Чырвонае зрушэнне
Чырвонае зрушэнне - зрух спектральных ліній хімічных элементаў у чырвоны (даўгахвалевы) бок. Гэтая з'ява можа быць выразам эфекту Доплера або гравітацыйнага чырвонага зрушэння, або іх камбінацыяй. Зрух спектральных ліній у фіялетавую (караткахвалевага) бок называецца сінім зрушэннем. Выяўлена Арыстархам Апалонавічам Белапольскім.
Тэорыя чырвонага зрушэнняПравіць
У абодвух выпадках (доплераўскага эфекту або эфектаў АТА) параметр зрушэння вызначаецца як ,
где і - значэнні даўжыні хвалі ў пунктах назірання і выпускання выпраменьвання адпаведна.
Доплераўскае зрушэнне даўжыні хвалі ў спектры крыніцы, які рухаецца з прамянёвай хуткасцю і поўнай хуткасцю , роўнае
Гравітацыйнае чырвонае зрушэнне было прадказана А. Эйнштэйнам (1911) пры распрацоўцы агульнай тэорыі адноснасці (АТА). У лінейным адносна гравітацыйнага патэнцыялу набліжэнні ,
дзе и — значэнні гравітацыйнага патэнцыялу ў пунктах назірання і выпраменьвання адпаведна.
у тым выпадку, калі ў пункце назірання патэнцыял больш (а модуль яго менш, так як патэнцыял - велічыня адмоўная).
Для масіўных кампактных аб'ектаў з моцным полем прыцягнення (напр., нейтронных зорак і чорных дзюр) варта карыстацца дакладнымі формуламі. У прыватнасці, гравітацыйнае чырвонае зрушэнне ў спектры сферычнага цела масай і радыусам
( - гравітацыйны радыус, — гравітацыйная пастаянная, вызначаецца выразам
Назіранне чырвонага зрушэнняПравіць
Кожны хімічны элемент паглынае або выпраменьвае электрамагнітныя хвалі на строга пэўных частотах. Таму кожны хімічны элемент ўтварае ў спектры непаўторную карціну з ліній, якую выкарыстоўвае ў спектральным аналізе. У выніку эфекту Доплера і/або эфектаў АТА, частата выпраменьвання ад аддаленых аб'ектаў, напрыклад, зорак, можа змяняцца (паніжацца або павышацца), а лініі адпаведна будуць ссоўвацца ў чырвоную (даўгахвалевую) або сінюю (караткахвалевую) частку спектру, захоўваючы, аднак, сваё непаўторнае адноснае размяшчэнне. Зрушэнне ліній у чырвоны бок (абумоўленае выдаленнем аб'екта) і называецца «чырвоным зрушэннем».
Гл. таксамаПравіць
СпасылкіПравіць
У іншым моўным раздзеле ёсць больш поўны артыкул Redshift(англ.) |