Паўночная Асеція

Паўночная Асеція (ас.: Республикæ Цæгат Ирыстон — Алани, руск.: Республика Северная Осетия — Алания) — суб’ект Расійскай Федэрацыі, размешчаны на Паўночным Каўказе. Мяжуе з Інгушэціяй, Чачнёю Кабардзіна-Балкарыяй, Стаўрапольскім краем, Паўднёвай Асеціяй і Грузіяй.

Суб'ект Расійскай Федэрацыі

Рэспубліка Паўночная Асеція — Аланія
руск.: ас.: Республикæ Цæгат Ирыстон — Алани
руск.: Республика Северная Осетия — Алания

Сцяг Герб[d]

Рэспубліка Паўночная Асеція — Аланія на карце Расіі

Сталіца

Уладзікаўказ

Плошча

80-я

- Усяго
- % водн. пав.

7987 км²
0,2

Насельніцтва

73

- Усяго
- Шчыльнасць

703 745[1] (2016)

Expression error: Unexpected < operator. чал./км²

ВРП

64

- Усяго, у бягучых коштах
- На душу насельніцтва

126,8[16] млрд. руб. (2014)

180,0 тыс. руб.

Федэральная акруга

Паўночна-Каўказская

Эканамічны раён

Паўночна-Каўказскі

Дзяржаўная мова

асецінская, руская

Глава рэспублікі

Вячаслаў Бітараў (чва)[17]

Старшыня Урада

Таймураз Тускаеў (чва)[18]

Старшыня Парламента

Аляксей Мачнеў
Гімн Гімн Паўночнай Асеціі[d]

Код суб'екта РФ

15
Код па ISO 3166-2 RU-SE

Код АКАТП

90

Часавы пояс

MSK (UTC+3)

Узнагароды:

Ордэн Леніна Ордэн Кастрычніцкай Рэвалюцыі Ордэн Дружбы народаў

Афіцыйны сайт:

rso-a.ru

Нацыянальны склад: асеціны (62,7 %), рускія (23,2 %), інгушы (3 %), армяне (2,4 %), кумыкі (1,8 %), грузіны (1,5 %).

Падзяляецца на 8 раёнаў:

  • Алагірскі раён
  • Ардонскі раён
  • Дыгорскі раён
  • Ірафскі раён
  • Кіраўскі раён
  • Маздокскі раён
  • Правабярэжны раён
  • Прыгарадны раён

Найбуйнейшыя гарады: Уладзікаўказ, Маздок, Беслан, Алагір.

Геаграфія Правіць

Геаграфічнае становішча Правіць

 
Выгляд на Каўказскі хрыбет

Рэспубліка размешчана на паўночным схіле Вялікага Каўказа. Паўночную частку займаюць раўніны ды нізіны, пры прасоўванні на поўдзень ландшафт становіцца гарыстым, пераходзячы ў Галоўны ці Водападзельны хрыбет Вялікага Каўказа. Найвышэйшая кропка — гара Казбек (5033 м). Рэспубліка мяжуе з Інгушэціяй, Чачнёй, Кабардзіна-Балкарыяй, Стаўрапольскім краем, Паўднёвай Асеціяй і Грузіяй.

Клімат Правіць

Клімат у рэспубліцы лагодна кантынентальны. На Маздоцкай раўніне — засушлівы, частыя сухавеі; сярэдняя тэмпэратура студзеня −4,3 °C, ліпеня +24 °C, ападкаў 400—450 мм за год.

Гісторыя Правіць

Далучэнне да Расійскай імперыі Правіць

Тэрыторыі, на якіх жылі асеціны, былі сярод першых на Паўночным Каўказе, што былі далучаныя да Расійскай імперыі ў 1774 годзе. Уладзікаўказ стаў першай расійскай фартэцыяй у рэгіёне (заснаваны ў 1784 годзе). У XIX стагоддзі адбылося масавае перасяленне асецін з гор на раўніны ды ў наваколле Маздока.

Савецкі час Правіць

У 1921 годзе Асеція стала часткай Горскай Савецкай Рэспублікі, атрымаўшы статус аўтаномнай вобласці ў 1924 ды ў 1936 годзе была пераўтвораная ў Паўночна-Асецінскую Аўтаномную Савецкую Сацыялістычную Рэспубліку.

