Колькасць рэчыва

Колькасць рэчыва - фізічная велічыня, якая характарызуе колькасць аднатыпных структурных адзінак, якія змяшчаюцца ў рэчыве. Пад структурнымі адзінкамі маюцца на ўвазе любыя часціцы, з якіх складаецца рэчыва (атамы, малекулы, іёны, электроны або любыя іншыя часціцы). Адзінка вымярэння колькасці рэчыва ў СІ - моль.

Колькасць рэчыва
$\ n$, $\ \nu$
Размернасць	n
Адзінкі вымярэння
СІ	моль
Заўвагі
часам пазначаюць літарай v

Ужыванне

Гэтая фізічная велічыня выкарыстоўваецца для вымярэння макраскапічных колькасцяў рэчываў у тых выпадках, калі для колькаснага апісання вывучаемых працэсаў неабходна прымаць да ўвагі мікраскапічную будову рэчыва, напрыклад, у хіміі, пры вывучэнні працэсаў электролізу, або ў тэрмадынаміцы, пры апісанні ураўненняў стану ідэальнага газу.

Пры апісанні хімічных рэакцый, колькасць рэчыва з'яўляецца больш зручнай велічынёй, чым маса, так як малекулы ўзаемадзейнічаюць незалежна ад іх масы ў колькасцях, кратных цэлым лікам.

Напрыклад для рэакцыі гарэння вадароду (2H₂ + O₂ → 2H₂O) патрабуецца ў два разы большая колькасць рэчыва вадароду, чым кіслароду. Пры гэтым маса вадароду, які удзельнічае ў рэакцыі, прыкладна ў 8 разоў менш масы кіслароду (так як атамная маса вадароду прыкладна ў 16 разоў менш атамнай масы кіслароду). Такім чынам, выкарыстанне колькасці рэчыва палягчае інтэрпрэтацыю ураўненняў рэакцый: суадносіны паміж колькасцямі рэагуючых рэчываў непасрэдна адлюстроўваецца каэфіцыентамі у ураўненнях.

Так як выкарыстоўваць у разліках непасрэдна колькасць малекул нязручна, таму што гэты лік у рэальных вопытах занадта вялікі, замест вымярэння колькасці малекул «у штуках», іх вымераюць у молях. Фактычная колькасць адзінак рэчывы ў 1 моле называецца лікам Авагадра (N_A = 6,022 141 79 (30)·×10²³ моль^-1) (правільней - пастаянная Авагадра, бо ў адрозненне ад колькасці гэтая велічыня мае адзінкі вымярэння).

Колькасць рэчыва абазначаецца лацінскай n (эн) і не рэкамендуецца пазначаць грэцкай літарай $\nu$ (ню), паколькі гэтай літарай у хімічнай тэрмадынамікі пазначаецца стэхіаметрычны каэфіцыент рэчывы у рэакцыі, а ён, па азначэнні, дадатны для прадуктаў рэакцыі і адмоўны для рэагентаў. Аднак у школьным курсе шырока выкарыстоўваецца менавіта грэцкая літара $\nu$ (ню).

Для вылічэння колькасці рэчыва на падставе яго масы карыстаюцца паняццем малярная маса: $n=m/M$, дзе m - маса рэчывы, M - малярная маса рэчывы. Малярная маса - гэта маса, якая прыпадае на адзін моль дадзенага рэчыва. Малярная маса рэчывы можа быць атрымана здабыткам малекулярнай масы гэтага рэчыва на колькасць малекул у 1 моле - на лік Авагадра. Малярная маса (вымераная ў г / моль) колькасна супадае з адноснай малекулярнай масай.

Згодна з законам Авагадра, колькасць газападобнага рэчывы гэтак жа можна вызначыць на падставе яго аб'ёму: $n$ = V / V_m, дзе V - аб'ём газу (пры нармальных умовах), V_m - малярны аб'ём газу пры н. у., роўны 22,4 л/моль.

Такім чынам, справядлівая формула, якая аб'ядноўвае асноўныя разлікі з колькасцю рэчывы:

$n={\frac {m}{M}}={\frac {N}{N_{A}}}={\frac {V}{V_{m}}}$