Усевалад Аляксандравіч Раждзественскі

Усевалад Аляксандравіч Раждзе́ственскі (29 сакавіка (10 красавіка) 1895, Царскае Сяло (цяпер Пушкін), Расійская Імперыя — 31 жніўня 1977, Ленінград) — рускі савецкі паэт і перакладчык, журналіст, ваенны карэспандэнт. На пачатку 1920-х гадоў адзін з «малодшых» акмеістаў.

Усевалад Аляксандравіч Раждзественскі
руск.: Всеволод Александрович Рождественский
Род дзейнасці	паэт, лібрэтыст, перакладчык, пісьменнік
Дата нараджэння	29 сакавіка (10 красавіка) 1895 ці 10 красавіка 1895(1895-04-10)
Месца нараджэння	Царскае Сяло, Царскасельскі павет, Санкт-Пецярбургская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	31 жніўня 1977(1977-08-31) (82 гады) ці 30 жніўня 1977(1977-08-30) (82 гады)
Месца смерці	Ленінград, РСФСР, СССР
Месца пахавання	Літаратарскія масткі[d]
Грамадзянства	Расійская імперыя  РСФСР  СССР
Дзеці	Tatiana Rozhdestvenskaya[d] і Milena Rozhdestvenskaya[d]
Месца працы	Усерасійскі саюз паэтаў[d] Звезда Нява
Альма-матар	Царскасельская гімназія[d] Першая Санкт-Пецярбургская класічная гімназія[d] гісторыка-філалагічны факультэт Санкт-Пецярбургскага ўніверсітэта[d]
Член у	Саюз пісьменнікаў СССР
Бітвы/войны	Вялікая Айчынная вайна
Узнагароды і прэміі

Біяграфія

Нарадзіўся ў сям'і Аляксандра Васільевіча Раждзественскага (1850—1913), у 1878—1907 гадах выкладчыка Закону Божага ў Царскасельскай гімназіі, дзе пачынаў вучыцца і Усевалад.

У 1907 году сям’я вымушана пераехаць у Санкт-Пецярбург. Скончыў 1-ю Санкт-Пецярбургскую класічную гімназію, у 1914 годзе паступіў на гісторыка-філалагічны факультэт Пецярбургскага ўніверсітэта, але вучобу перарвала 1-я сусветная вайна. У 1915 годзе прызваны у армію, залічаны да Запаснага электратэхнічнага батальёна радавым на правах вольнаслужылага. Студзенем 1917 года атрымаў званне прапаршчыка інжынерных войск. У жніўні 1919 года ўступіў добраахвотнікам у Вучэбна-вопытны мінны дывізіён Чырвонай Арміі. Дэмабілізаваўся ў канцы 1924 года, вярнуўся ва ўніверсітэт, які скончыў у 1926 годзе; адначасова наведваў Дзяржаўны інстытут гісторыі мастацтваў.

У 1920—1924 — сакратар Петраградскага аддзялення Усерасійскага саюза паэтаў.

У канцы 1920-х — пачатку 1930-х гадоў шмат падарожнічаў па краіне, у складзе літаратурных брыгад наведаў буйнейшыя будоўлі Першай пяцігодкі, што адлюстравалася ў яго творчасці.

Удзельнік 2-й сусветнай вайны, з чэрвеня 1941 года ў народным апалчэнні. Працаваў карэспандэнтам у газетах «На защиту Ленинграда», «Ленинградская правда», «Ленинский путь», браў удзел у прарыве блакады Ленінграда.

Пахаваны на Літаратарскіх мастках Волкаўскіх могілак.

Сям’я

• Старэйшая сястра — Вольга Аляксандраўна Раждзественская (Фядотава) (1885—1978).
• Дочкі — Наталія (1937—2012), блізняты — Мілена і Тацьяна (нар. 1945), прафесары філалагічнага факультэта СПбДУ.

Творчасць

Дэбютаваў у друку ў Пецярбургу ў гімназічным часопісе «Ученик» (1910—1914), арганізатарам і рэдактарам якога быў выкладчык латыні В. Янчавецкі — будучы вядомы пісьменнік В. Ян. Першы зборнік вершаў «Гимназические годы» (1914) выдадзены без ведама аўтара на сродкі аднакласнікаў. З 1915 года друкаваўся ў часопісах «Рудин», «Арион», «Новы Гиперборей», «Ковш» і інш.

