Ордэн «За заслугі перад Айчынай»
Ордэн «За заслугі перад Айчынай» — дзяржаўная ўзнагарода Расійскай Федэрацыі.
| Ордэн «За заслугі перад Айчынай» | |||
|---|---|---|---|
|
|||
| Дэвіз | ПОЛЬЗА ЧЕСТЬ И СЛАВА | ||
| Краіна | |||
| Тып | ордэн[d] | ||
| Дата заснавання | 1 сакавіка 1994 | ||
| Статус | уручаецца | ||
| Колькасць | каля 4 000 | ||
| Старэйшая | ордэн Святога Георгія | ||
| Малодшая | Ордэн Святой вялікапакутніцы Кацярыны[d] | ||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||
Прызначаны для ўзнагароджання грамадзян за асабліва выдатныя заслугі, звязаныя з умацаваннем расійскай дзяржаўнасці, сацыяльна-эканамічным развіццём краіны, навукова-даследчай дзейнасцю, развіццём культуры і мастацтва, выбітнымі спартыўнымі дасягненнямі, умацаваннем міру, дружбы і супрацоўніцтва паміж народамі, за значны ўклад ва ўмацаванне абараназдольнасці краіны.
Дэвіз ордэна «Карысць, гонар і слава» паўтарае дэвіз імператарскага ордэна Святога Уладзіміра.
Ордэн «За заслугі перад Айчынай» заснаваны 2 сакавіка 1994 года Указам Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі № 442.
З 1994 года і да ўстановы ордэна святога апостала Андрэя Першазванага у 1998 годзе (Указ Прэзідэнта РФ № 757 ад 1 ліпеня 1998 года) ордэн «За заслугі перад Айчынай» з’яўляўся вышэйшай дзяржаўнай узнагародай Расійскай Федэрацыі.
7 верасня 2010 года быў выдадзены Указ прэзідэнта РФ № 1099 «АБ мерах па ўдасканаленні дзяржаўнай узнагароднай сістэмы Расійскай Федэрацыі». У шырокі дакумент былі ўключаныя палажэнне аб дзяржаўных узнагародах краіны, парадак іх уручэння, захоўвання, атрымання ў спадчыну і ўстаноўлены парадак нашэння знакаў адрознення. У Статут і апісанне ордэна «За заслугі перад Айчынай» таксама былі ўнесены змяненні і дапаўненні.
Рэгаліі ордэна
правіць|
Ордэн «За заслугі перад Айчынай» | ||||
|---|---|---|---|---|
|
I ступені |
II ступені |
III ступені |
IV ступені | |
| Зорка ордэна |  |
 |
||
| Знак ордэна |  |
 |
|
 |
| Знак ордэна (з мячамі) |  |
 |
|
 |
| Планка ордэна |  |
 |
 |
 |
| Планка ордэна (з мячамі) | .png) |
.png) | ||
|
I ступені |
II ступені |
III ступені |
IV ступені | |
Статут ордэна
правіць
1. Ордэнам «За заслугі перад Айчынай» узнагароджваюцца грамадзяне за асабліва выбітныя заслугі, звязаныя з умацаваннем расійскай дзяржаўнасці, сацыяльна-эканамічным развіццём краіны, навукова-даследчай дзейнасцю, развіццём культуры і мастацтва, выбітнымі спартыўнымі дасягненнямі, умацаваннем міру, дружбы і супрацоўніцтва паміж народамі, за значны ўклад ва ўмацаванне абараназдольнасці краіны.
2. Ордэн «За заслугі перад Айчынай» мае чатыры ступені:
- ордэн «За заслугі перад Айчынай» I ступені;
- ордэн «За заслугі перад Айчынай» II ступені;
- ордэн «За заслугі перад Айчынай» III ступені;
- ордэн «За заслугі перад Айчынай» IV ступені.
Вышэйшай ступенню ордэна «За заслугі перад Айчынай» з’яўляецца I ступень.
3. Ордэн «За заслугі перад Айчынай» I і II ступені мае знак і зорку, III і IV ступені — толькі знак.
4. Узнагароджанне ордэнам «За заслугі перад Айчынай» ажыццяўляецца паслядоўна, ад ніжэйшай ступені да вышэйшай.
Асобы, якія прадстаўляюцца да ордэна «За заслугі перад Айчынай» IV ступені, як правіла, павінны быць узнагароджаны медалём ордэна «За заслугі перад Айчынай» I і II ступені[1].
