Юзаф Бака: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
→Спасылкі: больш не распазнаецца як ізаляваны артыкул, removed: {{ізаляваны артыкул}} |
дапаўненне, афармленне |
||
Радок 8:
|Псеўданімы =
|Дата нараджэння = [[18 сакавіка]] [[1707]] (па іншых звестках [[1706]])
|Месца нараджэння =
|Дата смерці
|Месца смерці
|Грамадзянства
|Род дзейнасці
|Гады актыўнасці
|Кірунак
|Жанр
|Дэбют
|Прэміі
|Узнагароды
|Lib
|Сайт
|Вікікрыніцы =
|Вікітэка =▼
}}
'''Юзаф Бака''' ({{lang-pl|Józef Baka}}; {{ДН|18|3|1707}}, Міншчына<ref
|частка = Бака Юзеф
|загаловак = Биографический справочник
|арыгінал =
|спасылка =
|адказны =
|выданне =
|месца = Мн.
|выдавецтва = «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки
|год = 1982
|том = 5
|старонкі = 38
|старонак = 737
|серыя =
|isbn =
|тыраж =
}}</ref> — {{ДС|2|5|1780}}) — польскі паэт, каталіцкі прапаведнік.
== Біяграфія ==
Пра жыццё ксяндза Бакі вядома трохі, яго партрэтаў не захавалася. Выхадзец з [[Літва|літоўскай]] [[шляхта|шляхты]], Ён быў сынам мсціслаўскага скарбніка Адама Бакі.
Паэтычны зборнік «Развагі пра смяротны стан і грахоўную злосць» (1766) Ю. Бакі належыць да метафізічнай паэзіі позняга [[барока]]. Яго другая частка «Роздум пра непазбежную смерць» (1766), выдадзеная асобна, атрымала процілеглыя ацэнкі: у ХІХ ст. — прадмет насмешак і жартаўлівых наследаванняў, сёння лічыцца шэдэўрам [[гратэск]]у; спроба паказаць у ёй дэманічную ўсемагутнасць смерці блізкая да [[нігілізм]]у.▼
У [[1723]] у ён уступіў у ордэн езуітаў. Вучыўся ў [[Віленскі універсітэт#Акадэмія і універсітэт віленскі Таварыства Ісуса|Віленскай езуіцкай акадэміі]]. Выкладаў у розных езуіцкіх калегіях у [[Беларусь|Беларусі]] і [[Літва|Літве]]. У [[1735]]—[[1739]] гадах чытаў у Віленскай акадэміі [[рыторыка|рыторыку]].
Стыль Ю. Бакі выкарыстоўвалі [[В. Дунін-Марцінкевіч]] («Просьба» № 1), [[У. Сыракомля]] («Наследаванне Баку»).▼
У 1740-я г. жыў у [[Горад Мінск|Мінску]]. Больш за дваццаць гадоў служыў місіянерам у [[Горад Мінск|Мінску]], [[Горад Навагрудак|Навагрудку]] і [[Горад Вільнюс|Вільні]]<ref name="БС"/>.
C [[1768]] года абгрунтаваўся ў Вільні. У [[1773]] годзе атрымаў у сваёй alma mater званне доктара тэалогіі.
== Творчасць і спадчына ==
[[Выява:baka1.jpg|thumb|Ілюстрацыі з кнігі вершаў Бакі, падрыхтаванай [[Уладзіслаў Сыракомля|У. Сыракомлі]] ([[Вільня]], [[1855]])]]
Выпусціў некалькі кніг духоўнай прозы на [[Лацінская мова|лацінскай]] і [[Польская мова|польскай мовах]]: ''Comitia honorum Ioannis Ludovici Plater'' ([[1736]]), ''Wielki obrońca upadłej grzeszników przed Bogiem sprawy św. Jan Francziszek Regis…'' ([[1755]]). Выдаў дзве кнігі вершаў ''Uwagi rzeczy ostatecznych i złości grzechowej'' і ''Uwagi śmierci niechybnej wszystkim pospolitej'' (абедзве — [[1766]]). Пры жыцці яго вершы лічыліся пацешнай неспадзяванкай, узорам безгустоўшчыны. «Вершы а ля Бака» — гэта азначала вершы, цалкам пазбаўленыя сэнсу.