У 1920 годзе прыняты ў другі «Цэх паэтаў», уплывам паэтыкі акмеізму адзначаны яго зборнікі «Лето» і «Золотое веретено» (абодва 1921). Найбольш распрацоўваў «экзатычную» лінію акмеізму, якая ўзыходзіць да М. С. Гумілёва: яго вершы пачатку 1920-х гадоў багата населены падарожнікамі, піратамі, карсарамі, санкюлотамі і падобным. Тым жа часам Раждзественскаму, на думку крытыкаў, даваліся і пейзажная лірыка, услаўлялая (зусім не ў акмеістычным духу) мірныя радасці сельскага жыцця і ціхамірнага кахання. У 2-й палове 1920-х гадоў уваходзіў у творчае аб’яднанне ленінградскіх пісьменнікаў «Содружество» (разам з М. Браўнам, М. Камісаравай, Б. Лаўранёвым і інш.).

Адзін з нешматлікіх малодшых акмеістаў, хто працягваў актыўна публікавацца ў наступныя гады: выйшла каля дзясятка вершаваных зборнікаў (у асноўным у жанры інтымнай, гарадской і пейзажнай лірыкі) і двухтомнік выбранага (1974). Яго вершы, у цэлым захавалі неблагую тэхніку, дэманструюць паступовы пераход ад мадэрнісцкай паэтыкі да традыцыйнай, з невялікай доляй «дазволенай» гісторыка-геаграфічнай рамантыкі.

У 1918 годзе прыцягнуты М. Горкім да працы ў выдавецтве «Всемирная литература» (пераклад заходнееўрапейскай літаратуры і рэдагаванне). Займаўся перакладам да канца жыцця, лічачы найбольш блізкай сабе французскую паэзію. Уключаў пераклады ў зборнікі сваіх вершаў; у канцы жыцця падрыхтаваў кнігу выбраных перакладаў «Средоточие времён», якая выйшла пасля смерці. Многія пераклады не апублікаваны да цяпершаняга часу.

Перакладаў на рускую беларускіх аўтараў, у т.л. Янку Купалу з якім знаёмы з дарэвалюцыйнага часу — паэма «Яна і я» (1943), «Раскіданае гняздо», дзясяткі вершаў, агульная рэдакцыя зборнікаў перакладаў.

Раждзественскі таксама аўтар шэрагу оперных лібрэта, песень і двух кніг мемуараў — «Страницы жизни» (1962) і «Шкатулка памяти» (1972). Быў членам рэдкалегіі часопісаў «Звезда» і «Нева».

Крытыка

Перажыўшы акмеісцкі перыяд, Раждзественскі стаў паэтам-канфармістам, аднак не прапагандыстам. Звяртанне да тэмы будаўніцтва сацыялізму ў перыяд першых пяцігодак і ў пасляваенныя гады (галоўным чынам, у Ленінградзе) дапаўняецца ў яго творчасці лірычнымі літаратурнымі партрэтамі паэтаў (А. С. Пушкін, А. А. Фет, Дж. Байран, Д. Кедрын і інш.) і кампазітараў (Шапэн, Чайкоўскі). Для вершаў Раждзественскага характэрна класічная будова, часам яны апавядальны (у тым ліку — на гістарычныя тэмы); нярэдка яны носяць апісальны характар — аж да чыстай «прыроднай лірыкі». Яны лёгка чытаюцца і не ўтойваюць у сабе ніякіх нечаканасцяў.

Узнагароды

• ордэн Трудового Чырвонага Сцяга
• ордэн Чырвонай Зоркі (16.8.1944)
• медаль «За баявыя заслугі» (14.6.1942)

Адрасы ў Санкт-Пецярбургу — Петраградзе

• 29.3.1895—1907 — Царскае Сяло, Малая вуліца, 66.
• 1949—1977 — дом Прыдворнага канюшанага ведамства («пісьменніцкая надбудова») — набярэжная канала Грыбаедава, 9.

