Вікіпедыя

Масавае забойства ў школе Гыскі

Выбух і гібель дзяцей у школе № 20 вёскі Гыска Бендэрскага раёна — злачынства, здзейсненае 4 красавіка 1950 года ў вёсцы Гыска Малдаўскай ССР, калі Уладзімір Георгіевіч Татарнікаў, педагог, які займаўся ваеннай падрыхтоўкай, здзейсніў выбух у школе, у выніку якога загінула 23 чалавекі і ён сам[1].

Масавае забойства ў школе Гыскі
Месца
Каардынаты 46°47′ пн. ш. 29°26′ у. д.HGЯO
Дата 4 красавіка 1950
Забітыя
  • 24 чал.
Канфлікт terrorism in Russia[d]

Папярэднія падзеі правіць

Асоба вінаватага правіць

Уладзімір Георгіевіч Татарнікаў нарадзіўся 25 ліпеня 1920 года ў Тулуне (Іркуцкая вобласць). Рос у дзіцячым доме, у красавіку 1940 года быў прызваны ў РСЧА, служыў у Кызыле (у Тувінскай Народнай Рэспубліцы), ваяваў на фронце ВАВ (малодшы лейтэнант у 3-м гвардзейскім мотастралковым палку)[2], затым быў афіцэрам запасу. Камісія ўстанавіла, што ў 1948 годзе яго выключылі з партыі за нейкую правіну ў Ташкенце, дзе ён, па сведчанні яго калег, працаваў у пажарнай ахове. У яго былі жонка і сын — яны развяліся, пасля чаго былая жонка і сын пражывалі ў Куйбышаве[3].

Восенню 1949 года Татарнікаў прыбыў у Малдаўскую ССР. У пошуках працы ён прыехаў у Бендэр, дзе 15 верасня пазнаёміўся з начальнікам раённага аддзела ДТСАРМ (з 1951 года ДТСААФ СССР) Сядэнка, які распавёў яму, што, магчыма, будуць набіраць мінёраў. Так нікуды і не ўладкаваўшыся, у кастрычніку Татарнікаў прыйшоў да Сядэнка і быў прыняты на працу, пасля чаго адначасова працаваў мінёрам у ДТСАРМ і выкладчыкам ваеннай справы ў школе № 20 вёскі Гыска.

Матыў правіць

Найбольш верагоднай прычынай здарэння лічыцца няшчаснае каханне, якое былы франтавік Уладзімір Татарнікаў адчуваў да выкладчыцы Наталлі Дзмітрыеўны Доніч. Уся вёска была ў курсе рамана паміж імі, аднак Доніч вырашыла разарваць з ім адносіны. Па сведчаннях знаёмых, асноўнай прычынай растання паміж Доніч і Татарнікавым з’явіліся яго неадэкватныя паводзіны і пагрозы расправы, якія ўзніклі на глебе моцнай рэўнасці.

Падрыхтоўка правіць

Татарнікаў распавёў іншым выкладчыкам, што нарадзіўся 3 красавіка (што не адпавядала рэчаіснасці) і ён хоча адсвяткаваць дзень нараджэння разам з калегамі, накрыўшы сталы ў двары школы (ён меў намер зладзіць выбух падчас святкавання).

Рыхтуючыся зладзіць выбух, Татарнікаў выкраў у ДТСАРМ 12 кілаграмаў выбухоўкі (як мяркуецца, той факт, што выбухоўка была выкрадзена са склада ДТСАРМ, паслужыў прычынай таго, што выбух у школе стараліся не абвяшчаць, баючыся надаць справе палітычную афарбоўку), пра што сведчаць пасланні, якія ён пакінуў старшыні ДТСАРМа і старшыні райвыканкама:

«Нікога не вінавацьце ў тым, што здарылася. 12 кілаграмаў толу я ўзяў на складзе»

Напярэдадні трагедыі ён напісаў былой жонцы перадсмяротную запіску, у якой паведамляў, што плануе самагубства і просіць перадаць прывітанне сыну.

3 красавіка 1950 года адбылося святкаванне з нагоды выдуманага дня нараджэння. Доніч на яго не прыйшла і Татарнікаў адклаў ажыццяўленне свайго плана да наступнага дня.

Выбух у школе правіць

Наступнай раніцай, 4 красавіка, Татарнікаў быў заўважаны каля школы з падазроным скруткам. На пытанне тэхнічкі, што знаходзіцца ўнутры, ён адказаў, што гэта «гасцінец для Наташы». Затым ён накіраваўся да кабінета Доніч. Падчас урока рускай мовы Татарнікаў раптам хутка ўвайшоў у клас з запаленым кнотам у руках; ён схапіў настаўніцу, прыціснуў яе да сябе і даў вучням каманду як мага хутчэй пакінуць класнае памяшканне. Па ўсёй бачнасці, ён меў намер забіць толькі сябе і Доніч і не збіраўся прычыняць шкоду каму-небудзь яшчэ, але выбух адбыўся раней, чым ён планаваў — усяго праз некалькі секунд пасля каманды бегчы, калі частка пяцікласнікаў яшчэ не паспела не толькі выбегчы з кабінета, але нават усвядоміць, што адбываецца. Астатнія вучні не падазравалі, што адбываецца ў кабінеце Доніч, таму заставаліся ў сваіх кабінетах.

