Першая бітва за Газу
Пе́ршая бі́тва ў се́ктары Га́за — бітва, якая адбылася 26 сакавіка 1917 года, падчас першай спробы Егіпецкай экспедыцыйнай арміі ўварвацца на поўдзень Палестыны, якая адносілася на той час да Асманскай імперыі. Адбылася падчас Сінайскай і Палестынскай кампаніі Першай сусветнай вайны; баі праходзілі ў і каля горада Газу на ўзбярэжжы Міжземнага мора, калі пяхота і конныя часці атакавалі горад. Позна ўвечары брытанскія сілы, якія ўжо знаходзіліся на парозе захопа Газы, былі выведзены з горада з-за асцярог з нагоды надыходзячай цемры і вялікага атаманскага падмацавання. За гэтай паразай праз некалькі тыдняў адбылася яшчэ больш рашучае паражэнне брытанцаў падчас Другой бітвы за Газе, у красавіку 1917 года[1].
| Першая бітва за Газу | |||
|---|---|---|---|
| Асноўны канфлікт: Сінайска-Палесцінская кампанія | |||
 Афіцэры атаманскага палка, якія паспяхова абаранілі Газу падчас першай бітвы (1917) | |||
| Дата | 26 сакавіка 1917 | ||
| Месца | Сектар Газа | ||
| Вынік | няўдача наступу войскаў Антанты | ||
| Праціўнікі | |||
|
|||
| Камандуючыя | |||
|
|||
| Страты | |||
|
|||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Гісторыя правіць
У жніўні 1916 года перамога Егіпецкай экспедыцыйнай арміі ў Рамані зрабіла немагчымымі наземныя атакі на Суэцкі канал, якому ў лютым 1915 года ўпершыню сталі пагражаць ўдары з боку Асманскай арміі. У снежні 1916 года зноў перамога ў бітве пры Магхабе забяспечыла бяспеку міжземнаморскага порта Эль-Арыш, а таксама маршрута забеспячэння, вадаправода і чыгункі праз Сінайскі паўвостраў. У студзені 1917 года перамога ў бітве пры Рафе завяршыла захоп Сінайскага паўвострава і стварыла магчымасць для ўдару брытанскіх сіл на сектара Газа.
Праз два месяцы, у сакавіку 1917 года, сектар Газа быў атакаваны пяхотай 52-й дывізіі, узмоцненай дадатковай брыгадай. Гэтая атака была падтрымана іншымі брытанскімі часцямі, якія скоўвалі праціўніка і не даваўшыя яму перакінуць падмацаванні ў раён Газы. Атака брытанскай пяхоты на асманскі гарнізон з поўдня і паўднёвага ўсходу горада сустрэла жорсткае супраціўленне. У той час як Аўстралійская конная дывізія працягвала стрымліваць асманскія падмацаванні, новазеландскія часці атакавалі сектар Газа з поўначы; ім удалося ўвайсці ў горад і захапіць шэраг ключавых пазіцый вакол яго. Аднак позні час сутак, рашучасць атаманскіх часцей і пагроза новых падмацаванняў, якія набліжаліся з поўначы і паўночнага ўсходу, прывялі брытанскае камандаванне да рашэння адступіць. У літаратуры выказвалася меркаванне, што гэты крок зрабіў блізкую перамогу агульным паражэннем.
Страты правіць
Страты Вялікабрытаніі склалі 4000 чалавек: 523 забітых, 2932 параненых і больш за 512 зніклых без вестак — у тым ліку пяць афіцэраў і 241 салдат, якія, як пазней высветлілася, трапілі ў палон. Гэта былі галоўным чынам пяхотнікі Уэльскай 53-й дывізіі і Эсэкскай 161-й брыгады Усходне-Англійскай 54-й дывізіі. Асманская армія страціла ў агульнай складанасці 2447 чалавек: з іх 16 складалі забітыя і параненыя немцы і аўстрыйцаў, а таксама 41 зніклы без вестак; 1370 асманскіх салдат былі забітыя ці параненыя, а 1020 лічыліся прапаўшымі без вестак. Па словах Ахмеда Джамаль-пашы, асманскія страты склалі менш за 300 забітых, 750 параненых і 600 зніклых без вестак. Новазеландскія часці страцілі шэсць чалавек забітымі і 43 (або 46) параненымі пры двух зніклых без вестак, а аўстралійская дывізія страціла 37 чалавек.
Наступствы правіць
Брытанскі генерал Арчыбальд Мюрэй і канадскі генерал Чарлз Добел адлюстравалі бітву як свой поспех: 28 сакавіка Мюрэй адправіў паведамленне ў ваеннае міністэрства, што яго сілы змагаліся з дваццаццю тысячамі асманскіх салдат і прычынілі гэтым сілам «вялікія страты». А Добел напісаў, што «яшчэ двух гадзін хапіла б, каб скончыць працу, гэтак выдатна выкананую войскамі пасля перыяду цяжкіх выпрабаванняў і працяглых маршаў, а таксама — у баях з упартым праціўнікам».
Брытанская прэса паведаміла аб тым, што бітва была паспяховай для Імперыі, але асманскі самалёт скінуў на брытанскія пазіцыі паведамленне: «Вы збілі нас у камюніке — але мы збілі вас у Газе». У рэпартажы, апублікаваным газетай Daily Telegraph, гаворыцца, што 26 сакавіка брытанскія войскі былі затрыманыя амаль да паўдня шчыльным ранішнім туманам; падчас гэтага чакання яны выпілі вялікую частку свайго дзённага воднага рацыёну — у выніку чаго ў людзей проста скончылася вада. Таксама дадавалася, што захоп Газы не быў мэтай аперацыі.
Далас, які камандаваў 53-й валійскай дывізіяй, сышоў у адстаўку пасля бітвы па афіцыйнай прычыне «расстройства здароўя». Калі зыходзіць з стандартаў Заходняга фронту Першай сусветнай вайны, то брытанскае паражэнне было не вельмі вялікім і не варта было занадта вялікіх страт. Наступальная моц сіл Мюрэя не была зламана, і падрыхтоўка да аднаўлення наступу пачалася практычна адразу. Ужо 17 красавіка 1917 года пачалася Другая бітва за Газу.
Крыніцы правіць
- ↑ MacMunn, Falls, Becke 1928—1930, Vol. 1, pp. 289—290.
Літаратура правіць
- George Fletcher MacMunn; Cyril Bentham Falls; Archibald Frank Becke. Military operations, Egypt and Palestine. / Great Britain. Committee of Imperial Defence. Historical Section. — London: H. M. Stationery Off., 1928—1930.