Бібліяграфія

Зборы сачыненняў, выбранае

• Избранные стихи. — Л.: Гослитиздат, 1936. — 167 с.
• Стихотворения: 1920—1955. — М.: Гослитиздат, 1956. — 367 с.
• Избранное. — М.-Л.: Худ. лит., 1965. — 447 с.
• [Стихи]. — Л.: Лениздат, 1967. — 40 с. (В комплекте из 20 кн. «Стихи о Ленинграде»).
• Стихотворения. — Л.: Худ. лит., 1970. — 231 с. (Б-ка советской поэзии).
  • Изд. 2-е, доп. — М.: Современник, 1974.
• Избранное. В 2-х тт. / [Вступит. статья А. Павловского]. — Л.: Худ. лит., 1974.
  • Т. 1. Стихотворения. — 333 с.
  • Т. 2. Проза. — 277 с.
• Стихотворения / Сост., подгот. текста и примеч. М. В. и Т. В. Рождественских; Вступ. ст. А. И. Павловского. — Л.: Сов. писатель, 1985. — 591 с. (Б-ка поэта. Большая серия. 2-е изд.)
• Избранные произведения: В 2 т. / [Сост., подгот. текста, вступ. ст. Н. Банк]. — Л.: Худ. лит., 1988.
  • Т. 1. Стихотворения. — 366, [1] с.
  • Т. 2. Стихотворения; Жизнь слова: Беседы о поэтич. мастерстве. — 333, [1] с.

Паэзія

• Гимназические годы: Стихи юности / С предисл. Вяч. Флёрова. — СПб.: т-во В. А. Флёрова, 1914. — 78 с.
• Лето. Деревенские ямбы: Стихи 1918 г. / [Марка и обл. работы А. Я. Головина]. — Пб.: [Картонный домик], 1921. — 26, [2] с.
• Золотое веретено: [Стихи]. — Пб.: [Petropolis], 1921. — 60, [2] с.
• Большая медведица: Книга лирики. 1922—1926. — Л.: Academia, 1926. — 93, [2] с.
• Гранитный сад: Книга лирики. 1925—1928. — Л.: Прибой, 1929. — 136, [7] с.
• Земное сердце: Книга лирики. 1929—1932. — Л.: изд-во писателей в Ленинграде, [1933]. — 113 с.
• Окно в сад: Книга лирики. — Л.: Гослитиздат, 1939. — 168 с.
• Голос родины: Стихотворения. — Л.: Гослитиздат, 1943. — 44 с.
• Ладога: Стихи. — Л.: Гослитиздат, 1945. — 84 с.
• Родные дороги: Стихи. 1941—1946. — [М.]: Сов. писатель, 1947. — 79 с.
• Иволга: Стихотворения. — Л.: Сов. писатель, 1958. — 95 с.
• Русские зори: Лирика разных лет / [Предисл. Н. Тихонова]. — М.-Л.: Гослитиздат, 1962. — 339 с.
• Стихи о Ленинграде. — Л.: Лениздат, 1963. — 175 с.
  • Город на Неве : Стихи о Ленинграде. 2-е изд., доп. / [Худож. А. И. Векслер]. — Л.: Лениздат, 1978. — 206 с.
• Лирика: (1965—1969) / [Илл.: А. А. Ушин]. — Л.: Лениздат, 1970. — 151 с.
• Алёнушка: Стихи / [Ил.: О. А. Коняшин]. — [М.: Сов. Россия, 1971]. — 126 с.
• Добрый день: Лирика / [Ил.: А. И. Векслер]. — [Л.: Сов. писатель, 1973]. — 175 с.
• Степная весна: Стихи, переводы. — Алма-Ата: Жазушы, 1975. — 91 с.
• Лицом к заре: Книга стихов. — Л.: Сов. писатель, 1976. — 126 с.
• Психея: Кн. лирики. — Л.: Сов. писатель. 1980. — 239 с.

