Іспанская канфедэрацыя аўтаномных правых
Іспанская канфедэрацыя аўтаномных правых[1] (La Confederación Española de Derechas Autónomas — CEDA), скарочана СЭДА — аб’яднанне палітычных партый Іспаніі перыяду другой рэспублікі[2]. Заснавана 4 сакавіка 1933 года. У асноўным складалася з правых каталіцкіх партый, якія прытрымліваліся манархічных поглядаў і выступалі супраць антыклерыкальнай палітыкі левацэнтрысцкіх рэспубліканцаў. Лідар — палітык аўтарытарнага тыпу Хасэ Марыя Хіль-Роблес, якога паплечнікі называлі «хефэ» («правадыр»). Блізкая да СЭДА моладзевая арганізацыя МНД (Juventud de Accion Popular — Моладзь народнага дзеяння) прытрымлівалася вельмі правых поглядаў.
| Іспанская канфедэрацыя аўтаномных правых | |
|---|---|
| Лідар | José María Gil-Robles y Quiñones[d] |
| Дата заснавання | 4 сакавіка 1933 |
| Дата роспуску | 19 красавіка 1937 |
| Штаб-кватэра | |
| Краіна | |
| Ідэалогія | кансерватызм, Christian right[d], antiliberalism[d] і Spanish nationalism[d] |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Агульны агляд правіць
СЭДА была кансерватыўнай сілай, палітычнай спадчынніцай партыі «Народнага дзеяння» Анхель Эрэра Ор’я, якая імкнулася зацвердзіць і абараніць прынцыпы хрысціянскай цывілізацыі, перакладаючы гэтую тэарэтычную пазіцыю у практычнае патрабаванне перагляду рэспубліканскай канстытуцыі 1931 года. СЭДА лічыла сябе ахоўнай арганізацыяй, створанай для абароны рэлігіі, сям’і і ўласнасці[3]. Хасэ Марыя Хіль-Роблес заявіў аб сваім намеры «даць Іспаніі сапраўднае адзінства, новы дух, таталітарную дзяржаву...» і працягнуў: «Дэмакратыя — гэта не мэта, а сродак для заваёвы новай дзяржавы. Калі прыйдзе час, альбо парламент падпарадкуецца, альбо мы яго ліквідуем»[4]. СЭДА праводзіла мітынгі ў фашысцкім стылі пад назвай Хіль-Роблес «хефэ», і сцвярджала, што СЭДА можа ўзначаліць «Марш на Мадрыд» (аналагічны маршу італьянскіх фашыстаў на Рым) з мэтай гвалтоўнага захопу ўлады[5].
Партыя заяўляла, што абараняе Іспанію і «хрысціянскую цывілізацыю» ад марксізму, і сцвярджала, што палітычная атмасфера ў Іспаніі вымусіла іх выступіць супраць марксізму. З прыходам да ўлады ў Германіі нацысцкай партыі СЭДА пачала выкарыстоўваць аналагічныя нацысцкія прапагандысцкія хітрыкі, робячы ўпор на ўладу, айчыну і іерархію. Хіль-Роблес наведаў аўдыенцыю на мітынгу нацысцкай партыі ў Нюрнбергу і з гэтага часу знаходзіўся пад яе ўплывам, стаўшы прыхільнікам стварэння адзінага антымарксісцкага контррэвалюцыйнага фронту ў Іспаніі[6].
СЭДА была ў асноўным партыяй каталіцкага сярэдняга класа і дробных землеўладальнікаў Паўночнай Іспаніі. У канчатковым выніку яна была самай папулярнай партыяй у Іспаніі на парламенцкіх выбарах 1936 года[7].
СЭДА не змагла дабіцца істотных поспехаў на выбарах у перыяд з 1933 па 1936 год (хоць тады сапраўды назіралася павелічэнне колькасці асобных галасоў)[8], якія былі неабходныя для фармавання ўрада, што прывяло да таго, што партыя страціла падтрымку з боку правага крыла, якія падтрымалі ваяўнічага лідара манархістаў-альфансістаў Хасэ Кальва Сатэла[9]. Пасля СЭДА адмовілася ад умеранай пазіцыі і пачала аказваць падтрымку тым, хто звяртаўся да гвалту супраць рэспублікі, уключаючы перадачу выбарчых фондаў лідару ваеннага перавароту супраць рэспублікі генералу Эміліа Мола. Неўзабаве многія з прыхільнікаў моладзевага руху партыі (Juventud de Accion Popular) пачалі масава пераходзіць на бок «Фалангі»[10].
