Сцяг Украінскай ССР

Сцяг Украінскай ССР — рэспубліканскі сімвал Украінскай ССР.

Украінская ССР
СССР
Зацверджаны 21 лістапада 1949
Адменены 28 студзеня 1992 (Пастанова ВР Украіны «Аб Дзяржаўным сцязе Украіны»)
16 чэрвеня 1992 (выключэнне апісання з Канстытуцыі)
Прапорцыя 1:2

Сцяг Украінскай Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі зацверджаны першай Канстытуцыяй УССР 10 сакавіка 1919 года:

35. Гандлёвы, марскі і ваенны сцяг УССР складаецца з палотнішча чырвонага (пунсовага) колеру, у левым куце якога — у тронка наверсе — змешчаныя літары «У.С.С.Р.» або надпіс «Украінская Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка».

Сцяг адлюстроўваўся з размешчанымі ў тронка наверсе залатымі літарамі У.С.С.Р. (па правілах граматыкі, дзейнічалымі на той момант, у абрэвіятурах пасля кожнай літары ставілася кропка) акрэсленымі справа і знізу залатой аблямоўкай.

У сувязі з утварэннем 30 снежня 1922 года Саюза Сацыялістычных Савецкіх Рэспублік, 15 студзеня 1923 года пастановай УУЦВК (Усеўкраінскі Цэнтральны Выканаўчы Камітэт) зацверджаныя прадстаўленыя НКЮстам (Народны камісарыят юстыцыі) праекты пячаткі, гербу, гандлёвага, рыбалоўчага і дзяржаўнага сцягоў.[1] У адрозненне ад папярэдняга сцяга прыбраная аблямоўка.

У інструкцыі НКУС УССР ад 3 красавіка 1926 года[2] усталяваныя наступныя правілы:

1. Дзяржаўны сцяг УССР складаецца з даўгаватага чырвонага палотнішча, у левым верхнім куце якога поруч тронка, намаляваныя залатыя літары «УССР» або надпіс: «Украінская Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка».
2. Колер палотнішча павінен быць пунсовы або чырвоны. Колер можа быць і іншай гушчыні, але з умовай, каб адценне было блізкае да чырвонага і не схілялася ў якія-небудзь іншыя адценні (як напрыклад: жоўты, карычневы, малінавы і т. п.).
…4. Агульны памер палотнішча не павінен быць менш як паўметра шырынёй, пры чым даўжыня яго павінна быць, прынамсі разу ў паўтара больш шырыні.

Паводле пастановы УУЦВК і СНК УССР[3] тэкст на дзяржаўным гербе і пячатке УССР вынікала выкладаць на ўкраінскай мове. Хоць аб сцягу ў ім прамова не вялася, але:

…варта сказаць, што і на дзяржаўным сцягу УССР тэкст славесных пазначэнняў варта наносіць украінскай мовай, а ў нацыянальна-тэрытарыяльных адукацыях дазваляецца рабіць пазначэнні на дзяржаўным сцягу УССР на ўкраінскай мове і на мове нацыянальнай меншасці.[4]

У 1929 годзе прынятая новая Канстытуцыя УССР, у якой зменена апісанне сцяга:

Дзяржаўны сцяг Украінскай сацыялістычнай савецкай рэспублікі складаецца з палотнішча чырвонага (пунсовага) колеру, у левым куце якога, у тронка наверсе, змешчаныя залатыя літары «У.С.Р.Р.» або надпіс «Українська Соціалістична Радянська Республіка».

У Канстытуцыі УССР ад 30 студзеня 1937 года, якая таксама змяніла найменне рэспублікі на — Украінская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка, зноў змянілася апісанне сцягу:

Артыкул 144. Дзяржаўны сцяг УССР складаецца з чырвонага палотнішча, у левым куце якога, у тронка наверсе, змешчаныя залатыя серп і молат і літары УРСР.

Сцяг адлюстроўваўся з надпісам УРСР (бяз кропак), як над сярпом і молатам, так і пад ім.

