Рагнеда (опера)

«Рагнеда» — опера ў 5 дзеяннях, напісаная ў 1863—1865 гадах рускім кампазітарам Аляксандрам Сяровым, лібрэта Аляксандра Сярова і Дзмітрыя Аверкіева. Аверкіеў таксама напісаў тэксты і да папярэдняй оперы кампазітара, Юдзіф. Прэм’ера Рагнеды адбылася ў Санкт-Пецярбургу, у Марыінскім тэатры, 27 кастрычніка (8 лістапада) 1865 года пры ўдзеле Канстанціна Лядава.

Рагнеда
Кампазітар	Аляксандр Мікалаевіч Сяроў
Лібрэтыст	Дзмітрый Васільевіч Аверкіеў і Аляксандр Мікалаевіч Сяроў
Мова лібрэта	руская
Крыніца сюжэту	Аскольдава магіла[d] і Рагнеда
Дзеяў	5
Год стварэння	1863—1865
Першая пастаноўка	27 кастрычніка (8 лістапада) 1865
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя стварэння

Па задуме кампазітара сцэнарый заснаваны на рамане Аскольдава магіла (1833) Міхаіла Загоскіна і думе Рагнеда (каля 1825) Кандрата Рылеева. Опера з’яўляецца свайго роду працягам вельмі паспяховага зінгшпіля Аляксея Вярстоўскага Аскольдава магіла (1835), які ўбачыў свет як раз за год да дэбюту знакамітай оперы Глінкі Жыццё за цара. Не менш патрыятычная, чым гэтыя два творы, Рагнеда ў сваім сюжэце спалучае эпізоды жыцця галоўнай гераіні і хрысціянізацыі Русі, ажыццёўленай у канцы X стагоддзя вялікім князем Уладзімірам Святаславічам.

М. І. Сарыёці — Краснае сонейка, Марыінскі тэатр, 1865 год.

Натхнёны поспехам сваёй папярэдняй оперы (Юдзіф), кампазітар працаваў з захапленнем, і да канца 1863 года прадставіў на суд музычнай грамадскасці некалькі буйных фрагментаў, якія прагучалі ў канцэртным выкананні вясной 1864 года. Улетку 1865 года Сяроў завяршыў працу над партытурай. Па маштабнасці дзеянні і сіле музычнага ўспрымання Рагнеда патрабавала сцэнічнага ўвасаблення не менш грандыёзнага, чым оперы Джакама Меербера.

Сцэнічнае ўвасабленне

Прэм’ера спектакля адбылася 27 кастрычніка 1865 года ў Марыінскім тэатры Санкт-Пецярбурга (дырыжыраваў Канстанцін Лядаў). Афішы Вялікага тэатра ў Маскве паведамілі пра спектаклі толькі ў наступным, 1866 годзе.

У пецярбургскай прэм’еры партыю Уладзіміра Чырвонае Сонейка выконваў Міхаіл Сарыёці. Выканаўца галоўнай партыі (сапрана), якая замяняла ў прэм’ерным спектаклі паехаўшую ў Маскву бліскучую Валянціну Біянкі, не задавальняла кампазітара. Таму ў 1966 годзе Сяроў запрасіў знакамітую спявачку-кантральта Дар’ю Лявонаву. У наступных пастаноўках оперы партыю Рагнеды традыцыйна выконвалі мецца-сапрана.

Прэм’ера мела велізарны поспех, і на працягу многіх гадоў, нават пасля заходу Расійскай імперыі, опера заставалася надзвычай папулярнай і запатрабаванай на айчыннай і замежнай сцэне.