Сігрыд Ертэн

Сігрыд Ертэн (шведск.: Sigrid Hjertén; 27 кастрычніка 1885 — 24 сакавіка 1948) — шведская мастачка. Лічыцца галоўнай фігурай шведскага мадэрнізму. Малявала карціны на працягу 30 гадоў, прыняла ўдзел у 106 выставах.

Сігрыд Ертэн
шведск.: Sigrid Hjertén
Дата нараджэння	27 кастрычніка 1885(1885-10-27)[…]
Месца нараджэння	Sundvall parish[d], камуна Сундсваль, лен Вестэрнорланд, Швецыя
Дата смерці	24 сакавіка 1948(1948-03-24)[…] (62 гады)
Месца смерці	Saltsjöbaden Parish[d], Швецыя
Месца пахавання	Skogsö cemetery[d]
Грамадзянства	Швецыя
Муж	Ісак Груневальд
Дзеці	Iván Grünewald[d]
Род дзейнасці	мастачка, мастак па тэкстылі, настаўніца мастацтва, артыстка
Вучоба	Акадэмія Маціса[d] Констфак
Мастацкі кірунак	экспрэсіянізм
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Сігрыд нарадзілася ў Сундсвале ў 1885 годзе. Вучылася ва ўніверсітэцкім каледжы мастацтваў, рамёстваў і дызайну ў Стакгольме, дзе атрымала прафесію выкладчыка малявання. У 1909 годзе на адной з вечарынак мастацкай студыі Сігрыд сустрэла свайго будучага мужа Ісаака Груневальда, які вучыўся ў Парыжы ў Анры Маціса. Груневальд пераканаў Ертэн, што яе прызванне — быць мастачкай. У тым жа 1909 Сігрыд паступіла ў Акадэмію Маціса. У той час казалі, што яна стала лепшай яго вучаніцай, дзякуючы тонкаму пачуццю колера.

Падчас вучобы Анры Маціс і Поль Сезан вучылі Сігрыт абыходзіцца з колерам. У сваіх карцінах яна спрабавала дамагчыся таго ж эфекту, выкарыстоўваючы кантрасныя каляровыя палі і спрошчаныя контуры, каб зрабіць малюнак максімальна выразным. Ертэн імкнулася знайсці формы і колеры, якімі можна перадаць эмоцыі.

Праз паўтара года навучання Сігрыд вярнулася ў Швецыю. У 1912 яна ўдзельнічала ў групавой выставе ў Стакгольме, што стала яе дэбютам як мастачкі. У наступныя дзесяць гадоў яна прыняла ўдзел у многіх выставах як у Швецыі, так і за мяжой, у прыватнасці ў Берліне ў 1915 годзе, дзе атрымала добры прыём.

Мастачка таксама прыняла ўдзел у Expressionist Exhibition ў Стакгольме ў 1918, аднак крытыкі таго часу былі не ў захапленні ад яе мастацтва.

Паміж 1920 і 1932 гадамі Сігрыд з сям'ёй жыла ў Парыжы і ў пошуках натхнення шмат падарожнічала па французскіх і італьянскіх вёсках. Гэта быў перыяд адноснай гармоніі ў жывапісу Ертэн, але колькасць выстаў аказалася невялікай. Яе муж часта бываў у Стакгольме, дзе зрабіў бліскучую кар'еру. У канцы 1920-х Сігрыд ўсё часцей пакутавала ад розных псіхасаматычных захворванняў, скардзілася на адзіноту, у карцінах з'яўляюцца халодныя і цемныя таны.

У 1932 годзе Ертэн вырашыла вярнуцца ў Стакгольм, але патрапіўшы ў Швецыю, яна на час апынулася ў псіхіятрычным шпіталі з сімптомамі шызафрэніі. Стан мастачкі часам паляпшаўся, і наступныя два гады, з 1932 па 1934, яе творчы талент раскрыўся з максімальнай сілай.

У канцы 1930-х гадоў Сігрыд пакутавала ад абвастрэнняў псіхічнага захворвання, з дыягнаставанай шызафрэніяй яе змясцілі ў псіхіятрычную бальніцу, дзе мастачка правяла астатнюю частку жыцця.

Агульная колькасць карцін, створаных Сігрыд Ертэн, складае крыху больш за 500.

Яна таксама пакінула мноства эскізаў, акварэляў і малюнкаў. Сігрыд даводзілася змагацца з забабонамі свайго часу на працягу ўсёй кар'еры. Яе карціны здаюцца вельмі асабістымі для эпохі, у якую яны былі створаныя, калі розумы мастакоў займалі пытанні колеру і формы. Яе цікавасць да чалавека часта праяўляецца ў драматычнай, нават тэатральнай кампазіцыі, у той час як падыход да колеру быў эмацыянальным і тэарэтычным.

Галерэя

• 
  Figurer på badstrand, 1917, olja på pannå, finns på Göteborgs konstmuseum.
• 
  Ateljéinteriör, 1916, olja på duk, finns på Moderna museet i Stockholm.
• 
  Gosse med leksaksbåt, 1916.
• 
  Zigenarkvinna, 1916, olja på duk, privat samling.
• 
  Den röda rullgardinen, 1916, olja på duk, 115 x 89 cm, Moderna museet i Stockholm.

Літаратура

• Sigrid Hjertén. — 2004. — ISBN 91-7100-724-5.
• Katarina Borgh Bertorp. Sigrid Hjertén: l'hértière de Matisse du Grand Nord: heir of Matisse from the Far North. — 1997.
• Goldman, Anita. I själen alltid ren: Om Sigrid Hjertén. — 1995. — ISBN 91-27-05485-3.