Нідэрландская мова

Нідэрландская мова (таксама галандская або фламандская) — германская мова заходнегерманскай падгрупы.

Нідэрландская мова
Саманазва Nederlands
Краіны Нідэрланды, Бельгія, Сурынам, Нідэрландскія Антыльскія астравы, Аруба
Афіцыйны статус Сцяг Арубы Аруба
Сцяг Бельгіі Бельгія
Сцяг Кюрасаа Кюрасаа
Сцяг Нідэрландаў Нідэрланды
Сінт-Мартэн
Сцяг Сурынама Сурынам
Арганізацыя, якая рэгулюе Nederlandse Taalunie (Нідэрландскі моўны саюз)
Агульная колькасць носьбітаў 22 млн (2005)
Рэйтынг 37—48
Класіфікацыя
Катэгорыя Мовы Еўразіі

Індаеўрапейская сям'я

Германскія мовы
Заходнегерманскія мовы
Пісьменнасць лацінскае пісьмо
Моўныя коды
ДАСТ 7.75–97 нид 495
ISO 639-1 nl
ISO 639-2 dut (B); nld (T)
ISO 639-3 nld
WALS dut, dbr і dli
Ethnologue nld
Linguasphere 52-ACB-a
LINGUIST List nld
ABS ASCL 1401
IETF nl
Glottolog dutc1256
Вікіпедыя на гэтай мове

Распаўсюджанне: Нідэрланды, Бельгія, Сурынам, некаторыя краіны Цэнтральнай Амерыкі. Колькасць носьбітаў у свеце 24 млн., Нідэрланды 16 млн.ч. (2003). Для 4 млн. другая мова. 7 млн гаворыць на мове афрыкаанс (узнікла з галандской мовы).

Статус афіцыйнай або нацыянальнай мовы (1990): Нідэрланды, Бельгія, Сурынам.

Гісторыя правіць

Нідэрландская або галандская мова паходзіць ад мовы берагавых франкаў і з'яўляецца наўпростым нашчадкам протагерманскай мовы індаеўрапейскай моўнай групы. Найбліжэйшыя сваякі — старажытнаанглійская, фрызская, ніжненямецкая мовы.

Сінтаксіс правіць

У сучаснае нідэрландскае мове няма склонаў (за выключэннем дыялектаў). Ёсць тры роды: ніякі, мужчынскі і жаночы. Апошнія два паступова зліваюцца ў адзін агульны род: існуюць, напрыклад, толькі два вызначаныя артыклі — het, для ніякага роду, і de, для жаночага і мужчынскага роду.

Звесткі аб дыялектах правіць

Для нідэрландскай мовы характэрна вялікая колькасць дыялектаў, толькі ў Фландрыі іх каля дзвюх з паловай тысяч. У адукацыі, СМІ і ў якасці дзяржаўнай выкарыстоўваецца «ўсеагульная нідэрландская мова» (AN, Algemeen Nederlands), зацверджаны нідэрландскім моўным саюзам (Nederlandse Taalunie) афіцыйны варыянт мовы. З 15 кастрычніка 2005 праводзіцца рэформа арфаграфіі[1].

Ад нідэрландскай мовы параўнальна нядаўна адлучыўся афрыкаанс.

Афрыка́анс правіць

 
Раёны ў ПАР, дзе большасць насельніцтва размаўляе на афрыкаанс (пазначаны сінім колерам)

Гісторыя афрыкаанс пачынаецца з масавага перасялення фермераў (нідэрл.: boer) з Галандыі, Фландрыі і іншых рэгіёнаў паўночна-заходняй Еўропы, якія былі хутка асіміляваныя мясцовым насельніцтвам.[2]

Пасля пераходу калоніі пад кіраўніцтва Брытаніі на пачатку XIX стагоддзя, каланісты пачалі засвойваць новыя ўнутраныя раёны Паўднёвай Афрыкі, забраўшы сваю мову з сабой. Наступствы ізаляцыі ад астатняга нідэрландскамоўнага свету зрабілі мову каланістаў такой, якая яна ёсць на сённяшні дзень, гэта значыць афрыкаанс.[3]

На пачатку XX стагоддзя народны «афрыканскі» варыянт нідэрландскай мовы стаў пераважаць над літаратурнай «еўрапейскай» мовай. У 1925 годзе ў Канстытуцыю Паўднёва-Афрыканскага Саюза ад 1909 года была ўнесена папраўка, якая сцвярджала «нідэрландскае слова ў Артыкуле 137 (…) уключае ў сябе афрыкаанс».[4][5] Новая канстытуцыя ад 1961 года толькі пералічала англійскую і нідэрландскую мовы ў якасці афіцыйных.

Згодна з прыкладнай ацэнкай, каля 90% словаў афрыкаанс маюць нідэрландскае паходжанне.[6][7] Абедзве мовы маюць высокую ступень узаемапаразумення, аднак гэтая ступень у некаторых выпадках (у дачыненні да лексікі, напісання) можа быць асіметрычнай: для нідэрландскамоўнага чалавека часцей лягчэй зразумець афрыкаанс, чым жыхару ПАР зразумець нідэрландскую.[8]

Зноскі

Спасылкі правіць

Вікіпедыя мае раздзел, напісаны
Hoofdpagina нідэрландскай

 
Лагатып «Вікіслоўнікі»
У Вікіслоўніку спіс слоў нідэрландскай мовы змяшчаецца ў катэгорыі «Нідэрландская мова»