Псіха (фільм, 1960)

Псіха (англ.: Psycho) — амерыканскі псіхалагічны трылер рэжысёра і прадзюсара Альфрэда Хічкака, зняты ў 1960 годзе з Энтані Пэркінсам, Верай Майлз і Джонам Гэвінам у галоўных ролях. Вольная экранізацыя аднайменнага рамана Роберта Блоха.

Псіха
англ.: Psycho
Жанр	трылер, фільм жахаў
Рэжысёр	Альфрэд Хічкак
Прадзюсар	Альфрэд Хічкак
Сцэнарыст	Joseph Stefano[d] Роберт Блох
У галоўных ролях	John Gavin[d][…] Марцін Бэлсам[d][…] John McIntire[d][…] Simon Oakland[d][…] Vaughn Taylor[d][…] Frank Albertson[d][…] Lurene Tuttle[d][…] Pat Hitchcock[d] Альфрэд Хічкок Ted Knight[d] John Anderson[d][…] Энтані Перкінс[…] Janet Leigh[d][…] Vera Miles[d][…] Virginia Gregg[d] Jeanette Nolan[d] George Eldredge[d]
Аператар	John L. Russell[d]
Кампазітар	Бернард Херман
Кінакампанія	Paramount Pictures
Працягласць	109 хв.
Бюджэт	800 000 $
Зборы	50 000 000 $ і 32 000 000 $
Краіна	ЗША
Мова	англійская
Год	1960, 7 кастрычніка 1960, 17 жніўня 1960 і 8 верасня 1960
Наступны фільм	Psycho II[d]
IMDb	ID 0054215
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сюжэт

Фінікс (штат Арызона). Пятніца, 11 снежня (як мяркуецца, 1959 года), абедзены перапынак. Мэрыян Крэйн і яе каханак Сэм Луміс нанялі гатэльны пакойчык для чарговай стрэчы. Яны гавораць пра стасункі, Мэрыян хоча, каб Сэм ажаніўся з ёю.

Па абедзе Мэрыян бяжыць у рыелтарскі офіс, дзе яна ўжо 10 гадоў працуе сакратаркаю ў Джорджа Лоўвэры. Да іх прыходзіць кліент, які хоча купіць дом для свае дачкі; грошы ($40 000) ён прыносіць з сабою ў канверце. Джордж просіць Мэрыян адвезці гэтыя грошы ў банк, бо баіцца пакідаць іх у офісе на цэлыя выхадныя. Жанчына скардзіцца на благое пачуванне і просіць адпусціць яе дадому адразу пасля банка. Містар Лоўвэры дае згоду.

Дома Мэрыян збірае рэчы, на ложку ляжыць канверт з грашыма, які даверыў ёй бос. Яна не планавала гэтага злачынства, усё выйшла неяк само па сабе. Мэрыян наважыла пакінуць горад і пачаць новае жыццё.

Падчас начное язды, здарожаная і вельмі стомленая ад стрэсу, Мэрыян прыпыняе машыну на абочыне, каб трохі адпачыць. Раніцай яе будзіць паліцыянт. Ён занатоўвае, што жанчына дзіўна сябе паводзіць, таму вырашае прасачыць за ёю. Мэрыян заязджае ў салон карыстаных аўто і просіць новую машыну ў абмен на сваю. Прадавец таксама заўважае дзіўнасць у паводзінах незнаёмкі. Мэрыян сядае ў новую машыну і пакідае салон.

Бярэцца на ноч, хмарыць. Пачынаецца дождж. Мэрыян зварочвае з шашы і пад'язджае пад зацішны матэль — «Матэль Бэйтса». Дзяўчына разумее, што тут яе наўрад ці хто будзе шукаць.

Асталяваўшыся ў «Матэлі Бэйтса», якім кіруе Норман Бэйтс — маладзён, які вельмі пакутуе ад уціску свае ўладнай маці. У пакоі Мэрыян падрахоўвае на паперцы грошы (яна патраціла $800), але потым ірве яе і змывае ва ўнітаз. Акуратна загарнуўшы грошы ў газеціну, Мэрыян кладзе яе на прыложкавую тумбачку.

