Вікіпедыя

Лошыцкі сядзібна-паркавы комплекс: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
арфаграфія
др clean up, replaced: ІІ → II, Менск → Мінск, таршынём → таршынёй, Юры → Юрый (2), м ў → м у, ансэкра → ансекра, ХV → XV, ХІ → XI (2), IХ → IX (2) using AWB
Радок 30:
|Асноўныя даты = {{Славутасць/Даты||||||}}
|Скасаваны =
|Пачатак будаўніцтва = ХVІІІXVIIІ
|Заканчэнне будаўніцтва = ХІХXIX
|Будынкі = {{Славутасць/Будынкі|парк|сядзібны дом|флігель|домік вартаўніка|рэшткі капліцы|рэшткі млына}}
|Вядомыя жыхары =
Радок 48:
[[Лошыца|Двор Лошыцкі]] вядомы з [[1557]] г. Ад князёў [[Род Талачынскіх|Талачынскіх]] [[маёнтак]] перайшоў ва ўласнасць рода князёў [[Род Друцкіх-Горскіх|Друцкіх-Горскіх]], у вытоках якога стаяў [[полацкі князь]] [[Рагвалод Барысавіч]]. Першае вядомае ўпамінанне роду ў Лошыцы датуецца [[1582]] г. У [[1597]] г. маёнткам валодаў князь [[Фёдар Друцкі-Горскі]]. У [[1640]] г. адбылося аддзяленне Лошыцы ад суседняга [[Новы Двор|Новага Двара]].
 
У 1703 г. маёнтак перайшоў [[Ежы Геранімавіч Прушынскі|Ежы-Антонію Прушынскаму]], пазней да яго сына ад Тэрэзы [[род Ратомскіх|Ратомскай]] — маршалку галоўнага трыбунала [[Юзаф Прушынскі|Юзафу Прушынскаму]] (1709—1790), кавалеру [[ордэн Белага Арла|ордэнаў Белага Арла]] і [[ордэн Святога Станіслава|Св. Станіслава]]. З яго імем звязана фарміраванне барочнай сядзібы другой паловы [[XVIII ст.]] У гэты час Лошыца вядома па інвентарах [[1772]], [[1777]], [[1785]] гг. У [[1779]] г. уладанні былі падзелены паміж сынамі Юзафа (1709—1790): маёнтак [[Лошыца]] разам з [[Фальварк|фальваркамфальварк]]ам [[Весялоўка]] пад [[Мінск]]ам адышоў малодшаму (шостаму) сыну [[Казімір Прушынскі|Казімір]]у; [[Новы Двор]] і [[Трасцянец]] дасталіся [[Антоній Прушынскі|Антонію]]; [[Каралішчавічы]] — [[староста мінскі|старосце мінскаму]] [[Станіслаў Юзафавіч Прушынскі|Станіславу]] (1753—1800). Лошыцкі маёнтак ад Казіміра атрымаў у спадчыну сын Антонія — [[Станілаў Ксаверый Антонавіч Прушынскі|Станіслаў-Ксаверый]] (пам.1807), пасля смерці якога ўладальніцай стала яго жонка Ганна з [[род Сямашкаў|роду Сямашкаў]]. Затым маёнткам валодалі іх сын [[Ірэній Станіслававіч Прушынскі|Ірэній]], які памёр маладым, а пасля брат апошняга — [[Яўстах Станіслававіч Прушынскі]] (1797—1877), [[прадвадзiцелі (маршалкі) дваранства Мінскай губерні|мінскі губернскі маршалак]] (1863—1877)<ref name="locator">[http://locator.by/places/98282/link Лошыцкі сядзібна-паркавы комплекс]</ref>.
[[Выява:View of Łošyca, J. Pieška.jpg|thumb|300px|Лошыца на акварэлі [[Юзаф Пешка|Ю. Пешкі]], пач. [[19 стагоддзе|XIX ст.]]]]
 
Пасля смерці [[Яўстах Станіслававіч Прушынскі|Яўстаха Прушынскага]] (1797—1877), у якога мелася сястра Тэкля Прушынская, што пайшла за [[Ян Віктаравіч Любанскі|Яна Любанскага]], маёнтак Лошыца перайшоў у валоданне яго пляменніка — [[Ян Янавіч Любанскі|Яна Янавіча Любанскага]] (пам.1884), сына [[Ян Віктаравіч Любанскі|Яна Любанскага]] і Тэклі [[Род Прушынскіх|Прушынскай]]. З [[Яўстах Янавіч Любанскі|Яўстахам Янавічам Любанскім]] (1859—пасля 1913), сынам [[Ян Янавіч Любанскі|Яна Янавіча Любанскага]] (пам.1884) і Аляксандры Юзафаўны [[род Сулістроўскіх|Сулістроўскай]], звязаны найбольш паспяховы перыяд развіцця маёнтка. Маёнтак стаў адной з лепшых [[Мінская губерня|губернскіх]] гаспадарак, а Лошыца стала вядомым месцам свецкага жыцця<ref name="ГККРБ-2009"/>, тут збіраліся заможныя дваране ([[Эдвард Адамавіч Вайніловіч|Эдвард Вайніловіч]], [[Юры Чапскі|Ежы Чапскі]] і інш.) і прагрэсіўная інтэлегенцыя Мінскай губерні. Часта бываў тут [[Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч]], які сябраваў з Яўстахам<ref name="locator"/>. Яўстах Любанскі быў членам камітэта па будаўніцтве [[касцёл Святога Сымона і Святой Алены|касцёла Святога Сымона і Святой Алены]] ў [[Мінск]]у, выбіраўся ў мінскую гарадскую і [[Дзяржаўная дума, Расійская імперыя|Дзяржаўную думу]] першага склікання, быў актыўным членам [[Мінскае таварыства сельскай гаспадаркі|Мінскага таварыства сельскай гаспадаркі]], старшынёмстаршынёй камітэта [[Мінская лясная біржа|Мінскай лясной біржы]], а таму добра ведаў сельскую гаспадарку. У развіцці маёнтка вялікую ролю адыграла і яго жонка Ядвіга Геранімаўна [[род Кеневічаў|Кеневіч]] (пам.1905). Пасля яе трагічнай смерці ў 1905 г. праз пэўны час, 1913 г., Яўстах пакінуў сядзібу, выехаў на [[Каўказ]] і знік невядома дзе. Апошнім уладальнікам сядзібы быў яго брат [[Аляксандр Янавіч Любанскі]] з [[Вёска Любань, Вілейскі раён|Любані]]<ref name="ГККРБ-2009">{{крыніцы/ГККРБ-2009|}}</ref>.
 
