2-я Славенская ўдарная брыгада

2-я Славенская ўдарная брыгада
2-я Славенская ўдарная брыгада
Тып	воінскае фарміраванне
Знакі адрознення
Вядомыя камандзіры	Bojan Polak[d]

2-я Славенская Народна-вызваленчая ўдарная брыгада імя Люба Шэрцера (сербахарв.: 2. slovenska narodnoosvobodilačka udarna brigada «Ljubo Šercer» / 2. словенска народноослободилачка бригада Љубо Шерцер, славенск.: 2. slovenska narodnoosvobodilna udarna brigada «Ljubo Šercer») — славенскае падраздзяленне Народна-вызваленчай арміі Югаславіі. Кавалер шэрагу ордэнаў Югаславіі, уключаючы Ордэны народнага героя Югаславіі (ад 15 лютага 1979).

У шэрагах фарміравання служылі ад 4 да 5 тысяч чалавек за ўсе гады вайны, з іх 531 загінуў у баях. 18 чалавек удастоены звання народнага героя Югаславіі.

Гісторыя

Падраздзяленне створана 6 кастрычніка 1942 года на гары Мокрц за 15 км ад Любляны. Налічвала першапачаткова 310 чалавек. Першы камандзір брыгады — Боян Полак, першы палітрук — Янез Хрыбар. Баявое хрышчэнне прыняла 13 кастрычніка ў баі пры вёсцы Пакаішчэ, дзе байцы разграмілі атрад італьянцаў і славенскіх калабарацыяністаў. У ходзе бою былі знішчаны 24 салдата праціўніка, трое ўзятыя ў палон; у якасці трафеяў дасталіся цяжкі кулямёт, а таксама разнастайная зброя з боепрыпасамі і рыштункам. 26 кастрычніка брыгадай знішчаны два матарызаваныя падраздзяленні пад Крымам і захоплены яшчэ адзін цяжкі кулямёт.

Узімку 1942—1943 гадоў брыгада дзейнічала на прасторах Натраньскі. У сакавіку 1943 года разам з шэрагам іншых славенскіх брыгад яна арганізавала контрнаступленне, якое завяршылася буйной бітвай на Яленава-Жлебу. За гэты эпізод фарміраванне атрымала падзяку ад Галоўнага штаба НВАЮ ў Славеніі. Увесну 1943 года брыгада ў складзе 500 чалавек з чатырох батальёнаў занялася зачысткай Белай Краіны. Пры дапамозе 5-й славенскай брыгады яна павінна была паспець да чэрвеня выйсці ў Штырыю, але не здолела перайсці Саву. На зваротным шляху яна вяла баі супраць немцаў. У складзе 14-й дывізіі аблажыла Жужамберак.

У верасні 1943 года пасля капітуляцыі Італіі брыгада ўзяла адну з крэпасцяў, а ў Грчарыце разграміла атрад Сіняй гвардыі. У ходзе баёў былі знішчаны і захоплены больш за 200 салдат праціўніка. Пасля брыгада накіравалася да Трыеста, дабіўшы ў Натраньску рэшткі праціўніка, вызваліла Ілірску-Бістрыцу і частку славенскага Прымор’я. Адзін з батальёнаў брыгады быў выведзены з яе складу і неўзабаве стаў самастойнай 10-й славенскай люблянскай брыгадай. Падчас адбіцця нямецкага кастрычніцкага наступлення 6 кастрычніка брыгадай у Артыўжа знішчана 200 салдат праціўніка. У ноч з 14 на 15 кастрычніка на трасе Трыест—Любляна захоплены пазіцыі ля Штампетавага моста блізу Бараўніцы. Пасля брыгада адправілася ў Горскі-Котар, дзе да лістапада 1943 года вяла баі з праціўнікам. У снежні яна знішчала дамабранскую крэпасць Грахава, разграміла буйны германа-харвацкі атрад, замініравала крэпасць у Качэўе; да канца года злучэнне вяло баі за Суву-Краіну.

У складзе 14-й дывізіі фарміраванне ўдзельнічала ў двухмесячным паходзе ў Штырыю. У ходзе баёў ацалела толькі 170 чалавек, і ў брыгадзе засталося толькі два батальёны. Разам з тым яна была ўключана ў 4-ю аператыўную зону і ўдзельнічала ў чарговым контрнаступленні: змагалася за Вяленье і Шоштань, падрывала дарогу Вяленье—Драваград і знішчыла 11 лакаматываў. 26 чэрвеня ёю быў разбіты атрад з 500 чалавек. Улетку 1944 года брыгада разбурыла шэраг мастоў і дарог у Штырыі, а 26 чэрвеня знішчыла паліцэйскі атрад з 100 чалавек. У лістападзе 1944 года яна абараняла Савіньскую даліну (горную частку).

Узімку 1944—1945 гадоў брыгада з іншымі падраздзяленнямі 4-й аператыўнай зоны перайшла ў наступленне, разбурыўшы камунікацыі паміж Цэле, Марыбарам і Драваградам. Да канца вайны брыгада выйшла на Драваград, які абложвала з 3 па 4 мая, але была адклікана ў Карынтыю. 9 мая 1945 яна ўзяла Фелькермаркт.

Дасягненні

Сіламі падраздзялення знішчаны 8 тысяч салдат і афіцэраў Германіі, Італіі і іх саюзнікаў, разбураны 58 км чыгунак, абрынуты 6 тунэляў, падарваны 36 мастоў. Узарваны 19 лакаматываў, 86 вагонаў і 7 чыгуначных станцый, падбіты некалькі дзясяткаў грузавікоў і тры танкі.

Камандаванне

Боян «Сценка» Полак — камандзір брыгады
Якаб «Яха» Рыкар — камандзір брыгады
Міча Дошэнавіч — камандзір брыгады
Вінка «Гашпар» Сіманчыч — намеснік камандзіра брыгады
Міхаэль Бутара — палітрук
Янез Хрыбар — палітрук
Боян Шкрк — намеснік палітрука
Мірка Проднік — начальнік штаба

Літаратура

Војна енциклопедија (књига друга). Београд 1971. година
„Народни хероји Југославије”. Љубљана - Београд - Титоград: Партизанска књига - Народна књига - Побједа. 1982.