Норман адчувае моцную цягу да Мэрыян, але ягоная маці дужа пратэстуе супраць сынавых пачуццяў. Яна загадвае яму што б там ні было выкінуць жанчыну з галавы, аднак Норман нават не хоча яе слухаць. Потым у гутарцы ён паведамляе Мэрыян, што яго матка разумова хворая.

Перад сном Мэрыян ідзе ў душ. Неўзабаве ў прыбіральню заходзіць жанчына (яе твар скрыты ў цені) і бязлітасна забівае Мэрыян нажом. На месца забойства прыбягае ўражаны Норман. Хутка агоўтаўшыся ды ўзяўшы сябе ў рукі, ён пачынае прыбірацца. Цела, укручанае ў душавую фіранку, і чамадан (а разам і газету з грашыма) ён кладзе ў багажнік машыны, пасля адганяе яе і топіць у багне.

Тым часам на пошукі Мэрыян адпраўляецца прыватны дэтэктыў Мілтан Арбагаст і сястра Мэрыян — Лайла. Яны звяртаюцца да Сэма, але той не ведае, дзе можа быць Мэрыян. Арбагаст, шукаючы ўцякачку, выпраўляецца ў прыдарожныя матэлі і выпадкам знаходзіць матэль Бэйтсаў. У часе размовы з гаспадаром дэтэктыў прадчувае нешта нядобрае, таму ён, развітаўшыся з Норманам, ідзе званіць Лайле. Потым Арбагаст пралазіць у асабняк — яму карціць пагутарыць з Норманавай маці, — але там на яго нападае невядомая жанчына з нажом (кадр са спіны). Арбагаст падае з лесвіцы і гіне.

Лайла дужа хвалюецца, бо не чуваць ніякіх навін ад Арбагаста. Разам з Сэмам яны памыкаюцца разабрацца ўва ўсім самі, таму накіроўваюцца да мясцовага шэрыфа, ад якога дазнаюцца, што Норманава матка памерла ажно 10 гадоў таму (атруціла свайго каханка, а пасля і сябе).

Лайла і Сэм рэгіструюцца ў матэлі як сямейная пара. Яны ўважліва даследуюць пакой, які наймала Мэрыян, і знаходзяць кавалачак паперы ва ўнітазе, а таксама прыкмячаюць адсутнасць фіранкі ў душы. Пакуль Сэм адцягвае ўвагу Нормана, Лайла адпраўляецца ў асабняк. У доме яна знаходзіць досыць абжыты пакой з сукенкамі, касметыкай і звяртае ўвагу на глыбокі ўгін у ложку. Тым часам Норман, падчас бойкі аглушыўшы Сэма, як дуж кідаецца ў дом. Лайла спускаецца ў сутарэнне, дзе бачыць жанчыну ў крэсле — тая сядзіць да яе спінай. Наблізіўшыся да крэсла, Лайла разумее — перад ёю мумія місіс Бэйтс. Сама ў гэты момант у сутарэнне забягае пераадзеты ў матчыну вопратку сын і кідаецца з нажом на Лайлу, аднак тут паяўляецца Сэм ды абясшкоджвае «місіс Бэйтс».

Нормана Бэйтса арыштоўваюць. Псіхіятр, пагутарыўшы з ім («з ягонаю маці»), расказвае паліцыянтам, што Норман хварэе на раздваенне асобы: 10 гадоў таму Норман прыраўнаваў матку да новага кавалера ды атруціў абаіх, а пасля, не могучы расстацца са сваёю маці, выкапаў цела і стаў весці з ёю размовы. Зазвычай асоба маці бярэ верх, калі побач з сынам з'яўляюцца паглядныя дзяўчаты, якіх дэспатычная, раўнівая маці ў рэшце рэшт забівае (такім парадкам, да Мэрыян «маці» забіла яшчэ дзвюх дзяўчын). Нормана змяшчаюць у псіхіятрычную клініку.

Фільм канчаецца ўнутраным маналогам Нормана, голасам яго маці — моцнай часткай яго раздвоенай асобы.

Спасылкі

• «Псіха» на сайце «Internet Movie Database» (англ.)
• Псіха на сайце «AllMovie» (англ.)
• Сцэнар фільма (англ.)
• Сайт пра серыю фільмаў «Псіха» Архівавана 31 кастрычніка 2015. (англ.)
• Аналіз фільма на «Filmsite» (англ.)
• Артыкул пра фільм «Псіха» (англ.)