Дзмітрый Іванавіч Шыраканаў: Розніца паміж версіямі

'''Дзмітрый Іванавіч Шыраканаў''' ([[20 траўнямая]] [[1929]], г.[[Вёска Галкі, Брагінскі раён|вёска Галкі]], [[Брагінскі раён]]) - — беларускі [[філосаф]] і метадолаг навукі, спецыяліст ў галіне філасофскіх пытанняў [[прыродазнаўства]], гісторык філасофскай і грамадска-палітычнай думкі на Беларусі. [[Доктар філасофскіх навук]] (1972), прафесар (1974), акадэмік [[НАН Беларусі]] (1989; чл.кар. з 1974).

Скончыў з залатым медалём Брагінскую сярэднюю школу (1947), [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт]] (1952), быў пакінуты пры аспірантуры. У 1955 абараніў кандыдацкую дысертацыю і паступіў на працу ў [[Інстытут філасофіі НАН Беларусі|Інстытут філасофіі і права АН БССР]]: малодшы, старшы навуковы супрацоўнік, з 1962 - — загадчык аддзела. У 1972 абараняе доктарскую дысертацыю па тэме «Узаемасувязь катэгорый [[дыялектыка|дыялектыкі]]». У 1974  г. выбіраецца членам-карэспандэнтам, а ў 1989  г. - — акадэмікам Акадэміі навук. З 1989 па 1994 - — дырэктар Інстытута філасофіі і права АН Беларусі. З 1994 па 2006 узначальваў аддзел логікі і метадалогіі навуковага пазнання, з 2006 - — галоўны навуковы супрацоўнік Цэнтра філасофска-метадалагічных і міждысцылінарных даследаванняў Інстытута філасофіі НАН Беларусі.

Асноўнымі кірункамі навуковых даследаванняў Дз. І. Шыраканава з'яўляюцца распрацоўка праблем [[дыялектыка|дыялектыкі]], [[логіка|логікі]], тэорыі навуковага пазнання, выяўленне іх [[метадалогія|метадалагічнай]] функцыі ў сучаснай навуцы і сацыяльным жыцці; аналіз працэсаў развіцця і ўнутранай узаемасувязі філасофскіх [[катэгорыя|катэгорый]] і [[паняцце|паняццяў]], іх змястоўнай ролі ў вывучэнні грамадства і прыроды; даследаванне філасофскіх праблем прыродазнаўства, сучасных заканамернасцей яго развіцця; вывучэнне [[гісторыя філасофскай думкі на Беларусі|працэсаў фарміравання філасофскай і грамадска-палітычнай думкі Беларусі]].

На аснове прынцыпу гістарызму распрацавана канцэпцыя пазнавальнай і эўрыстычнай сутнасці філасофскіх паняццяў і катэгорый як цэласнай сістэмы. Паказана аднабаковасць і неабгрунтаванасць прынцыпу жорсткага [[дэтэрмінізм]]у, які атрымаў шырокую распаўсюджанасць у філасофскай літаратуры. Была прапанавана разгорнутая характарыстыка паняццяў рознай ступені агульнасці і іх лакальных і глабальных узаемасувязей, даследаваны шляхі (канкрэтна-навуковыя, агульнанавуковыя і філасофскія) фарміравання такіх паняццяў у катэгарыяльных структурах і сістэмах, якія яны ўтвараюць. На аснове аналізу паняцця [[субстанцыя|субстанцыі]] раскрыта ўзаемадзеянне дзвюх форм катэгарыяльных адносін - — каўзальна-дэтэрмінісцкай і структурна-сістэмнай, якія ўзаемадапаўняюць адна другую.

* Очерки истории марксистско-ленинской философии в Белоруссии, 1919-19681919—1968. Мн., 1968 (в соавт.).

* Грядущее информационное общество. Мн.: Белорусская наука, 2006 (в соавт.).

* Гісторыя філасофскай і грамадска-палітычнай думкі Беларусі : у 6 т. / Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, Інстытут філасофіі.  — Т. 1: Эпоха Сярэднявечча. - — Мн.: Беларуская навука, 2008 (рэд.).

* Гісторыя філасофскай і грамадска-палітычнай думкі Беларусі : у 6 т. / Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, Інстытут філасофіі.  — Т. 2: Протарэнесанс і Адраджэнне. - — Мн.: Беларуская навука, 2010 (рэд.).

* Гісторыя філасофскай і грамадска-палітычнай думкі Беларусі : у 6 т. / Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, Інстытут філасофіі.  — Т. 3: Рэфармацыя. Контррэфармацыя. Барока. - — Мн.: Беларуская навука, 2013 (рэд.).