Уладзімір Антонавіч Пракулевіч

Уладзімір Антонавіч Пракулевіч (нар. 5 красавіка 1949, Новасысоеўка, Якаўлеўскі раён, Прыморскі край, РСФСР, СССР) — доктар біялагічных навук, прафесар, загадчык кафедры мікрабіялогіі біялагічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта.

Уладзімір Антонавіч Пракулевіч
Дата нараджэння	5 красавіка 1949(1949-04-05) (75 гадоў)
Месца нараджэння	Новасысоеўка[d], Новасысоеўскае сельскае паселішча[d], Якаўлеўскі раён[d], Прыморскі край, РСФСР, СССР
Род дзейнасці	біёлаг
Навуковая сфера	біятэхналогія і генетыка
Месца працы	БДУ
Навуковая ступень	доктар біялагічных навук (1989)
Навуковае званне	прафесар (1995)
Альма-матар	біялагічны факультэт БДУ
Прэміі

Біяграфія

Уладзімір Антонавіч Пракулевіч нарадзіўся 5 красавіка 1949 года ў сяле Новасысоеўка Якаўлеўскага раёна Прыморскага краю Расійскай федэрацыі. У 1966 годзе паступіў на біялагічны факультэт БДУ. Пасля навучання ў аспірантуры пры кафедры мікрабіялогіі ў 1975 годзе абараніў кандыдацкую дысертацыю па спецыяльнасці «Мікрабіялогія». З 1974 года працаваў малодшым навуковым, затым старшым навуковым супрацоўнікам у Мінскім апорным пункце ВНДІ генетыкі пры БДУ. З 1985 года — загадчык сектара генетыкі фітапатагенных бактэрый навукова-даследчай лабараторыі эксперыментальнай біялогіі Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. У 1989 годзе Уладзіміру Антонавічу прысуджана вучоная ступень доктара біялагічных навук і ў гэтым жа годзе ён быў абраны на пасаду загадчыка кафедры мікрабіялогіі біялагічнага факультэта БДУ. Званне прафесара прысвоена ў 1995 годзе.

Навуковая дзейнасць

Уладзімір Пракулевіч — спецыяліст у галіне генетыкі мікраарганізмаў і біятэхналогіі. Курсавыя працы, дыпломны праект і кандыдацкая дысертацыя, выкананая ў працэсе навучання ў аспірантуры, былі прысвечаны вывучэнню механізмаў уздзеяння ДНК-тропных агентаў хімічнай (азоцісты іпрыт) і фізічнай прыроды (ультрафіялетавае святло) на працэс кан’югацыі бактэрый. Асаблівасцю даследавання з’явіліся метадычныя падыходы, выкарыстаныя ў працы. Пашкоджвальным уздзеянням фактараў падвяргаліся мужчынскія клеткі (клеткі донараў), а асноўны вынік мадыфікацый ДНК вывучаўся пасля яе перадачы ў рэцыпіентныя (жаночыя клеткі). Пасля абароны кандыдацкай дысертацыі ў 1975 годзе па прапанове загадчыка лабараторыі і кафедры мікрабіялогіі прафесара Ю. К. Фамічова Уладзімір Антонавіч змяніў тэматыку даследаванняў і пачаў праводзіць фундаментальныя даследаванні па вывучэнні арганізацыі генаў фітапатагенных бактэрый і высвятленні малекулярных механізмаў узаемадзеяння патагенаў з раслінамі-гаспадарамі. Ён абгрунтаваў новыя падыходы і распрацаваў методыкі правядзення генетычнага аналізу бактэрый рода Erwinia. Ім пабудавана першая ў свеце кальцавая генетычная карта храмасом гэтых бактэрый.