У [[1925]] г. у Лошыцы па ініцыятыве акадэміка [[М. Вавілаў|М. Вавілава]] быў арганізаваны і паспяхова працаваў пад яго кіраўніцтвам Беларускі аддзел [[Усесаюзны інстытут раслінаводства|Усесаюзнага інстытута раслінаводства]]. Актыўна праводзілася інтрадукцыя пладова-ягадных раслін, былі створаны багатыя калекцыі зыходнага матэрыялу для [[селекцыя|селекцыі]]. Тут зарадзілася і сфарміравалася вядомая беларуская школа памолагаў-селекцыянераў. [[15 верасня]] [[1928]] г. М. Вавілаў прыязджаў у Лошыцу. Пазней у Лошыцы быў арганізаваны [[Беларускі НДІ пладаводства, агародніцтва і бульбаводства]].
Радок 73:
 
[[File:Лошыцкі сядзібна-паркавы комплекс. Рэшткі капліцы г. Мінск.JPG|злева|thumb|Рэшткі капліцы-пахавальні Прушынскіх]]
З пабудоў трэба таксама адзначыць [[капліца-пахавальня Прушынскіх|капліцу-пахавальню Прушынскіх]] (захавалася ў руінах), размешчаную на высокім месцы з правага боку ўязной алеі, недалёка ад уязной брамы ў акружэнні дрэў [[сасна чорная|сасны чорнай]]<ref name="ГККРБ-2009"/>. Пабудавана ў [[1788]] г. і кансэкраванаякансекраваная пад тытулам Найсвяцейшай Дзевы Марыі<ref name="locator"/>. Мураваны будынак быў васьмігранным ўу плане, з шатровым дахам, які завяршаўся шлемападобным [[купал]]ам на глухім [[барабан]]е. Сцены атынкаваныя, аздоблены [[пілястра]]мі. Тут былі пахаваны многія пакаленні ўладальнікаў маёнтка<ref name="ГККРБ-2009"/>. Капліца-пахавальня захавалася часткова.
 
Прыкладна ў [[1890]] г. сядзіба была перабудавана і набыла [[Эклектыка|эклектычныя]] рысы. Планіроўка страціла рэгулярнасць, але агульныя рысы яе кампазіцыі не змяніліся. На месцы [[баскет]]аў утвораны пейзажныя кампазіцыі. Перабудаваны сядзібны дом, [[флігель]], знесены старыя гаспадарчыя пабудовы, створаны новы гаспадарчы двор, а на месцы старога ўзнік прамысловы комплекс<ref name="ГККРБ-2009"/>. Асноўны будынка гаспадарчага двара прамавугольны ў плане, незвычайна вялікіх памераў (88х20 м). Высокі дах апіраўся на магутныя каменныя атынкаваныя [[слуп]]ы (з бакамі 1,2 м)<ref name="locator"/>.
Радок 96:
[[File:Комплекс бровара ў лошыцкім сядзібна-паркавым комплексе(Менск) 1.jpg|злева|thumb|Бровар]]
[[File:Чырвоны млын.JPG|злева|thumb|Рэшткі млына]]
У канцы [[ХІХXIX ст.]] на другім беразе Лошыцы пабудаваны [[вінакурня|вінакурны]] комплекс, які ўключае дом-інтэрнат для рабочых і вінакурню — мураваны чатырохпавярховы будынак з паўцыркульнымі вокнамі, пабудаваны ў [[1896]] г. На другім баку ўязной дарогі каля берага Лошыцы ўзведзены двухпавярховы мураваны вадзяны млын (дамы прыстасаваны пад жыллё). З другога боку сядзібы, каля [[Свіслач, басейн Дняпра|Свіслачы]], Яўстафіем Любанскім быў узведзены з цэглы другі 12-колавы млын (сцены будынка захаваліся)<ref name="ГККРБ-2009"/>.
 
Сады, былыя гадавальнікі і калекцыі Беларускага аддзела [[Усесаюзны інстытут раслінаводства|Усесаюзнага інстытута раслінаводства]], якому доўгі час належала Лошыца, утвараюць вялікі масіў насаджэнняў (35 га), які прымыкае да гістарычнай сядзібы. З боку [[Вуліца Маякоўскага, Мінск|вул. Маякоўскага]] ён ахоплены мураванай сцяной, пабудаванай у [[1950-я]] гг<ref name="ГККРБ-2009"/>.
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Лошыцкі_сядзібна-паркавы_комплекс"