За асабліва выбітныя заслугі перад дзяржавай ордэнам «За заслугі перад Айчынай» IV ступені без узнагароджання медалём ордэна «За заслугі перад Айчынай» I і II ступені могуць быць узнагароджаны асобы, нанараваныя звання Героя Расійскай Федэрацыі, Героя Працы Расійскай Федэрацыі, Героя Савецкага Саюза або Героя Сацыялістычнай Працы, а таксама асобы, якія ўзнагароджаны ордэнамі Святога Георгія, Аляксандра Неўскага, Суворава, Ушакова або якім прысвоена ганаровае званне Расійскай Федэрацыі катэгорыі «народны»[2].
У выключных выпадках прэзідэнт Расійскай Федэрацыі можа прыняць рашэнне аб узнагароджанні ордэнам «За заслугі перад Айчынай» асобы, раней не ўзнагароджанай дзяржаўнай узнагародай Расійскай Федэрацыі.
5. Вайскоўцы за адрозненні ў баявых дзеяннях узнагароджваюцца ордэнам «За заслугі перад Айчынай» з мячамі.
51. Узнагароджанне ордэнам «За заслугі перад Айчынай» з мячамі можа быць здзейснена пасмяротна[3].
6. Узнагароджанне ордэнам «За заслугі перад Айчынай» I і II ступені адбываецца, як правіла, два разы на год і прымеркавана да святкавання Дня Канстытуцыі Расійскай Федэрацыі (12 снежня) і Дня Расіі (12 чэрвеня).
7. Знак ордэна «За заслугі перад Айчынай» I ступені носіцца на плечавай стужцы, якая праходзіць праз правае плячо.
Зоркі ордэна «За заслугі перад Айчынай» I і II ступені носяцца на левым баку грудзей і размяшчаюцца ніжэй ордэнаў, якія носяць на калодках, і пры наяўнасці ў узнагароджанага зоркі ордэна Святога Георгія — пад ёй.
Пры наяўнасці ва ўзнагароджанага ордэна «За заслугі перад Айчынай» I і II ступені носіцца толькі зорка ордэна «За заслугі перад Айчынай» I ступені.
Знакі ордэна «За заслугі перад Айчынай» II і III ступені носяцца на шыйнай стужцы.
Знак ордэна «За заслугі перад Айчынай» IV ступені носіцца на калодцы на левым баку грудзей і размяшчаецца пасля знака ордэна Святога Георгія IV ступені.
Пры наяўнасці ва ўзнагароджанага некалькіх ступеняў ордэна «За заслугі перад Айчынай» носіцца толькі знак ордэна вышэйшай ступені, за выключэннем знакаў ордэна з мячамі.
Пры ўзнагароджанні ордэнам «За заслугі перад Айчынай» медалі дадзенага ордэна не носяцца, за выключэннем медаля ордэна «За заслугі перад Айчынай» з мячамі.
8. Для асаблівых выпадкаў і магчымага паўсядзённага нашэння прадугледжваецца нашэнне мініяцюрнай копіі знака ордэна «За заслугі перад Айчынай» IV ступені.
Пры нашэнні мініяцюрнай копіі знака ордэна «За заслугі перад Айчынай» IV ступені яна размяшчаецца пасля мініяцюрнай копіі знака ордэна Святога Георгія IV ступені.
9. Пры нашэнні на форменнай вопратцы стужкі ордэна «За заслугі перад Айчынай» на планцы яна размяшчаецца пасля стужкі ордэна Святога Георгія. Пры гэтым носіцца толькі стужка, якая адпавядае вышэйшай ступені гэтага ордэна, які ёсць ва ўзнагароджанага.
10. Пры нашэнні на цывільным касцюме стужкі ордэна «За заслугі перад Айчынай» у выглядзе разеткі яна размяшчаецца на левым баку грудзей. Пры гэтым носіцца толькі стужка, якая адпавядае вышэйшай ступені гэтага ордэна, які ёсць ва ўзнагароджанага[1].
Апісанне
правіць
Ордэн «За заслугі перад Айчынай» I і II ступені мае знак і зорку, III і IV ступені — толькі знак. Аўтар дызайну ўзнагароды — мастак Яўген Ухналёў. Стужка ордэна шаўковая, муаровая, цёмна-чырвонага колеру.