Нашчадкі вырашылі інакш. Пасля перавыдання яго вершаў [[Уладзіслаў Сыракомля|Уладзіславам Сыракомлям]] ([[1855]]) прызнанне Бакі з канца XIX — пачатку XX стагоддзяў расло ад дзесяцігоддзі да дзесяцігоддзя. Ім зацікавіліся паэты «{{нп3|Скамандр, літаратура|Скамандра|ru|Скамандр (литература)}}», затым — [[Футурызм|футурысты]] ([[Аляксандар Ват]]) і катастрафісты ([[Юзэф Чаховіч|Чаховіч]], [[Чэслаў Мілаш]]), у больш блізкі час — [[Станіслаў Граховяк]], [[Яраслаў Марэк Рымкевіч]], які прысвяціў яму некалькі вершаў і эсэ. Сёння Бака — найслынны паэт позняга («[[Сарматыя|сармацкага]]») барока на тэрыторыі [[Вялікае княства Літоўскае|Вялікага княства Літоўскага]], яго вершы збліжаюць з лірыкай [[Джон Дон|Джона Донна]] і іншых англійскіх паэтаў-метафізікаў. Адно з найноўшых выданняў яго вершаў ілюстраваў [[Ян Лебенштэйн]] ([[2000]]).
▲Паэтычны зборнік «Развагі пра смяротны стан і грахоўную злосць» (1766) Ю. Бакі належыць да метафізічнай паэзіі позняга [[барока]]. Яго другая частка «Роздум пра непазбежную смерць» (1766), выдадзеная асобна, атрымала процілеглыя ацэнкі: у ХІХ ст.
▲Стыль Ю. Бакі выкарыстоўвалі [[Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч|В. Дунін-Марцінкевіч]] («Просьба» №
== Найноўшыя выданні ==
* Poezje/ Antoni Czyż; Aleksander Nawarecki, eds. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986
* Uwagi/ Antoni Czyż; Aleksander Nawarecki, eds. Lublin: Wydawnictwo Test, 2000
* Trys baroko saulėlydžio literatai: Pranciška Uršulė Radvilienė, Konstancija Benislavska, Juozapas Baka: chrestomatija. Vilnius: Vilniaus universiteto leidykla, 2003
{{зноскі}}
== Літаратура ==
* Nawarecki A. Czarny karnawał. «Uwagi śmierci niechybnej» księdza Baki — poetyka tekstu i paradoksy recepcji, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991.
* {{кніга|аўтар=|частка=Бака Юзаф|загаловак=Мысліцелі і асветниікі Беларусі. Энцыклапедычны даведнік|адказны=гал. рэд. Б. I. Сачанка|серыя=|спасылка=|выданне=|месца=Мінск|выдавецтва=Беларуская энцыклапедыя|год=1995|том=|старонкі=177|страниц=672|isbn=985-11-0016-1|тираж=6000}}{{ref-be}}
== Спасылкі ==
Радок 44 ⟶ 78:
* [http://monika.univ.gda.pl/~literat/baka/index.htm Вершы on line]
* [http://jezuici.krakow.pl/cgi-bin/rjbo?b=enc&q=BAKA&f=1 Baka Józef]
* [http://www.literatura.net.pl/opracowania/Baka.htm Józef Baka] {{ref-pl}}
{{
[[Катэгорыя:Пісьменнікі Польшчы]]
[[Катэгорыя:Рэлігійныя дзеячы Вялікага
[[Катэгорыя:Пісьменнікі Вялікага
[[Катэгорыя:Паэты Польшчы]]
[[Катэгорыя:Польскамоўныя паэты]]
Радок 57 ⟶ 90:
[[Катэгорыя:Езуіты Польшчы]]
[[Катэгорыя:Езуіты Літвы]]
{{DEFAULTSORT:Бака Юзаф}}
| |||