21 лістапада 1949 года прыняты новы сцяг Украінскай ССР[5] і на наступны дзень зацверджана яго апісанне[6]:

Апісанне Дзяржаўнага сцяга Украінскай СССР.
Дзяржаўны сцяг Украінскай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі ўяўляе сабой палотнішча, якое складаецца з двух гарызантальна размешчаных каляровых палос: верхняй, чырвонага колеру, якая складае дзве траціны шырыні сцягу і ніжняй блакітнага колеру, якая складае адну траціну шырыні сцягу, з малюнкам у верхняй частцы сцяга, на адлегласці адной траціны яго даўжыні ад тронка, залатых сярпа і молата і над імі пяцікутная зорка, апраўленая залатой аблямоўкай.
Памер сцягу ўсталёўваецца стаўленнем шырыні да даўжыні як 1:2.

Канстытуцыя Украінскай ССР 1978 года пакінула сцяг без змен.

6 красавіка 1981 года, указам Прэзідыума ВС УССР, прынята становішча аб дзяржаўным сцягу УССР[7], якое дапоўніла апісанне сцягу словамі:

Серп і молат упісваюцца ў квадрат, бок якога роўны 1/4 шырыні сцягу. Востры канец сярпа прыходзіцца пасярэдзіне верхняга боку квадрата, дзяржальні сярпа і молата ўпіраюцца ў ніжнія куты квадрату. Даўжыня молата з дзяржальняй складае 3/4 дыяганалі квадрату. Пяціканцовая зорка ўпісваецца ў акружнасць дыяметрам у 1/8 шырыні сцягу, датычную верхняга боку квадрата. Адлегласць вертыкальнай восі зоркі, сярпа і молата ад тронка ўраўноўваецца 1/3 даўжыні сцягу. Адлегласць ад верхняй абзы сцягу да цэнтра зоркі — 1/8 шырыні сцягу.

24 жніўня 1991 года Вярхоўная Рада абвясціла незалежнасць Украіны, пацверджаную ўсенародным рэферэндумам 1 снежня 1991 года.

18 верасня 1991 года пастановай Прэзідыума Вярхоўнай Рады[8], было дазволенае выкарыстанне сіне-жоўтага сцяга.

28 студзеня 1992 года сцяг Украінскай ССР быў канчаткова адменены.[9]

Зноскі

  1. Пастанова Прэзідыума УУЦВК ад 15 студзеня 1923 г. «Аб сцвярджэнні сцягоў, гербу і пячатак Рэспублікі па праекце НКЮста».
  2. Інструкцыя Народнага Камісарыята ўнутраных спраў. 3 красавіка 1926 г. «Аб парадку карыстання ўстановамі і арганізацыямі дзяржаўным сцягам УССР, а таксама вывешвання сцягоў прыватнымі асобамі.»
  3. Пастанова УУЦВК і СНК УССР ад 6 ліпеня 1927 г. «Аб забеспячэнні раўнапраўя моў і развіцця ўкраінскай культуры»
  4. Адміністрацыйны кодэкс УССР. Тэкст і прыватны каментар. Пад рэдакцыяй С. Канарскага і Ю. Мазурэнка. /Харкаў, 1929 год, стар. 310—315.
  5. Указ Прэзідыума Вярхоўнай Рады УССР ад 21 лістапада 1949 г. «Аб дзяржаўным сцягу Украінскай ССР».
  6. Указ Прэзідыума Вярхоўнай Рады УССР ад 22 лістапада 1949 г. «Аб сцвярджэнні апісання Дзяржаўнага сцяга Украінскай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі».
  7. Указ Прэзідыума Вярхоўнай Рады Украінскай ССР ад 6 красавіка 1981 года аб сцвярджэнні «Становішчы аб Дзяржаўным сцягу Украінскай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі».
  8. Пастанова Прэзідыума Вярхоўнай Рады Украіны ад 18 верасня 1991 г. «Аб сцягу Украіны».
  9. Пастанова Вярхоўнай Рады Украіны ад 28 студзеня 1992 г. № 2067-XII «Аб Дзяржаўным сцягу Украіны».

Гл. таксама правіць