Знак ордэна з срэбра з пазалотай. Уяўляе сабой раўнаканцовы крыж з пашыранымі канцамі, з асабовага боку пакрыты лалавай эмаллю. Па баках крыжа — вузкі выпуклы рант. На адным баку знака, у цэнтры, — накладная выява Дзяржаўнага герба Расійскай Федэрацыі. На адваротным баку знака, пасярэдзіне, — круглы медальён, па акружнасці якога-дэвіз ордэна: «ПОЛЬЗА, ЧЕСТЬ И СЛАВА». У цэнтры медальёна — год заснавання ордэна — «1994». У ніжняй частцы медальёна — малюнак лаўровых галін. На ніжнім канцы крыжа — нумар знака ордэна.
Адлегласць паміж канцамі крыжа на знаку ордэна I ступені — 60 мм. Знак ордэна прымацоўваецца да стужкі шырынёй 100 мм.
Адлегласць паміж канцамі крыжа на знаку ордэна II ступені — 50 мм. Знак ордэна прымацоўваецца да стужкі шырынёй 45 мм.
Адлегласць паміж канцамі крыжа на знаку ордэна III ступені — 50 мм. Знак ордэна прымацоўваецца да стужкі шырынёй 24 мм.
Адлегласць паміж канцамі крыжа на знаку ордэна IV ступені — 40 мм. Знак ордэна прымацоўваецца пры дапамозе вушка і кальца да пяцікутнай калодкі, абцягнутай стужкай шырынёй 24 мм.
Зорка ордэна срэбная, васьміпрамянёвая, з паліраванымі прамянямі — штраламі. У цэнтры зоркі — круглы срэбны медальён з рэльефнай пазалочанай выявай Дзяржаўнага герба Расійскай Федэрацыі. Па акружнасці медальёна, на чырвоным эмалевым полі з срэбнай акантоўкай, — дэвіз ордэна: «ПОЛЬЗА, ЧЕСТЬ И СЛАВА» (на зорцы адсутнічае коска пасля слова «польза») і лаўровыя галіны. На адваротным баку зоркі, у ніжняй частцы, — нумар зоркі.
Адлегласць паміж канцамі процілеглых прамянёў зоркі ордэна I ступені — 82 мм.
Адлегласць паміж канцамі процілеглых прамянёў зоркі ордэна II ступені — 72 мм.
Зорка пры дапамозе шпількі мацуецца да адзення.
Да знаку ордэна «За заслугі перад Айчынай», які ўручаецца ваеннаму за адрозненні ў баявых дзеяннях, да кальца над крыжам мацуюцца два перакрыжаваных пазалочаных мяча. Даўжыня кожнага мяча — 28 мм, шырыня — 3 мм.
Мініяцюрная копія знака ордэна «За заслугі перад Айчынай» IV ступені носіцца на калодцы. Адлегласць паміж канцамі крыжа — 15,4 мм, вышыня калодкі ад вяршыні ніжняга кута да сярэдзіны верхняй боку — 19,2 мм, даўжыня верхняга боку — 10 мм, даўжыня кожнай з бакавіц — 16 мм, даўжыня кожнага з бакоў, якія ўтвараюць ніжні кут, — 10 мм.
Да мініяцюрнай копіі знака ордэна «За заслугі перад Айчынай» IV ступені з мячамі да кальца паміж калодкай і крыжам мацуюцца з дапамогай вушка два перакрыжаваных пазалочаных мяча. Даўжыня кожнага мяча — 10,8 мм, шырыня — 1,15 мм.
Пры нашэнні стужак ордэна выкарыстоўваецца планка вышынёй 12 мм, Шырыня стужкі: I ступені — 45 мм; II і III ступені — 32 мм; IV ступені — 24 мм.
Стужка ордэна «За заслугі перад Айчынай» I ступені на планцы мае ў цэнтры мініяцюрную ўмоўную выяву ордэнскай зоркі з золата.
Стужка ордэна «За заслугі перад Айчынай» II ступені на планцы мае ў цэнтры мініяцюрную ўмоўную выяву ордэнскай зоркі з срэбра.
Стужка ордэна «За заслугі перад Айчынай» на цывільным адзенні носіцца ў выглядзе разеткі.
