sobaki
Wsie pohinuły kto kohda posłyszy
Rozohnał Prusak kak rudyie myszy
Z Huśmy wam wojowaty nietli z sobakami
Nie s choroszymy ludzmi Prusakami
Tiepier wsie narody wam naruhajut,
Cełuju Moskwu za durnuju majut,
Mać by waszu wjob kak wy wojowaly
Diengi pojeły Ludiey poterały
Sohnały sem lit kak gowna na blechu
Z waszey woyny połny karman smiechu
Wiecznaja sława korolu Pruskomu
Lichu pohibel miru Rossyiskomu
Zjawiłyb Hospody kolib Pruska Stada
Durnuju Moskwu czort zahnał de Hada
Zniszczyły miesta, Jmbary, komory
Bladczyie Syny wsie Roskoły, Wory
No kawalery, Połkou Hienierały
Niezbiwszy Prusa procz poutekały
Stupay jebiona mat’ do swojeyże chaty
Połnosta z Prusom bolsze wojowaty.

Літаратура

• Acta Albaruthenica, 2016