4-я памежная рота «Докшыцы»

4-я памежная рота «Докшыцы» (польск.: Kompania graniczna KOP «Dokszyce») — памежнае падраздзяленне Корпуса аховы памежжа на польска-савецкай мяжы.

4-я памежная рота КАП "Докшыцы"
польск.: Kompania graniczna KOP „Dokszyce”
Гады існавання	1924-1939
Краіна	Польская Рэспубліка
Падпарадкаванне	Корпус аховы памежжа
Уваходзіць у	Батальён КАП «Будслаў»
Тып	воінскае фарміраванне
Дыслакацыя	Докшыцы
Войны	Польскі паход Чырвонай Арміі (1939)

Гісторыя

Станам на восень 1920 года, падчас польска-савецкай вайны, усходняй мяжой польскай дзяржавы была лінія фронту. Толькі 6 лістапада 1920 года створаны Памежны кардон Міністэрства ваенных спраў (польск.: Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych). У сярэдзіне студзеня 1921 года была зменена форма аховы меж і пачалася арганізацыя Памежнага кардона Вярхоўнага галоўнакамандавання Войска Польскага. Яго павінны былі скамплектаваць з палявой жандармерыі і вайсковых часцей. Летам 1921 года прынята рашэнне даручыць ахову ўсходняй мяжы мытным батальёнам. Камандна-штабныя падраздзяленні 31-га мытнага батальёна былі размешчаны ў Докшыцах. У 2-й палове 1922 года праведзена чарговая рэарганізацыя органаў аховы ўсходняй мяжы. 1 верасня 1922 года мытныя батальёны перайменаваны ў пагранічныя батальёны. У зоне адказнасці будучай памежнай роты КАП «Докшыцы» пагранічную службу выконвалі падраздзяленні 31-га батальёна пагранічнай службы. У 1922 годзе Памежная варта ліквідавана, а 1 ліпеня 1923 года Дзяржаўнай паліцыі даручана ажыццяўляць памежную службу на ўсходняй мяжы. У жніўні 1924 года прынята пастанова пра стварэнне Корпуса аховы памежжа.

31-ы пагранічны батальён, у склад якога ўваходзілі фармаванні, на аснове якіх створана 4-я рота.

Структура

На падставе загаду начальніка Генеральнага штаба Л. дз. 12044 / O.de B./24 ад 27 верасня 1924 года на першым этапе арганізацыі Корпуса аховы мяжы быў сфарміраваны пагранічны батальён, у тым ліку 6 памежных рот КАП. У лістападзе 1936 года рота складалася з 2 афіцэраў, 9 унтэр-афіцэраў, 5 звыштэрміновых і 99 салдат тэрміновай службы.

У 1939 годзе 4-я памежная рота КАП «Докшыцы» падпарадкоўвалася камандзіру батальёна КАП «Будслаў».

Структура 4-й памежнай роты «Докшыцы»
Гады	1928-1934 гады	1934-1939 гады
Стражніцы	Стражніца «Парэчча»	Стражніца «Парэчча»
	Стражніца «Антопаль»	Стражніца «Антопаль»
	Стражніца «Пагулянка»	Стражніца «Пагулянка»
	Стражніца «Камайск»	Стражніца «Камайск»
	Стражніца «Рашкаўка»	-
Іншыя		Рэзервы

Памежная служба

Памежны батальён быў асноўнай тактычнай адзінкай Корпуса аховы памежжа, прызначанай для выканання ахоўнай службы. Батальённая секцыя была падзелена на ротныя секцыі, а яны, у сваю чаргу, на секцыі вартавых веж, якія былі «асноўнымі падраздзяленнямі, якія выконвалі службу бяспекі», у складзе паўўзвода. Служба бяспекі ажыццяўлялася па зменнай сістэме, якая заключалася ў сталым патруляванні пагранічнай і тылавой зон, стварэнні сігналізацыі, назіральных і кантрольных пастоў, патруляванні і арганізацыі засад у месцах, прызнаных небяспечнымі, кантролі над дакументамі і затрыманні падазраваных, а таксама падтрыманні цеснай сувязі паміж адзінкамі і адміністрацыйнымі органамі. Горад, дзе размяшчалася памежная рота, меў статус гарнізона Корпуса аховы памежжа.

У 1934 годзе 4-я памежная рота «Докшыцы» ахоўвала 26-кіламетровы ўчастак дзяржаўнай мяжы шырынёй 70 метраў. З савецкага боку мяжу абаранялі заставы «Тураўшчына» і «Вольберавічы».

Суседнія памежныя рота: 1-я памежная рота КАП "Krzyżówka" ⇔ 2-я памежная рота КАП «Гняздзілава».

Другая сусветная вайна

Гарнізон стражніцы 4-й роты «Докшыцы» ў асноўным не вёў баёў на мяжы, абмяжоўваўся кароткімі перастрэлкамі з адступленнем углыб тэрыторыі Віленскага ваяводства. Выключэннем была стражніца «Парэчча». Падчас бою за вартавую вежу загінулі два салдаты 13-й дывізіі памежных войск. Вартавую вежу захапілі а 6:10. На стражніцу «Камайск» атакаваў 157-ы кавалерыйскі полк РСЧА. Паводле савецкіх крыніц, польскія салдаты хаваліся ў лесе толькі ў бялізне з вінтоўкамі. Страт польскі бок не меў. Невялікая частка батальёна адправілася ў Літву і была там інтэрніравана.

Літаратура

• Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924—1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
• Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919—1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
• Lech Grochowski (red.): Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powstania. Materiały z konferencji popularnonaukowej. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1994.
• Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
• Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa. ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. «Problemy Ochrony Granic». 24, 2003. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505—1757.
• Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924—1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułkusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. «Wojskowy Przegląd Historyczny». 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo «Czasopisma Wojskowe». ISSN 0043-7182.
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. «Przegląd Historyczno-Wojskowy». 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
• Wykaz zmian stanu oficerów batalionu granicznego KOP «Budsław» w latach 1927—1934 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927—1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.