У 1990-я гады ў сувязі з сітуацыяй, якая склалася ў эканамічнай сферы пры развале Савецкага Саюза, узніклі праблемы з лячэбна-прафілактычнымі прэпаратамі, асабліва ў ветэрынарыі. У Беларусі ветэрынарныя прэпараты практычна не вырабляліся, прадпрыемствы ў Расіі — галоўныя пастаўшчыкі — у асноўным зачыніліся. Валюты для закупкі імпартных прэпаратаў у краіне не хапала, а масавасць жывёлагадоўчай галіны сельскай гаспадаркі ў Беларусі засталася. Тады па прызыву і заданні Мінсельгасхарча рэспублікі ўзнікла неабходнасць у змене навуковага напрамку работы кафедры. Уладзімір Пракулевіч узяўся за распрацоўку, навуковае і тэхналагічнае суправаджэнне фармацэўтычных прэпаратаў для ветэрынарыі. Ужо праз месяц была распрацавана тэхналогія і дакументацыя на выпуск першага ветпрэпарату «Гентаміцын для ветэрынарыі-4 %». Вытворчасць арганізавалі на аб’яднанні «Белмедпрэпараты». Пачаўся экспарт у Расію, Украіну і іншыя рэспублікі былога СССР. Затым распрацавалі тэхналогіі і арганізавалі выпуск прэпаратаў «Метранідазол для ветэрынарыі», «Трымеразін». Уладзімір Пракулевіч прымаў таксама ўдзел сумесна з супрацоўнікамі ВНДІ генетыкі і ЗАТ «Масаграген» у комплексе даследаванняў, якія скончыліся дзяржаўнай рэгістрацыяй арыгінальнага, інавацыйнага антывіруснага ветэрынарнага прэпарату «Міксаферон», у 1999 адзначаны Дзяржаўнай прэміяй Расійскай Федэрацыі за распрацоўку і ўкараненне.

У пачатку 2000-х гадоў бюджэтам пачалося фінансаванне праграм навуковых даследаванняў у галіне геннай інжынерыі і біятэхналогіі, што дазволіла вярнуцца да распрацовак у ветэрынарнай фармацэўтыцы. У гэты час Уладзімір Пракулевіч сфармуляваў навукова-практычную канцэпцыю пад умоўнай назвай «Бялковая ветэрынарыя». Галоўным элементам гэтай канцэпцыі з’яўляецца пасыл, што хваробы жывёл трэба лячыць не чужароднымі для іх рэчывамі (ксенабіётыкамі), а іх уласнымі «ахоўнымі» бялкамі, якіх у арганізме налічваецца больш за 500, і ў працэсе эвалюцыі прырода выпрацавала генетычна абумоўленую паўнавартасную абарону ад інфекцыйных і неінфекцыйных захворванняў. На аснове прапанаванай канцэпцыі на дадзены момант распрацаваныя, прайшлі дзяржаўную рэгістрацыю і вырабляюцца 15 субстанцый і больш за 20 ветэрынарных прэпаратаў новага пакалення, якія не маюць сусветных аналагаў. Прэпараты «Энрафлаксаветферон-Б», «Лаферон», «Фаніферон», «Цыпрафан», «Біферон-Б» і інш. экспартуюцца, і рынак пастаянна пашыраецца. На падставе атрыманага вопыту ў 2012 годзе В. А. Пракулевіч стаў ініцыятарам уключэння ў Дзяржаўную праграму «Інавацыйныя біятэхналогіі» падпраграмы «Малатанажныя біятэхналогіі», якая была прынята да выканання і атрымала бюджэтнае фінансаванне.

Уладзімір Пракулевіч — аўтар больш як 220 навуковых прац. Ажыццяўляе вялікую навукова-арганізацыйную працу па супрацоўніцтву кафедры з рознымі навучальнымі і навукова-даследчымі ўстановамі Рэспублікі Беларусь і замежжа. З’яўляецца членам навуковых і навукова-тэхнічных саветаў, Дзяржаўнага экспертнага савета па ахове здароўя, членам рэдкалегіі выдавецтва «Вышэйшая школа», членам рэдакцыйнага савета часопісаў «Веснік Беларускага ўніверсітэта», «Працы Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта», серыя «Фізіялагічныя, біяхімічныя і малекулярныя асновы функцыянавання біясістэм», міжнароднага навукова-тэарэтычнага часопіса «Эпізааталогія, імунабіялогія, фармакалогія, санітарыя». Ён з’яўляецца рэцэнзентам шэрагу кніг і афіцыйным апанентам многіх кандыдацкіх і доктарскіх дысертацый.

