Землетрасенне ў Скоп’і
Землетрасенне ў Скоп'і (макед.: Скопски земјотрес), сталіцы Сацыялістычнай Рэспублікі Македоніі. Магнітуда штуршка склала 6,9 па шкале Рыхтара[1] адбылося 26 ліпеня 1963 года і разбурыла большую частку горада. У выніку землетрасення 1 070 чалавек загінулі, каля 3 000 атрымалі раненні, прыкладна 75 % жылых дамоў былі разбураны ці сур'ёзна пашкоджаны[2][3].
Вобласць узнікнення землятрасення знаходзілася на адной лініі разлому з Італьянскай і Французскай Рыўерай, дзе за некалькі дзён да землетрасення людзі адчувалі слабыя штуршкі. Інтэнсіўнасць скалынанняў у эпіцэнтры склала 9 балаў. Услед за першым штуршком рушыў услед афтэршок меншай сілы. Усяго за суткі было зарэгістравана 84 штуршкі[1].
Адразу пасля землетрасення каля васьмідзесяці краін скіравалі ў Югаславію ратаваннікаў, фінансавую і гуманітарную дапамогу. 14 кастрычніка таго ж года Генеральная Асамблея ААН прыняла рэзалюцыю № 1882, у якой адзначала, што «аднаўленне Скоп'я стала сапраўдным знакам сяброўства і братэрства народаў»[4].
Сейсмічнае становішча ў рэгіёне правіць
Поўдзень Македоніі, рэгіён ракі Вардар, вядомы як зона высокай сейсмічнай актыўнасці. У гісторыі Скоп'я да XX стагоддзя вядомыя два разбуральныя землетрасенні: у 518 годзе н. э. і ў 1555 годзе. І ўсё ж, пры планаванні горада і будаванні будынкаў дадзеныя пра сейсмічную небяспеку ніколі не ўлічваліся[2].
Землетрасенне правіць
Штуршкі адбыліся раніцай 26 ліпеня і працягваліся 20 секундаў[5]. Дакладны час найдужэйшага штуршка зафіксавалі гадзіны на будынку вакзала Скоп'я, якія спыніліся ў 5:17 раніцы[3]. У агульнай складанасці былі разбураны ці моцна пашкоджаны каля 75 % жылых дамоў, амаль усе школы і лякарні, а таксама будынкі вакзала і паштамта, так што горад апынуўся адрэзаны ад навакольнага свету. Таксама былі знішчаны многія адміністрацыйныя будынкі, у тым ліку штаб-кватэра Цэнтральнага камітэта Кампартыі Македоніі, мэрыя і Нацыянальны банк. Прамысловым будынкам была нанесеная значна меншая шкода, бо яны знаходзіліся далёка ад эпіцэнтра, а іх канструкцыя дазволіла вытрымаць штуршкі[2].
Больш за ўсё пацярпелі пабудовы з цэглы, і іх абвальванне пацягнула больш за ўсё ахвяр[2].
Ратавальная аперацыя і аднаўленне правіць
Адразу пасля землетрасення вайскоўцы, атрады грамадзянскай абароны і мясцовыя жыхары прыступілі да разбору завал. Амаль адразу пасля землетрасення пачалася міжнародная кампанія па ліквідацыі наступстваў землетрасення. У аднаўленні Скоп'я ўзялі ўдзел каля 80 краін, памер ахвяраванняў склаў суму, эквівалентную 37 000 000 дынараў, таксама былі сабраны рэчы на суму 121 000 000 дынараў[2]. Для некалькіх дзясяткаў тысяч чалавек, якія страцілі жытло, у першыя дні былі адкрыты намётавыя мястэчкі, а цягам года пабудаваны часовыя драўляныя дамы. СССР зрабіў дапамогу да канца 1963 года на агульную суму больш 1 млрд дынараў, даслаў каля 500 вайскоўцаў для расчысткі завал[6].
Поўнамаштабнае аднаўленне горада праходзіла ў 1960-х гадах пад кіраўніцтвам японскага архітэктара Кэндзо Тангэ.
Знакавай падзеяй стала адкрыццё ў 1970 годзе ў Скоп'і Музея сучаснага мастацтва, значную частку калекцыі якога склалі творы мастацтва, падораныя іншымі краінамі пасля землетрасення. Сам будынак для музея быў спраектавана польскімі архітэктарамі і стала дарункам урада Польшчы[7][8]. Адным з галоўных экспанатаў новага музея стала карціна Пабла Пікаса «Галава кабеты», падораная гораду мастаком[9][10].
Зноскі
- ↑ а б Батыр Каррыев. Вот пришло землетрясение: Гипотезы, Факты, Причины и Последствия…. — SIBIS. — 519 с.
- ↑ а б в г д Jakim T. Petrovski. Damaging Effects of July 26, 1963 Skopje Earthquake(недаступная спасылка). Institute of Earthquake Engineering and Engineering Seismology. Архівавана з першакрыніцы 2 красавіка 2012. Праверана 10 чэрвеня 2009.
- ↑ а б Marking the 44th anniversary of the catastrophic 1963 Skopje earthquake. Македонское радио и телевидение (26 июля 2007). Архівавана з першакрыніцы 2 красавіка 2012. Праверана 10 чэрвеня 2009.
- ↑ http://daccess-ods.un.org/TMP/2907826.htmlPDF (Резолюция Генеральной Ассамблеи ООН № A/RES/1882 (XVIII) от 14 октября 1963 года)
- ↑ 1963: Thousands killed in Yugoslav earthquake. BBC. Архівавана з першакрыніцы 2 красавіка 2012. Праверана 10 чэрвеня 2009.
- ↑ http://www.inslav.ru/images/stories/pdf/2013_Rossija_i_Makedonija.pdf
- ↑ Официальный сайт Музея современного искусства Скопье Архівавана 4 сакавіка 2016.
- ↑ Музей современного искусства Скопье на сайте ЮНЕСКО
- ↑ «Голова женщины» Пабло Пикассо на сайте Музея современного искусства Скопье Архівавана 12 красавіка 2009.
- ↑ Serbia, Macedonia and Romania Join Europe in the Night of the Museums. balcantravellers.com (16 мая 2008). Архівавана з першакрыніцы 2 красавіка 2012. Праверана 14 чэрвеня 2009.