СЭДА і рэспубліканскі цэнтр правіць
СЭДА паспяхова выступіла на парламенцкіх выбарах 1933, атрымаўшы найбольшую колькасць (115) дэпутацкіх месцаў, аднак прэзідэнт краіны Алькала Самора адмовіўся даручыць яе лідару фармаванне новага кабінета міністраў, асцерагаючыся дэстабілізацыі палітычнай сітуацыі ў выпадку прызначэння кіраўніком урада прадстаўніка правых сіл.
У 1933—1934 гадах СЭДА падтрымлівала цэнтрысцкі ўрад, які ўзначальваў лідар радыкальнай партыі Алехандра Лерус.
Уваходзіла ў склад правацэнтрысцкага ўрада ў 1934—1935 гадах (Хіль-Роблес займаў у ім ключавую пасаду міністра абароны). Прадстаўнікі СЭДА актыўна выступалі супраць рэгіянальнай аўтаноміі Краіны Баскаў і Каталоніі, рашуча падтрымалі ўзброенае прыгнечанне антыўрадавага выступу ў Астурыі ў 1934-м, былі прыхільнікамі жорсткай сацыяльнай палітыкі. У снежні 1935 года прадстаўнікі СЭДА выйшлі са складу ўрада. Пасля перамогі Народнага фронту (асноўнага суперніка СЭДА) на парламенцкіх выбарах 1936 Хіль-Роблес беспаспяхова выступаў за адмену іх вынікаў і ўвядзенне ў краіне ваеннага становішча.
У перыяд грамадзянскай вайны правіць
Падчас грамадзянскай вайны 1936—1939 гг. СЭДА падтрымлівала генерала Франсіска Франка. У 1937, пасля аб’яднання ўсіх прыхільнікаў Франка ў рамках Іспанскай фалангі, спыніла сваё існаванне. Пры гэтым многія былыя актывісты ўвайшлі ў склад фалангі, а Хіль-Роблес, хоць і падтрымаў уніфікацыю франкісцкіх партый, аказаўся фактычна адхілены ад палітычнай дзейнасці і пасля грамадзянскай вайны стаў адным з лідараў манархічнай апазіцыі рэжыму Франка.
Зноскі
- ↑ СЭДА // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
- ↑ Beevor, Antony (June 2006). The Battle for Spain: The Spanish Civil War 1936-1939. Penguin Group. p. xxx. ISBN 978-0-14-303765-1.
- ↑ Mary Vincent, 1996, с. 202.
- ↑ Paul Preston, 2007, с. 64.
- ↑ Paul Preston, 2007, с. 45, 69.
- ↑ Paul Preston, 2007, с. 62.
- ↑ Stanley G. Payne, 2011, с. 46.
- ↑ Stanley G. Payne, 2011, с. 46.
- ↑ Paul Preston, 2007, с. 88–89.
- ↑ Paul Preston, 2007, с. 89.
Літаратура правіць
- Stanley G. Payne. The Franco Regime, 1936–1975. — University of Wisconsin Press, 2011. — 698 с. — ISBN 9781842120460.
- Paul Preston. The Spanish Civil War: Reaction, Revolution, and Revenge. — W. W. Norton & Compan, 2007. — 432 с. — ISBN 978-0393329872.
- Mary Vincent. Catholicism in the Second Spanish Republic: Religion and Politics in Salamanca, 1930-1936. — Clarendon Press;, 1996. — 304 с. — ISBN 978-0198206132.
- СЭДА, Исп. конфедерация правых автономных организаций // Советская историческая энциклопедия : в 16 т. / под ред. Е. М. Жукова. — М. : Советская энциклопедия, 1961—1976.