Валожын: Розніца паміж версіямі

|сельсавет = Валожынскі

'''Вало́жын'''<ref name="NNP"/> ([[Інструкцыя па транслітарацыі (2007){{lang-be-trans|афіц. транс.]]: ''Valožyn''}})  — горад у [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]], адміністрацыйны цэнтр [[Валожынскі раён|Валожынскага раёна]], на [[рака Валожынка|рацэ Валожынцы]]. За 75  км ад [[Мінск]]а, 17  км ад чыгуначнай станцыі Валожын на лініі [[Маладзечна]]—[[Ліда]], каля аўтастрады Мінск—[[Гродна]]. Насельніцтва 10&nbsp;276 чал. (2017)<ref name="2017-Estimate"/>.

Вядомы з [[14 ст.]] Паводле [[Хроніка Быхаўца|Хронікі Быхаўца]], у 1440-я г. Валожын належаў невядомым з крыніц князям Валожынскім і быў канфіскаваны ў іх за ўдзел у змове супраць вялікага князя [[Казімір Ягелончык|Казіміра Ягелончыка]] ў 1445  г. Каля 1450  г. Казімір Ягелончык даў Валожын віленскаму ваяводу [[Я. Манівідавіч]]у, у 1484  г.  — В.  М.  Вярэйскаму. У 1492  г. упершыню ўпамінаецца валожынскі касцёл. У пач. 16 ст. належаў С.  В.  Вярэйскай і яе мужу [[А. Гаштольд]]у; у Валожыне дзейнічалі Спаская і Пятніцкая цэрквы. З 1549  г. уласнасць вялікага князя Жыгімонта Аўгуста, кіраўваўся [[Дзяржаўца, ВКЛ|дзяржаўцамі]]. З 1551  г.  — мястэчка. Пасля адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформы 1565—1566  г. у Ашмянскім павеце Віленскага ваяводства. У 1582  г. маёнтак Валожын  — уласнасць вялікага гетмана літоўскага [[Мікалай Радзівіл Руды|Мікалая Радзівіла Рудога]]. У 1614  г. вялікі гетман літоўскі К. Радзівіл прадаў Валожын з маёнткам кашталяну менскаму і жамойцкаму А. Служку. У 1681  г. маршалак надворны Ю.  Б.  Служка заснаваў у Валожыне касцёл і манастыр бернардзінцаў (скасаваны ў 1864), пры манастыры дзейнічала школа. У 1683  г. заснавана праваслаўнае брацтва. З канца 17 ст. цэнтр староства. У пач. 18 ст. у Валожыне 107 двароў, 5 вуліц, 2 царквы, 2 касцёлы. У 1710  г. узведзена драўляная уніяцкая царква. З 1738  г. Валожын уладанне князёў [[Род Чартарыйскіх|Чартарыйскіх]], з канца 18 ст.  — [[Род Радзівілаў|Радзівілаў]], Чартарыйскіх і [[Род Тышкевічаў|Тышкевічаў]]. У 1790  г. у мястэчку 186 двароў. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай у 1793  г. у складзе Расійскай імперыі.

У 1806—1892  г. у Валожыне дзейнічала яўрэйская духоўная акадэмія ([[Валожынскі ешыбот|Валожынская ешыва]]).

З 1921 у складзе Польшчы, цэнтр Валожынскага павета. З 1939 у [[БССР]], з 15 студзеня 1940  г. цэнтр раёна ў складзе Баранавіцкай вобласці, з 20 верасня [[1944]]  г.  — у складзе Маладзечанскай вобласці, з 20 студзеня [[1960]]  г.  — у складзе Мінскай вобласці.

* '''[[XXI стагоддзе]]''': [[2004]]  — 11,4 тыс. чал.; [[2006]]  — 11,3 тыс. чал.; [[2007]]  — 11,2 тыс. чал.; [[2016]]  — 10&nbsp;329 чал.<ref name="2016-Estimate"/>; [[2017]]  — 10&nbsp;276 чал.<ref name="2017-Estimate"/>

* [[Стары Улас]] (У.  П.  Сівы-Сівіцкі; 1865—1939), беларускі пісьменнік

* Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.3: Беларусы  — Варанец / Рэдкал.: Г.  П.  Пашкоў і інш  — Мн.: БелЭн, 1996.  — Т. 3.  — 511 с.  — 10 000 экз.  — ISBN 985-11-0068-4 (т. 3).