Вікіпедыя

Рафаэль Лемкін

Рафаэль Лемкін (англ.: Raphael Lemkin; польск.: Rafał Lemkin, 24 чэрвеня 1900, в. Бязводна, Межырэцкая воласць, Ваўкавыскі павет, Гродзенская губерня, цяпер Дабраселецкі сельсавет, Зельвенскі раён, Гродзенская вобласць — 28 жніўня 1959, Нью-Ёрк) — польскі і амерыканскі юрыст яўрэйскага паходжання, аўтар паняцця «генацыд» і праекта Канвенцыі ААН пра папярэджанне злачынства генацыду і пакаранне за яго.

Рафаэль Лемкін
польск.: Rafał Lemkin
Род дзейнасці адвакат, даследчык праблем міру і вырашэння канфліктаў, пракурор, юрыст
Дата нараджэння 24 чэрвеня 1900(1900-06-24)[1][2]
Месца нараджэння
Дата смерці 28 жніўня 1959(1959-08-28)[1][2] (59 гадоў)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Месца працы
Альма-матар
Узнагароды і прэміі
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія правіць

Раннія гады правіць

Рафаэль Лемкін нарадзіўся ў яўрэйскай сям’і на тэрыторыі Расійскай імперыі (з 1939 г. Беларусь). Ён быў адным з трох дзяцей Іосіфа і Бэлы Лемкіных. Маці займалася жывапісам, лінгвістыкай і вывучала філасофію. Пасля сканчэння гандлёвай школы ў Беластоку Рафаэль Лемкін вывучаў філалогію і юрыспрудэнцыю (1928) ва Львоўскім універсітэце, быў паліглотам і свабодна гаварыў на дзевяці і чытаў на чатырнаццаці мовах. З 1929 года працаваў у Варшаўскай пракуратуры, затым займаўся адвакацкай практыкай.

Стварэнне паняцця «генацыд» правіць

 

Як сведка шматлікіх яўрэйскіх пагромаў, аўтар паняцця «генацыд» Рафаэль Лемкін яшчэ ва ўніверсітэце пачаў займацца пытаннем юрыдычнай адказнасці за знішчэнне этнічных груп. Пасля забойства ў Берліне былога турэцкага міністра, вінаватага ў масавых забойствах, ён упершыню заняўся праблемай генацыду армян[3]. Абураны беспакаранасцю, у пачатку 1930-х гадоў ён пачаў актыўна лабіраваць гэтае пытанне ў міжнародным праве[4].

У 1933 годзе Р. Лемкін на міжнароднай канферэнцыі па ўніфікацыі міжнароднага права ў Мадрыдзе прапанаваў распрацаваць міжнародную канвенцыю супраць генацыду, а таксама вылучыў наступныя прыкметы генацыду[5]:

  • Разбурэнне культурных каштоўнасцяў і гістарычнай спадчыны праз перадачу дзяцей з адной этнічнай групы ў іншую, прымусовага і сістэматычнага выключэнняў цывілізацыйна-культурных элементаў, забарона на выкарыстанне роднай мовы, сістэматычнага знішчэння кніг на роднай мове гэтай групы, разбурэнні аб'ектаў гістарычнай і культурнай спадчыны (помнікаў, рэлігійных устаноў, музеяў і т. д.)
  • Акты жорсткай агрэсіі ў дачыненні да асобных фізічных і сацыяльных асоб; гвалтоўнае ўварванне ў прыватнае жыццё прадстаўнікоў пэўных груп; мэтанакіраванае знішчэнне гістарычнай, культурнай і эканамічнай асноў гэтых груп.

У 1941 годзе эміграваў у ЗША, дзе выкладаў ва ўніверсітэце Дзюка, працаваў саветнікам дзяржаўнага і ваеннага дэпартаментаў.

У 1944 годзе выдаў у ЗША кнігу «Праўленне дзяржаў „Восі“ ў акупаванай Еўропе» (англ.: Axis Rule in Occupied Europe: Laws of Occupation, Analysis of Government, Proposals for RedressAxis Rule in Occupied Europe: Laws of Occupation, Analysis of Government, Proposals for Redress), у якой упершыню ўвёў у юрыспрудэнцыю паняцце «генацыд».