На стужцы ордэна «За заслугі перад Айчынай» I ступені мацуецца мініяцюрны малюнак зоркі ордэна, пры гэтым прамяні зоркі не выходзяць за межы разеткі. Дыяметр разеткі — 16 мм[1].
На стужцы ордэна «За заслугі перад Айчынай» II ступені ў выглядзе разеткі мацуецца мініятурны малюнак зоркі ордэна. Дыяметр разеткі —15 мм.
Стужка ордэна «За заслугі перад Айчынай» III ступені ў выглядзе разеткі мае па цэнтры малюнак крыжа ордэна рубінавага колеру. Адлегласць паміж канцамі крыжа — 13 мм. Дыяметр разеткі — 15 мм.
Стужка ордэна «За заслугі перад Айчынай» IV ступені ў выглядзе разеткі мае па цэнтры мініятурны малюнак крыжа ордэна з металу серабрыстага колеру. Адлегласць паміж канцамі крыжа — 13 мм. Дыяметр разеткі — 15 мм[1].
Для ўзнагароджаных за адрозненні ў баявых дзеяннях на стужцы ў выглядзе разеткі дадаткова размяшчаюцца два мініяцюрных перакрыжаваных пазалочаных мяча, якія не выходзяць за межы разеткі[4].
|
|
|
|
| I ступень | II ступень | III ступень | IV ступень |
Статыстыка ўзнагароджанняў
правіцьПа стане на снежань 2021 года здейснена ўзнагароджанняў[5][6]:
- поўныя кавалеры — 74
- ордэнам I ступені —110
- ордэнам ІІ ступені — больш за 280
- ордэнам III ступені — больш за 670
- ордэнам ІV ступені — больш за 3000
Кавалеры
правіцьПершым кавалерам ордэна (II ступені) стаў Міхаіл Калашнікаў[7], першым кавалерам ордэна I ступені — Жак Шырак[8]
Зноскі
- ↑ а б в г В редакции Указа Президента Российской Федерации от 16.12.2011 г. № 1631
- ↑ В редакции указов Президента Российской Федерации от 16.12.2011 г. № 1631; от 29.03.2013 г. № 294
- ↑ Указ президента Российской Федерации от 15 сентября 2018 года № 519 «Об учреждении медали „За отвагу на пожаре“ и установлении почетного звания „Заслуженный работник пожарной охраны Российской Федерации“». pravo.gov.ru. Официальный интернет-портал правовой информации. Праверана 17 верасня 2018.
- ↑ Дополнено — Указ президента Российской Федерации от 16.12.2011 г. № 1631
- ↑ М. В. Музалевский. Ордена и медали Российской Федерации. М., 2005. С. 89. Количество награждений дается только по открытым указам.
- ↑ Смирнов В. С. Во славу Отечества. Кавалеры ордена «За заслуги перед Отечеством» I степени. М., 2010. С. 10-17.
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 05.11.1994 г. № 2061 «О награждении орденом „За заслуги перед Отечеством“ II степени Калашникова М. Т.»
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 23.09.1997 г. № 1056 «О награждении орденом „За заслуги перед Отечеством“ I степени Президента Французской Республики Жака Ширака»
Літаратура
правіць- Щеголев К. А. Современные награды России. Традиции и преемственность. — М.: Вече, 2009. — 480 с. — (История наград). — ISBN 978-5-9533-3696-3.
- Винокуров В. А. Система государственных наград Российской Федерации: история, современность и перспективы развития. — М.: Дело, 2012. — 243 с. — ISBN 978-5-7749-0725-0.
- Гончаров А. И. Наградная система Российской Федерации. — М.: Посев, 2010. — 280 с. — ISBN 978-5-85824-198-0.
- Гусев И.Е. Ордена, медали и наградные знаки от Петра I до современности. — М.: АСТ, 2014. — 164 с. — ISBN 978-5-17-085223-9.
- Кушер Ю. Л. Государственные символы и награды Российской Федерации. — М.: Книжная палата, 1999. — 271 с. — ISBN 978-5-7000-0476-3.
- Музалевский М. В. Ордена и медали Российской Федерации. — М.: Кавалеръ, 2005. — 298 с. — (Библиотека журнала «Кавалер»). — ISBN 5-00-000198-2.
- Награды новой России / Сост. Григорьев В. С.. — М.: Докар, 1997. — 112 с. — (Всемирный коллекционер). — ISBN 5-85952-071-9.