Марсельеза (фр.: La Marseillaise — «марсельская», «марселька») — самая знакамітая песня Вялікай французскай рэвалюцыі, якая стала спачатку гімнам рэвалюцыянераў, а затым і ўсёй краіны. Першапачаткова Марсельеза называлася «Ваенны марш Рэйнскай арміі». Марш быў напісаны ўвечары 25 красавіка 1792 г ваенным інжынерам Клодам Жазефам Ружэ дэ Лілем, праз некалькі дзён пасля аб'яўлення рэвалюцыйнай Францыяй вайны «каралю Багеміі і Венгрыі». З гэтай песняй на вуснах 30 ліпеня таго ж года ў Парыж увайшоў марсельскі добраахвотніцкі батальён.

Марсельеза
La Marseillaise
[la maʁsɛˈjɛz]
Ружэ дэ Ліль упершыню выконвае Марсельезу. Карціна Ісідара Пілса.

Ружэ дэ Ліль упершыню выконвае Марсельезу.

Карціна Ісідара Пілса.
Аўтар слоў Клод Жазеф Ружэ дэ Ліль, 1792
Кампазітар Клод Жазеф Ружэ дэ Ліль, 1792
Краіна  Францыя
Зацверджаны 1795, 1879, 1944
Адменены 1804, 1940

Інструментальная версія
La Marseillaise (1907).

24 лістапада 1793 Канвент выбірае Марсельезу ў якасці дзяржаўнага гімна Францыі. Марсельеза перажыла розныя рэжымы і няміласць.

Пасля падзей 1848 года, калі рэвалюцыйная хваля пракацілася па ўсёй Еўропе, Марсельеза становіцца песняй рэвалюцыянераў па ўсім свеце: у Італіі, Польшчы, Венгрыі. Яна гучыць на палях бітваў і падчас Парыжскай камуны ў 1871 годзе. Апошні раз была забароненая рэжымам Вішы падчас Другой сусветнай вайны (з 1940 па 1944 гімнам Францыі была песня «Маршал, мы тут!»), але ў 1944 зноў аб'яўляецца гімнам Францыі.

Арыгінальны тэкст песні

правіць


La Marseillaise
Першы куплет

Allons enfants de la Patrie,
Le jour de gloire est arrivé !
Contre nous de la tyrannie,
L'étendard sanglant est levé, (bis)
Entendez-vous dans les campagnes
Mugir ces féroces soldats ?
Ils viennent jusque dans vos bras
Égorger vos fils, vos compagnes !

Прыпеў :

Aux armes, citoyens
Formez vos bataillons
Marchons, marchons !
Qu'un sang impur
Abreuve nos sillons !

Куплет 2

Que veut cette horde d'esclaves,
De traîtres, de rois conjurés ?
Pour qui ces ignobles entraves,
Ces fers dès longtemps préparés ? (bis)
Français, pour nous, ah ! quel outrage
Quels transports il doit exciter !
C'est nous qu'on ose méditer
De rendre à l'antique esclavage !

Прыпеў
Куплет 3

Quoi ! des cohortes étrangères
Feraient la loi dans nos foyers !
Quoi ! ces phalanges mercenaires
Terrasseraient nos fiers guerriers ! (bis)
Grand Dieu ! par des mains enchaînées
Nos fronts sous le joug se ploieraient
De vils despotes deviendraient
Les maîtres de nos destinées !

Прыпеў
Куплет 4

Tremblez, tyrans et vous perfides
L'opprobre de tous les partis,
Tremblez ! vos projets parricides
Vont enfin recevoir leurs prix ! (bis)
Tout est soldat pour vous combattre,
S'ils tombent, nos jeunes héros,
La terre en produit de nouveaux,
Contre vous tout prêts à se battre !

Прыпеў
Куплет 5

Français, en guerriers magnanimes,
Portez ou retenez vos coups !
Épargnez ces tristes victimes,
À regret s'armant contre nous. (bis)
Mais ces despotes sanguinaires,
Mais ces complices de Bouillé,
Tous ces tigres qui, sans pitié,
Déchirent le sein de leur mère !

Прыпеў
Куплет 6

Amour sacré de la Patrie,
Conduis, soutiens nos bras vengeurs
Liberté, Liberté chérie,
Combats avec tes défenseurs ! (bis)
Sous nos drapeaux que la victoire
Accoure à tes mâles accents,
Que tes ennemis expirants
Voient ton triomphe et notre gloire !

Прыпеў
Куплет 7
(так званы дзіцячы куплет)

Nous entrerons dans la carrière
Quand nos aînés n'y seront plus,
Nous y trouverons leur poussière
Et la trace de leurs vertus (bis)
Bien moins jaloux de leur survivre
Que de partager leur cercueil,
Nous aurons le sublime orgueil
De les venger ou de les suivre

Прыпеў

Песні па матывах

правіць

Існуюць песні, заснаваныя на тэксце або музыке Марсельезы, напрыклад, «Беларуская Марсельеза» Змітра Бойкі (тарашкевіцай)[1].

У культуры

правіць
  • У амерыканскім фільме «Касабланка» (1942) Марсельезу пачынае спяваць чэхаславацкі лідар падполля Віктар Лазла ў адказ на спяванне нацыстамі «Варты на Рэйне», што прыводзіць да закрыцця паліцыяй Café Américain, дзе адбываліся падзеі.
  • У калядным выпуску брытанскага сіткама «Айцец Тэд» (1996) Марсельезу ўключае а. Дугал МакГуаер, каб заставіць устаць а. Джэка Хэкета, які прымушае ўсіх спяваць песню.

Гл. таксама

правіць

Спасылкі

правіць

Зноскі