Хоць часта лічыцца, што Лемкін стварыў паняцце «генацыд» адмыслова для выпадку халакосту, яго намерам было стварэнне паняцця для апісання старажытнай ваеннай тактыкі, адроджанай нацыстамі[6]. Калі Рафаэль Лемкін у 1944 годзе стварыў паняцце «генацыд», ён спаслаўся на вынішчэнне армян у 1915 годзе як на асноватворны прыклад генацыду[7].

Лемкін максімальна шырока тлумачыў паняцце «генацыд», вылучаючы, у прыватнасці, «савецкі генацыд»[8]. Зыходзячы з гэтага, ён лічыў генацыдам Галадамор ва Украіне[9][10].

У лістападзе 2015 года артыкул «Савецкі генацыд ва Украіне»[11] ў Расіі ўключылі ў Федэральны спіс экстрэмісцкіх матэрыялаў.[12]

Канвенцыя пра генацыд. Міжнародна-прававая дзейнасць правіць

Браў удзел у працы Нюрнбергскага трыбунала.

Паняцце «генацыд» набыло міжнародны прававы статус пасля прыняцця ў снежні 1948 года «Канвенцыі пра папярэджанне злачынства генацыду і пакаранні за яго».

Як адзначае П. Дж. Гала: «Лемкін, паказваючы на генацыд армян, вёў нястомную кампанію, каб Арганізацыя Аб'яднаных Нацый прыняла Канвенцыю пра генацыд і прызнала генацыд злачынствам супраць чалавецтва»[13].

1948-1959 правіць

Лемкін памёр ад сардэчнага прыступу ў офісе аднаго з выдавецтваў.

Зноскі

  1. ↑ а б Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
  2. ↑ а б Raphael Lemkin // SNAC — 2010. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. ↑ {{{загаловак}}}. — 2000.:
  4. ↑ A. Dirk Moses. Genocide and settler society: Frontier violence and stolen indigenous children in Australian history / edited by A. Dirk Moses. — New York: Berghahn Books, 2004. — P. 21. — 344 p. — (Studies in war and genocide; v. 6). — ISBN 1571814108, ISBN 9781571814104.
  5. ↑ Галстян А. С. Армянское лобби в США: формирование и основные направления деятельности (1915—2014 гг.). Диссертация на соискание ученой степени кандидата исторических наук. — Томск, 2015. — С. 97 — 98. Режим доступа: http://www.tsu.ru/science/disadvice/announcement_of_the_dissertations_in_the_tsu.php Архівавана 3 красавіка 2016.
  6. ↑ Sevak Joseph Manjikian Genocide and the Failure to Respond в сборнике Naomi Kramer (ed.) Civil courage: a response to contemporary conflict and prejudice — Peter Lang, 2007. — стр. 48
  7. ↑ Yair Auron. The Banality of Denial: Israel and the Armenian Genocide. — Transaction Publishers, 2004. — P. 9. — 338 p. — ISBN 076580834X, ISBN 9780765808349.
  8. ↑ ANTON WEISS-WENDT Hostage of Politics: Raphael Lemkin on «Soviet Genocide» Архівавана 10 чэрвеня 2007 года.. — Journal of genocide research, (2005), 7(4), December, 551—559.
  9. ↑ Raphael Lemkin SOVIET GENOCIDE IN THE UKRAINE Архівавана 2 сакавіка 2012.
  10. ↑ Roman Serbyn. Lemkin on the Ukrainian Genocide//Journal of International Criminal Justice. — Vol. 7 (2009). — PP. 123—130.
  11. ↑ Рафаэль Лемкин: Советский геноцид в Украине // Перевод с английского: Харьковская правозащитная группа, 2012-11-26 07:54
  12. ↑ Федеральный список экстремистских материалов дорос до п. 3152
  13. ↑ {{{загаловак}}}. — 2006.:

Бібліяграфія пра Лемкіна правіць

  • Cooper, John. Raphael Lemkin and the Struggle for the Genocide Convention — Palgrave/Macmallin, 2008. ISBN 0-230-51691-2.
Рэцэнзія: Martin Shaw. European History Quarterly, 40.2, стар 310-312

Спасылкі правіць

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Рафаэль_Лемкін&oldid=4058184"