Вершы для дзяцей

• Федя-поводырь: [Стихи для детей]. — Л.-М.: Радуга, [1926]. — [16] с.
• В лесах Робин Гуда: [Стихи для детей] / Рис. В. Тронова. — М.-Л.: Радуга, [1926]. — [12] с.
• Весенний базар: [Стихи для детей] / Рис. В. Твардовского. — [М.]: Радуга, 1929. — [11] с.
• Поющая земля: География в стихах Архівавана 4 сакавіка 2016. / Обложка и рис. в тексте Г. Фитингофа. — Л.: Красная газета, 1929. — 43 с.
• В дружбе с мечтой: Лирика. — Л.: Детгиз, 1959. — 87 с.
• Страна молодости: Лирика / [Сост. Н. Банк; Предисл. М. Дудина; Рис. С. Рудакова]. — Л.: Дет. лит., 1976. — 192 с.

Проза

• Страницы жизни. Из лит. воспоминаний. — М.-Л.: Сов. писатель, 1962. — 382 с.
  • Изд. 2-е, доп. — [М.: Современник, 1974.] — 464 с.
• Читая Пушкина. — [Л.: Детгиз, 1962]. — 190 с.
  • 2-е изд. — Л.: [Дет. лит.], 1966. — 190 с.
• В созвездии Пушкина: Книга о рус. поэтах. — М.: Современник, 1972. — 222 с.
• Шкатулка памяти: Новеллы / Ил.: [Т. Кофьян]. — Л.: Лениздат, 1972. — 190 с.
• Жизнь слова: Беседы о поэтич. мастерстве. — М.: Сов. Россия, 1977. — 143 с.

Пераклады

• Готье Т. Избранные стихи / Пер. Вс. Рождественского, со ст. Н. Гумилёва «Теофиль Готье». — Пг.: Мысль, 1923. — 62, [2] с.
• Абай Кунанбаев. Избранные стихи / Пер. с казах. Вс. Рождественского. — Алма-Ата — М.: Казах. краев. изд., 1936. — 69, [2] с.
• Джансугуров И. Кюйши: Поэма / Авториз. пер. с казах. Вс. Рождественского. — М.: Гослитиздат, 1936. — 77 с.
• Айбек. Гули и Навои: Из нар. легенд / Пер. с узб; [Ил.: Л. Даватц]. — [Ташкент: Изд-во лит-ры и иск-ва, 1971]. — 46 с.
• Средоточие времён: Стихи зарубежных поэтов в пер. Всеволода Рождественского / [Предисл. М. Дудина]. — М.: Прогресс, 1979. — 142 с. (Мастера поэт. пер.; Вып. 28).

Пераклады з беларускай

• Купала Я. Сборник стихов. — 1930.
  • Наука (с. 41-42)
  • Родное слово (с. 53)
• Купала Я. Стихотворения (часть переводов, общая редакция); Она и я (поэма) // Колас Якуб, Купала Янка. Стихотворения и поэмы. Павлинка. — М.: Художественная литература, 1969. — 712 с. — (Библиотека всемирной литературы. Серия вторая. Том 156).
• Купала Я. Собр. соч. в 3 т. — М.: Худож. лит-ра, 1982.
  • • Разорённое гнездо (перевод Вс. Рождественского и П. Кобзаревского)
  • 2 том
    • Пять сенаторов (с. 44)
    • С Западной ты я с Восточной (с. 197)
    • С Первым мая (с. 203)
    • Снова ждут нас счастье и свобода (с. 209)
    • За чаркой (с. 234)

Літаратура

• Налегач Н. В. Образ Иннокентия Анненского в лирике Вс. Рождественского // Вестник КемГУ № 1 (49) 2012. — С. 190—194.
• Павловский А. И. Всеволод Рождественский / Всеволод Рождественский. Стихотворения. — Л., 1985.
• Рождественская М. В. Античность и Крым в поэзии Всеволода Рождественского // Вопросы русской литературы. — Львов: Изд-во «Свит», 1990. — С. 19-24.
• Рождественские Н. и М. «Коктебель для меня — Итака…» // Крымский альбом. Историко-краеведческий литературно-художественный альманах. — Феодосия — Москва: Издательский дом «Коктебель», 1997. — С. 190—206.
• Русские писатели и поэты. Краткий биографический словарь. — М.: 2000.

Спасылкі

• Вершы і аўтабіяграфія на сайце «Стихия»
• Вершы
• Магіла Раждзественскага на Літаратарскіх мастках