Міхаэль Штыфель
Міхаэль Штыфель (ням.: Michael Stifel, каля 1487, Эслінген-на-Некары — 19 красавіка 1567, Ена) — нямецкі матэматык, адзін з вынаходнікаў лагарыфмаў, актыўны дзеяч пратэстанцкай Рэфармацыі.
| Міхаэль Штыфель | |
|---|---|
| ням.: Michael Stifel | |
 | |
| Род дзейнасці | матэматык, выкладчык універсітэта, пісьменнік, манах, багаслоў |
| Дата нараджэння | 1487[1] |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 19 красавіка 1567[1] |
| Месца смерці | |
| Грамадзянства | |
| Веравызнанне | лютэранства |
| Месца працы | |
| Альма-матар | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
.svg){kind=small}
Біяграфія
правіцьШтыфель вырас у багатай сям’і. Ён вучыўся ў Вітэнбергскім універсітэце, дзе атрымаў званне магістра. У 1511 годзе Штыфель пастрыгся ў манахі, пражываў у аўгустынскім Эслінгенскім манастыры. Неўзабаве пачалася Рэфармацыя, і Штыфель стаў на бок Лютэра. Яго паэма Von der christfermigen rechtgegründeten leer Doctoris Martini Lutheri (1522) выклікала скандал, і Штыфель вымушаны быў бегчы ў Франкфурт-на-Майне. Лютэр дапамог яму ўладкавацца пастарам.
У гэты перыяд Штыфель заняўся нумаралагічным даследаваннем Бібліі, спрабуючы знайсці ў ёй утоены лікавы сэнс. У яго кнізе «Пра канец свету» ён заявіў, што імя незадоўга да таго памерлага рымскага Папы Льва X (LEO DECIMVS) супадае з Лікам Звера, і таму канец свету надыдзе 19 кастрычніка 1533 года а 8-й гадзіне раніцы. Калі яго прадказанне не спраўдзілася, яго арыштавалі і заключылі на 4 тыдні ў турму. У далейшым ён не спрабаваў рабіць якія-небудзь прадказанні.
З 1535 па 1547 год Штыфель быў пратэстанцкім пастарам у Хольцдорфе. Да гэтага перыяду адносяцца яго галоўныя працы ў галіне матэматыкі. Затым пачалася Шмалькальдэнская вайна, і Штыфелю зноў прыйшлося бегчы (у Кёнігсберг). У 1559 годзе ён пераехаў у Ену, дзе стаў першым прафесарам матэматыкі ва ўніверсітэце горада.
Навуковая дзейнасць
правіцьШтыфель пакінуў прыкметны след у развіцці алгебры. У яго галоўнай працы Arithmetica integra (Нюрнберг, 1544) ён даў змястоўную тэорыю адмоўных лікаў, узвядзення ў ступень, розных прагрэсій і іншых паслядоўнасцяў. Штыфель упершыню выкарыстаў паняцці «корань» і «паказчык ступені» (лац. exponens), прычым падрабязна аналізаваў і цэлыя, і дробавыя паказчыкі. Апублікаваў правіла ўтварэння бінаміальных каэфіцыентаў і склаў іх табліцы да 18-й ступені. Штыфель перапрацаваў (фактычна напісаў нанова) кнігу алгебраіста (касіста) Крыстафа Рудольфа, і скарыстаныя там сучасныя пазначэнні арыфметычных аперацый з гэтага моманту ўкараніліся ў матэматыцы (1553).