Насельніцтва Правіць

Насельніцтва рэспублікі на 2013 год — 706 123 чал., шчыльнасць — 88,41 чал./км², удзельная вага гарадскога насельніцтва — 64,3 % (2009). Паўночная Асеція з’яўляецца адным з самых густанаселеных суб’ектаў Расійскай Федэрацыі. Каля паловы насельніцтва рэспублікі (48 %) жыве ва Уладзікаўказе. Нацыянальны склад: асеціны (68,2 %), рускія (20,8 %), інгушы (3,2 %), армяне (2,3 %), кумыкі (2,3 %), грузіны (1,3 %)[19][20][21].

Населеныя пункты Правіць

Населеныя пункты з колькасцю жыхароў больш за 5 тысяч
на 1 студзеня 2009 года
Уладзікаўказ 312,4 Міхайлаўскае 10,3 (2003)
Маздок 40,4 Чармен 8,4 (2003)
Беслан 36,2 Кізляр 8,4 (2003)
Алагір 19,5 Архонская 7,9 (2003)
Ардон 17,0 Камбілееўскае 7,6 (2003)
Завадскі 15,4 Гізель 7,1 (2003)
Эльхотава 12,2 (2003) Чыкола 7,0 (2003)
Нагір 11,3 (2003) Змейская 6,4 (2003)
Сунжа 11,3 (2003) Паўладольская 5,7 (2003)
Дыгора 10,7 Лукаўская 5,2 (2003)
Акцябрскае 10,6 (2003) Майскае 5,1 (2003)

Вядомыя асобы Правіць

Гл. таксама Правіць

Зноскі

  1. а б Оценка численности постоянного населения на 1 января 2016 года и в среднем за 2015 год. Архівавана з першакрыніцы 27 сакавіка 2016. Праверана 27 сакавіка 2016.
  2. Всесоюзная перепись населения 1926 года. М.: Издание ЦСУ Союза ССР, 1928. Том 9. Таблица I. Населённые места. Наличное городское и сельское население. Архівавана з першакрыніцы 7 лютага 2015. Праверана 7 лютага 2015.
  3. Всесоюзная перепись населения 1959 года. Архівавана з першакрыніцы 10 кастрычніка 2013. Праверана 10 кастрычніка 2013.
  4. Всесоюзная перепись населения 1970 года. Численность наличного населения городов, поселков городского типа, районов и районных центров СССР по данным переписи на 15 января 1970 года по республикам, краям и областям. Архівавана з першакрыніцы 14 кастрычніка 2013. Праверана 14 кастрычніка 2013.
  5. Всесоюзная перепись населения 1979 г.
  6. Народное хозяйство СССР за 70 лет. Юбилейный статистический ежегодник. Финансы и статистика, Москва, 1987 год. Архівавана з першакрыніцы 28 чэрвеня 2016. Праверана 28 чэрвеня 2016.
  7. Всесоюзная перепись населения 1989 года. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011.
  8. а б в г д е ё ж з і к л м н о п р с т у Численность постоянного населения на 1 января (человек) 1990-2013 года
  9. Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. Архівавана з першакрыніцы 3 лютага 2012.
  10. Итоги Всероссийская перепись населения 2010 года по РСО-Алания. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и селельских поселений и населённых пунктов
  11. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. Архівавана з першакрыніцы 31 мая 2014. Праверана 31 мая 2014.
  12. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). Архівавана з першакрыніцы 16 лістапада 2013. Праверана 16 лістапада 2013.
  13. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2014 года. Архівавана з першакрыніцы 13 красавіка 2014. Праверана 13 красавіка 2014.
  14. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. Архівавана з першакрыніцы 6 жніўня 2015. Праверана 6 жніўня 2015.
  15. Валавы рэгіянальны прадукт па суб'ектах Расійскай Федэрацыі ў 1998-2014гг. (руск.) (xls). Расстат.
  16. Валавы рэгіянальны прадукт па суб'ектах Расійскай Федэрацыі ў 1998-2014гг. (руск.) (xls). Расстат.
  17. Вячаслаў Бітараў прызначаны ЧВА главы Паўночнай Асеціі
  18. Біяграфія Таймураза Тускаева
  19. http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls Архівавана 20 кастрычніка 2017.
  20. http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/results2.html Архівавана 9 снежня 2021.
  21. http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/Documents/Materials/doklad2.rar Архівавана 18 кастрычніка 2012.

Спасылкі Правіць