Асноўныя публікацыі

1. Пракулевіч В. А., Ю. К. Фамічоў, Былінскі А. Ф. Уплыў УФ-апраменьвання донара на частату рэкамбінацыі пры бактэрыяльнай конъюгации // Веснік БДУ, сер. П, N2, 1974, с. 42-45.
2. Пракулевіч В. А., Варганов В. А. Ўплыў індукаваных структурных змяненняў у ДНК на стварэнне гетэрагеннай нашчадкаў пры бактэрыяльнай конъюгации // Сб. Структура і генетычныя функцыі біяпалімераў // Кіеў, Наукова думка, 1975, с. 30-34.
3. Пракулевіч В. А. Уплыў УФ-апраменьвання і апрацоўкі донарскіх бактэрый азоцістым іпрытам на этапы бактэрыяльнай кан’югацыі // Канд.дыс., Белдзяржуніверсітэт // Мн., 1975, 253 °C. (рук.).
4. Пракулевіч В. А., Ю. К. Фамічоў Перадача F°1ас-плазмиды Escherichia coli Да-12 бактэрыям роду Егwinia // Генетыка. 1978, т. 14. N11, с. 1892—1899.
5. Пракулевіч В. А., Ю. К. Фамічоў Кан’югацыйная перадача храмасамальных маркераў ў сістэме бактэрый Егwinia chrysanthei. Паведамл. I. Канструяванне штаму, здольнага перадаваць храмасому пры кан’югацыі // Генетыка, 1981, т. 17, N11, с. 2049—2052.
6. Пракулевіч В. А., Каровіна Н. А., Ю. К. Фамічоў Кан’югацыйная перадача храмасамальных маркераў ў сістэме бактэрый Егwinia chrysanthei. Паведамл. II. Характарыстыка донарскага штаму Erwinia сhrysаnthеmi ENA49 VY1-10 // Генетыка, 1982, т. 18, Т11, с. 1806—1810.
7. Пракулевіч В. А., Бялясава Н. А., Ю. К. Фамічоў Кан’югацыйная перадача храмасамальных маркераў ў сістэме бактэрый Егwinia chrysanthei. Паведамл. ІІІ. Генетычнае карціраванне сегмента храмасомы Егwinia chrysanthei ENA49 // Генетыка, 1983, т. 19, N11, с. 1624—1629
8. Пракулевіч В. А., Лысак У. В., Ю. К. Фамічоў Рэкамбінацыйна-дэфектны мутант Егwinia chrysanthei: сувязь з сінтэзам бактэрыяцына // Генетыка, 1983, т. 19, Т11, с. 1769—1777
9. Еўтушэнкаў А. Н., Пракулевіч В. А., Бялясава Н. А., Папова Л. Б., Ю. К. Фамічоў Мутанты Егwinia chrysanthei, дэфектныя па секрецыі пазаклеткавай эндапектатліаз // Мол, генетыка, мікрабіялогія і вірусалогія, 1984, N6, с. 11-15.
10. Пракулевіч В. А., Еўтушэнкаў А. Н., Ю. К. Фамічоў Рэгуляцыя сінтэзу пазаклеткавай эндапектатліазы бактэрыямі Егwinia chrysanthei ENA49 // Мол, генетыка, мікрабіялогія і вірусалогія, 1984,№ 8, с. 26-30.
11. Пракулевіч В. А., Бялясава Н. А., Ю. К. Фамічоў Кан’югацыйная перадача храмасамальных маркераў ў сістэме бактэрый Егwinia chrysanthei. Паведамл. IY. Кальцавая генетычная карта храмасомы Erwinia сhrysаnthеmi ENA49 // Генетыка 1984, т. 20, N12, с. 1961—1967
12. Пракулевіч В. А., Бялясава Н. А., Камара С. Ф., Кульба А. М., Ю. К. Фамічоў Роля транспазіцыі Tn1000 з F’1ас-плазміды ў храмасоме Егwinia chrysanthei ў фарміраванні донараў Нfг-тыпу // Генетыка, 1985, т. 21, N11, с. 1787—1793
13. Пракулевіч В. А., Ю. К. Фамічоў Феномены цямнавых рэпарацый ў Erwinia сhrysаnthеmi пасля УФ-апраменьвання // Мол, генетыка, мікрабіялогія і вірусалогія, 1986. N6,С. 11-14
14. Еўтушэнкаў А. Н., Пракулевіч В. А., Папова Л. Б., Ю. К. Фамічоў Штам бактэрый Егwinia chrysanthei УК ПМВ-2946 — прадуцэнтаў пазаклеткавай пектатліазы // Пол. рэш. па заяўцы N369886/31-13 ад 20.08.86

Спасылкі

• http://www.bio.bsu.by/microbio/prokulevich.html
• https://abiturient.by/university/kafedra/17533.html4(недаступная спасылка)
• http://elib.bsu.by/handle/123456789/109739 Архівавана 15 снежня 2018.
• http://elib.bsu.by/handle/123456789/57564 Архівавана 4 жніўня 2018.
• http://elib.bsu.by/handle/123456789/58040 Архівавана 9 верасня 2017.
• http://elib.bsu.by/handle/123456789/141893 Архівавана 1 верасня 2018.