Язэп Найдзюк: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др афармленне
+
Радок 1:
'''Язэп НАЙДЗЮК''', '''Юзаф АЛЕКСАНДРОВІЧ''' ([[12 мая|12/15 мая]] [[1909]], в. Бойдаты<ref>Часам падаецца в. Байдаты або в. Рэпля — гэта памылковая інфармацыя.</ref> Ваўкавыскага пав. — [[14 лютага]] [[1984]], [[Інаўроцлаў]]) — беларускі нацыянальны дзеяч, выдавец і друкар.
 
== Біяграфічны нарыс ==
Вучыўся ў Ваўкавыскайсярэдняй настаўніцкайшколе семінарыіў Бойдатах і ВіленскайВярэйках беларускайВаўкавыскага павета. Пасля сканчэння школы (1823) паступіў у Ваўкавыскую настаўніцкую семінарыю, аднак з фінансавых прычын быў вымушаны перапыніць навучанне. Увосень 1925 перабраўся ў [[Вільня|Вільню]], напачатку працаваў на транспарце. Як вольны слухач, навучаўся на гістарычным факультэце Віленскага ўніверсітэта. Далучыўся да беларускага нацыянальнага руху, чаму спрыялі беларускія дзячаы ў Вільні [[Ф. Ярэміч]] і [[А. гімназіі{{факт?}}Станкевіч]]. Працаваў друкаром у Беларускай друкарні імя Ф. Скарыны ў Вільні, хутка стаў яе дырэктарам (1926—1941). Належаў да [[БХД, 1917|БХД]]. Рэдагаваў часопіс [[Шлях моладзі ()1929)|«Шлях моладзі»]] (1929—19391929-39), якіадзін быўз найбольш папулярных у [[Заходняя Беларусь|Заходняй Беларусі]]. Часопіс быў зачынены польскімі ўладамі, у жніўні 1939 рэдактар Я. Найдзюк, выдаўцы і члены рэдакцыйнай калегіі былі арыштаваныя і зняволеныя ў лагеры Картуз-Бяроза. Вызвалены пасля заняцця Бярозы часцямі Чырвонай Арміі (верасн.верасень 1939), вярнуўся ў Вільню, працягваючы працу ў беларускіх нацыянальных арганізацыях, таксама пасля перадачы Вільні савецкім урадам Літве. Аўтар папулярнага нарысу гісторыі Беларусі «Беларусь учора і сяння» (1940, лацінкай).
 
У час [[2СВ|2-ойII сусветнай вайны]] з восені 1941 жыў у [[Мінск]]у, працаваў у школьным інспектараце. іСпачатку займаўся выданнем часопіса [[Беларуская школа (1942)|«Беларуская школа»]], які меў кампенсаваць нястачу дазволеных акупацыйнымі ўладамі падручнікаў. З канца 1942 стаў тэхнічным кіраўніком «[[Выдавецтва школьных падручнікаў і літаратуры для моладзі ў Менску]]» (ВШПЛМ), супрацоўнічаў з мінскімі газетамі. Быў намеснікам члена Галоўнай рады [[Беларуская народная самапомач|Беларускай народнай самапомачы]]. У 1943 (на вокладчы 1944) у Мінску было выпушчана (кірылічным шрыфтам) 2-ое, значна пашыранае выданне кнігі «Беларусь учора і сяння», якая ў 1944 выкарыстоўваўся як падручнік у школах на тэрыторыі [[Генеральная акруга Беларусь|Генеральнай акругі Беларусь]]. Гэтае выданне кнігі<ref>Кніга Я. Найдзюка выйшла папад рэракцыяй I. Сівіцы, польскага немца, працаўніка аддзелу культуры і палітыкі генеральнага камісара Беларусі. І. Сівіца паправіў тэкст «Беларусь учора і сяньня» ўу кірунку, які адпавядаў нямецкай акупацыйнай палітыцы ў Генеральнай акрузе Беларусь.</ref>
 
Улетку 1944 выехаў у Германію, жонка з дзецьмі засталася ў Беларусі. Пасля вайны Я. Найдзюк, хаваючыся ад савецкай дзяржбяспекі, пераехаў у Польшчу дзе жыў у Інаўроцлаве пад імем ''Юзафа Александровіча''. Працаваў дырэктарам Куяўскай друкарні, якую пабудаваў у пач. 1970-х, быў вядомым у горадзе адмыслоўцам-паліграфістам. Займаўся мясцовым краязнаўствам («''InowrocławInowroclaw i okolice''»). Пісаў артыкулы ў беларускую эмігранцкую прэсу, сувязь з беларускім рухам падтрымліваў праз свайго брата [[Чэслаў Найдзюк|Чэслава Найдзюка]], які жыў у Амерыцы. Вёў ліставанне з [[Л. Геніюш]], [[Ю. Туронак|Ю. Туронкам]], КазімірамК. Грынкевічам<!--Казімір Грынкевіч з Новага Двара--> і інш. Аўтар некролагаў, ўспамінаў, захаваліся дзённікі Юзафа Александровіча, а таксама ягопапулярны рукапіспадручнік гісторыі Беларусі для моладзі «''PaznavajmaПазнавайма historyjuгісторыю biełaruskahaбеларускага narodu''народу» (напіс. 1960-я, застаўся ў рукапісе).
 
== Ушанаванне памяці ==
На 20-я ўгодкі (14.2.2004) смерці грамадскасць Інаўроцлава ўшанавала яго памяць адкрыццём памятнай шыльды на друкарні, імшой у касцеле касцёле св. Юзафа, навукова-папулярнай сесіяй («''Józef Aleksandrowicz — Jazep Najdziuk (1909—1984). Osoba i dzieło''») і выстаўкай прысвечанай Язэпу Найдзюку (Юзафу Александровічу). На мерапрыемствах прысутнічалі: генеральны консул Рэспублікі Беларусь у Гданьску Міхаіл Аляксейчык, прадстаўнік беларусаў у Польшчы, знаёмы з Я. Найдзюком — [[Сакрат Яновіч]], таксама знаёмы з Я. Найдзюком прафесар [[Мікола Давідзюк]] з Лодзі, прадстаўніца беларусаў Вільні Людвіка Кардзіс-Вітушкава, дочкі Я. Найдзюка — Луцыя Харытон з унукам Андрэем з Вільні і Люцына Александровіч-Пендіхова з сынам Марцінам з Беластока, а таксама [[А. Латышонак]], [[Ю. Туронак]], [[ЗміцерЗ. Бартосік]] і інш.
 
== Бібліяграфія ==
* Найдзюк Я. Беларусь учора і сяньня. Вільня, 1940 (разам з [[І. Касяк]]ом; 2-е выд., Мн., 1944; 3-е выд. (разам з [[І. Касяк]]ом)), Мн., 1993 ISBN 5-343-01458-5)
* Беларуская друкарня імя Францішка Скарыны ў Вільні (1926—1940). Лёндан, 1991.
 
{{зноскі}}
Радок 19 ⟶ 22:
* Туронак Ю. Беларуская кніга пад нямецкім кантролем (1939—1944). — Мн:, 2002;
* ЭГБ, т. 5.
* Turonek J. Współczesny Skaryna // Czasopis. 2004. №2.
 
{{DEFAULTSORT:Найдзюк Язэп}}