Хапеш
Хапе́ш, кхапе́ш, кхепе́ш (ḫpš; слова азначала пярэднюю нагу жывёліны) — егіпецкі серпападобны меч, якія развіўся з баявых сякер[1][2]. Мае знешняе падабенства з ятаганам. Узыходзіць, мабыць, да шумерскага аналага. Складаўся з сярпа (паўкруглага клінка) і рукаяці.
| Хапеш | |
|---|---|
 Хапеш з Сіхема, 18 ст. да н.э. Лязо ўпрыгожана электрумнымі інкрустацыямі. | |
| Тып: | Меч |
| Краіна: | Егіпет |
| Гісторыя службы | |
| Гады эксплуатацыі: | 3-е тыс. да н.э. - 1300-я гг. да н.э. |
| Выкарыстоўвалася: | |
| Войны і канфлікты: | Бітва пры Кадэшы |
| Характарыстыкі | |
| Даўжыня, мм: | у сярэднім 50-60 см |
Выкарыстоўваўся з 3-га тысячагоддзя да н.э. па 14—13 стст. да н.э.
Апісанне правіць
Рукаяць хапеша двухручная, складае 50-60 см (20-24 цалі) у даўжыні, хоць існавалі меншыя прыклады. Лязо магло мець як толькі ўнутранае, так і двайное завострыванне, калі бліжэйшая да рукаяці частка клінка мела знешняе завострыванне, а дальняя — унутранае. Маючы форму паўмесяца хапеш, у адрозненне ад большасці відаў мячоў, якія развіліся з кінжала, паходзіў ад баявых сякер.
Розныя фараоны адлюстроўваліся з хапешам, таксама гэта зброя была знойдзена ў грабніцах некаторых з іх — у тым ліку, у Тутанхамона[3].
Хапеш ў Старажытным Егіпце быў зброяй умелых байцоў і элітных ваенных падраздзяленняў. Даўжыня хапеша дазваляла працаваць ім і з калясніцы.
Хоць некаторыя знойдзеныя экземпляры былі яўна завостраны, ёсць мноства прыкладаў з тупымі лёзамі, якія ніколі не заточваліся. Існуе здагадка, што незаточаныя хапешы, знойдзеныя ў пахаваннях, мелі цырыманіяльны статус[3].
Гісторыя хапеша правіць
| Хапеш kh.p.sh у іерогліфах | |||
|
| ḫpš ('нага') у іерогліфах | ||||
|
Самая ранняя вядомая выява хапеша знаходзіцца на шумерскай Стэле каршуноў, на якой адлюстраваны лагашскі цар Эанатум з гэтай зброяй; гэта дазваляе датаваць хапеш не пазней чым 2500-мі гг. да н.э.[3]
Гэта зброя стала сімвалам Новага царства. Хепеш выйшаў з выкарыстання каля 1300 г. да н. э. Як мяркуюць, пазней хапеш пераўтварыўся ў капіс, які выкарыстоўваўся ў арміі Аляксандра Македонскага.
Гл. таксама правіць
Зноскі правіць
- ↑ Hamblin, 2006. Warfare in the Ancient Near East, pp. 66-71.
- ↑ Wise, Terence (1981). Ancient Armies of the Middle East. Osprey Publishing. pp. 23–25. ISBN 978-0-85045-384-3.(недаступная спасылка)
- ↑ а б в Mike Loades (2010). Swords and Swordsmen. Pen & Sword Military. pp. 1–21. ISBN 978-1-84884-133-8.
Літаратура правіць
- Budge, 1989, (1929). The Rosetta Stone, E.A.Wallace Budge, (Dover Publications), c 1929, Dover edition (unabridged), 1989. (softcover, ISBN 0-486-26163-8)
- Hamblin, 2006. Warfare in the Ancient Near East, William J. Hamblin, Routledge (softcover, ISBN 0-415-25589-9)
- Wernick, 2004, A Khepesh Sword in the University of Liverpool Museum in JSSEA 31, 151—155