Каламянка
Каламянка — шчыльная гладкая тканіна палатнянага перапляцення з лёну, часам з даданнем пянькі.
| Каламянка | |
|---|---|
 | |
| Матэрыял | гарус[d][1] |
| Эпоха | XVIII стагоддзе[1] |
| Метад вырабу | glazing[d][1], палатно[d][1] і brocading[d][1] |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Паходжанне назвы тканіны пэўна не ўстаноўлена. М. Фасмер паказваў на запазычанне слова з латыні (лац.: camelaucium) праз нямецкую (ням.: Kalamank, Kalmank) і галандскую (нідэрл.: Kalamink) мовы. У слоўніку У. І. Даля каламянка вызначаецца як «паласатая пярэстая ваўняная даматканіна, на панёвы, запаслі». Напрыклад, у XIX—XX стагоддзях у Томскай і Пскоўскай губернях жанчыны насілі каламянкавыя спадніцы з васьмі палос шарсцяной паласатай даматканіны. Тым не менш, у другой палове XIX стагоддзя ў афіцыйных дакументах і мастацкай літаратуры пад каламянкай фігуравала аднакаляровая тканіна з лёну або пянькі. Ва У. І. Даля для такой беленай гладкай пяньковай або ільняной тканіны, падобнай на дэмікатон, ёсць назва «каламе́нок»[2].
У «Рудзіне» ў І. С. Тургенева згадваецца паліто і фуражка з каламянкі. Ф. М. Дастаеўскі ў «Маленькіх малюнках» апісвае летні гардэроб заможнага мужчыны: каламянка, гетры і летні капялюш[3]. Ільняная каламянка лічылася дарагой, для патаннення дадавалі пяньку. У А. П. Чэхава ў «Лішніх людзях» галоўны герой — «Павел Мацвеевіч Зайкін, член акруговага суда, высокі гарбаваты чалавек, у таннай каламенцы і з кукардай на палінялай фуражцы». Каламянку ткалі фабрычным спосабам і на ручных станках у хатніх умовах. Аж да 1950-х гадоў каламянку выпускаў Кастрамскі ільнокамбінат. У XX стагоддзі каламянку выраблялі ўжо толькі з лёну[4]. З каламянкі, якая валодала высокімі гігіенічнымі ўласцівасцямі, звычайна шылі папулярныя летнія мужчынскія касцюмы, звычайна шэрага, бэжавага або белага колеру, а таксама форму марскіх афіцэраў. Белыя штаны з каламянкі згадваюць Ілья Ільф і Яўген Пятроў ў «Дванаццаць крэслаў»[5].
Зноскі
- ↑ а б в г д Montgomery F. M. calamanco // Textiles in America 1650-1870 — W. W. Norton & Company, 2007. — С. 185–187. — ISBN 978-0-393-73224-5
- ↑ Каламенок // Толковый словарь живого великорусского языка : у 4 т. / авт.-сост. В. И. Даль. — 2-е изд.. — СПб. : Типография М. О. Вольфа, 1880—1882.
- ↑ Розовая ксандрейка и драдедамовый платок 1989.
- ↑ Р. М. Кирсанова 1995.
- ↑ И. Ильф, Е. Петров. Глава XXXVI // Двенадцать стульев / под ред. Н. А. Пресновой. — М.: Правда, 1982. — С. 342. — 400 с. — 500 000 экз.
Літаратура
правіць- Беловинский Л. В. Коломянка // Иллюстрированный энциклопедический историко-бытовой словарь русского народа. XVIII — начало XIX в. / под ред. Н. Ерёминой. — М.: Эксмо, 2007. — С. 298. — 784 с. — 5000 экз. — ISBN 978-5-699-24458-4.
- Глинкина Л. А. Коломянка // Иллюстрированный словарь забытых и трудных слов русского языка: ок. 7000 единиц: более 500 ил. / Л. А. Глинкина; худож. М. М. Салтыков. — М.: Мир энциклопедий Аванта+, 2008. — С. 146. — 432 с. — ISBN 978-5-98986-208-5.
- Кирсанова Р. М. Коломянка // Костюм в русской художественной культуре 18 — первой половины 20 вв.: Опыт энциклопедии / под ред. Т. Г. Морозовой, В. Д. Синюкова. — М.: Большая Российская энциклопедия, 1995. — С. 136—137. — 383 с.: ил. с. — 50 000 экз. — ISBN 5-85270-144-0.
- Кирсанова Р. М. Коломянка // Розовая ксандрейка и драдедамовый платок: Костюм — вещь и образ в русской литературе XIX в. / под ред. Э. Б. Кузьминой. — М.: Книга, 1989. — С. 127—128. — 286 с. — 55 000 экз. — ISBN 5-212-00130-7.
- Коломёнок // Товарный словарь / И. А. Пугачёв (главный редактор). — М.: Государственное издательство торговой литературы, 1957. — Т. III. — Стб. 900. — 527 с.