Эстонскі фальклор

Эстонскі фальклор — частка эстонскай культуры, упершыню згадваецца ў пісьмовых крыніцах у Саксона Граматыка ў яго працы «Gesta Danorum» (ок. 1179 г.), дзе сказана аб воінах-эстах, якія спявалі ў начны час у чаканні бою. Хроніка Генрыха Лівонскага у пачатку XIII стагоддзя апісвала эстонскія рытуалы, згадвае багоў і духаў. У 1578 годзе Бальтазар Русаў апісваў святкаванне эстонцамі сярэдзіны лета (jaanipäev), або Дня святога Яна. У 1644 годзе Ёган Густаф (Gutslaff) пісаў аб шанаванні святых крыніц, у 1685 годзе Бэклер (J. W. Boecler) апісваў мясцовыя забабоны. Эстонскія паданні і фальклор, у тым ліку ўзоры народных песень, якія з'яўляліся ў «Topographische Nachrichten von Liv - und Estland» Аўгуста Хупеля у 1774-1782 гадах. У 1778 годзе І. Г. Гердэр апублікаваў сем эстонскіх народных песень, перакладзеных на нямецкую мову, у зборніку «Volkslieder», які ў 1807 годзе перавыдаваўся пад назвай «Stimmen der Völker in Liedern».

У пачатку XIX стагоддзя, падчас Эстафільскай Асветы (1750-1840), узрасла цікавасць да эстонскага фальклору сярод прыбалтыйскіх немцаў. Так, Розенплантэрам (J. H. Rosenplänter) быў тады заснаваны «Beitrage zur genauern Kenntniss», - часопіс па вывучэнні эстонскай мовы, літаратуры і фальклору. У ім за 1822 год быў надрукаваны нямецкі пераклад «Mythologia Fennica» Крысцьянам Пэтэрсанам. У 1839 годзе было заснавана Эстонскае даследчае таварыства ў якасці цэнтральнай арганізацыі для збору і вывучэння эстонскага фальклору. Вядучая фігура ў гэтай арганізацыі, Фрыдрых Роберт Фельман, апублікаваў шэраг эстонскіх легенд і міфаў на нямецкай мове, карыстаючыся эстонскімі народнымі паданнямі і зборнікам фінскай міфалогіі Ганандэра (Ganander), «На досвітку і ў прыцемках» (Koit ja Hämarik); гэтыя публікацыі па гэты дзень лічацца аднымі з самых прыгожых сюжэтаў гэтага рэгіёну, якія маюць народнае паходжанне.

Фрыдрых Рэйнхальд Крэйцвальд пачаў збіраць эстонскі фальклор у 1843 годзе. Матэрыялы, сабраныя ім у асноўным на Вірумаа, былі перапрацаваныя і апублікаваныя як «Старыя казкі эстонскага народа» ў 1866 годзе.

У 1842 годзе ў Таліне было заснавана Таварыства эстонскіх літаратараў. Аляксандрам Нойсом (Neus) была выдадзена анталогія «Ehstnische Volkslieder» (3 тамы, 1850-1852), якая лічыцца першай навуковай публікацыяй эстонскіх народных песень. У агульнай складанасці ў яе ўвайшлі 1300 песень на эстонскай мове з дублюючым перакладам на нямецкай. Прэзідэнт Таварыства эстонскіх літаратараў, пастар, доктар Якаб Хурт, які прызнаваўся «каралём эстонскага фальклору», пачаў збіраць фальклор у 1870-х гадах. Агульная колькасць сабранага ім матэрыялу склала прыблізна 12400 старонак. «Старая арфа» (Vana Kannel) двухтомнік народных песень, быў апублікаваны Хуртам ў 1875-1876 гадах. Яшчэ два тамы былі выдадзены толькі ў 1938 і 1941 гадах. «Песні Сэту» (Setukeste laulud) у 3-х тамах былі апублікаваныя ў 1904-1907 гадах. Натхнёны працай Хурта Мацей Эйзэн з 1880 года таксама заняўся збіраннем фальклору, яго праца склала 90000 старонак.

Оскар Калас, кандыдат тэхнічных навук (1868-1946), які скончыў Універсітэт Хельсінкі, быў першым вучоным фалькларыстам эстонскага паходжання.

Пасля стварэння Эстонскай Рэспублікі Вальтар Андэрсан быў прызначаны на зноў створаную кафедру фальклору ў Тартускім універсітэце. Найбольш таленавітымі студэнтамі Андэрсана з'яўляліся Оскар Лорытс (Loorits) і Аўгуст Аніст (Annist). Лорытс стаў дырэктарам эстонскага фальклорнага архіва, заснаванага ў 1927 годзе. Яго асноўнай вобласцю дзейнасці былі народная рэлігія і міфалогія, даследаванне эстонскіх, рускіх і лівонскіх народных вераванняў. Самая манументальны праца Лорытса, «Grundzüge Des estnischen Volksglaubens», была апублікавана ў 1949-1957 гадах у Капенгагене.