Усяго ад дзеянняў Татарнікава загінулі 24 чалавекі: ён сам, Наталля Доніч, яшчэ адзін выкладчык і 21 вучань.

Наступствы правіць

Расследаванне правіць

У ходзе даволі дэталёвага партыйнага разбору, які доўжыўся каля тыдня, асноўнымі вінаватымі таго, што здарылася былі прызнаныя супрацоўнікі рэспубліканскай ДТСАРМ. У віну ім паставілі прыняцце рашэння аб самастойным, у абыход дзеючага парадку, правядзенні мінна-выбуховых работ па абясшкоджванні знойдзеных боепрыпасаў. Кіраўнік арганізацыі П’ерсанжэ-Пятроў у выніку пазбавіўся пасады і быў выключаны з партыі. Начальнік Бендэрскага райаддзела ДТСАРМ Сядэнка (адміністрацыйна вёска Гыска датычылася да горада Бендэр), які прымаў на працу Татарнікава і фактычна дапусціў сітуацыю, пры якой той змог бесперашкодна завалодаць трацілам, быў арыштаваны і прыцягнуты да крымінальнай адказнасці.

Камісія выявіла найгрубейшыя парушэнні ў частцы парадку выдачы і захоўвання выбуховых рэчываў, якія выдаваліся без належна аформленых дакументаў і захоўваліся як патрапіла, часта прама ў працоўных кабінетах супрацоўнікаў ДТСАРМ. Усе апытаныя камісіяй службовыя асобы і чыноўнікі з усіх сіл спрабавалі выгарадзіць сябе і свае ведамствы, імкнучыся перакласці адказнасць на каго-небудзь іншага. У прыватнасці, начальнік ДТСАРМ П’ерсанжэ-Пятроў спасылаўся на тое, што не мог спакойна назіраць, як людзі пакутуюць ад рэгулярных падрываў, і імкнуўся як мага хутчэй правесці размініраванне. Акрамя гэтага, кіраўніцтва Малдовы прад’явіла прэтэнзіі прадстаўнікам Адэскай ваеннай акругі, якія павінны былі займацца размініраваннем тэрыторыі Малдовы, але фактычна перадаручылі гэтую працу супрацоўнікам ДТСАРМ.

Агучваць інфармацыю пра здарэнне было забаронена, імя вінаватага было засакрэчана. Частка матэрыялаў «камісіі ЦК КП (б) Малдовы па справе выбуху ў школе і гібелі дзяцей у вёсцы Гыска Бендэрскага раёна 4 красавіка 1950 года» да гэтага часу не выдаецца для азнаямлення ў сувязі з фармальнай наяўнасцю грыфа сакрэтнасці.

Памяць правіць

Усіх дзяцей, хто выжыў, да заканчэння навучальнага года перавялі навучацца ў іншае памяшканне, выпуск ўсёй школы ў тым годзе налічваў толькі пецярых вучняў. Да верасня быў пабудаваны новы будынак школы. Новы будынак функцыянаваў у якасці школы да 1986 года, а летам 1992 года быў знішчаны ў ходзе прыднястроўскага канфлікту[4].

Штогод у вёсцы Гыска праводзяцца жалобныя мерапрыемствы. Тыя, што засталіся ў жывых навучэнцы задаліся мэтай заснаваць помнік у гонар загінулых. 9 лютага 2006 года сесіяй гарсавета было прынята рашэнне аб будаўніцтве помніка і аб фарміраванні пазабюджэтнага фонду для яго фінансавання.

Зноскі

  1. ↑ NewDayNews.Ru: В школе приднестровского села Гыска вспомнили учителей и учащихся, погибших от взрыва в 1950 году (ФОТО) / 63 года назад трагедию постарались «замять» / 04.04.13. Архівавана з першакрыніцы 23 красавіка 2013. Праверана 5 красавіка 2013.
  2. ↑ «Память народа». Татарников Владимир Георгиевич. Архівавана з першакрыніцы 31 студзеня 2022. Праверана 30 студзеня 2022.
  3. ↑ «Было приказано молчать»: RT приоткрыл завесу тайны над одним из самых малоизвестных терактов в СССР (руск.). RT на русском. Архівавана з першакрыніцы 25 мая 2021. Праверана 27 ліпеня 2021.
  4. ↑ Книга «Взорванная любовь» Н.Корытника, повествует об этих событиях(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 20 лютага 2020. Праверана 4 сакавіка 2020.

Спасылкі правіць

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Масавае_забойства_ў_школе_Гыскі&oldid=4578020"