Вікіпедыя

Анатоль Канстанцінавіч Лядаў

Анатоль Канстанцінавіч Ля́даў (руск.: Анатолий Константинович Лядов; 30 красавіка [12 мая] 1855[6], Санкт-Пецярбург — 15 [28] жніўня 1914, сядзіба Палынаўка, каля Баравічоў) — рускі кампазітар, дырыжор і педагог, прафесар Пецярбургскай кансерваторыі.

Анатоль Канстанцінавіч Лядаў
руск.: Анато́лий Константи́нович Ля́дов
Асноўная інфармацыя
Дата нараджэння 30 красавіка (12 мая) 1855(1855-05-12)
Месца нараджэння
Дата смерці 15 (28) жніўня 1914(1914-08-28) (59 гадоў)
Месца смерці сядзіба Палынаўка,
каля Баравічоў, Баравіцкі павет, Наўгародская губерня
Месца пахавання
Краіна  Расійская імперыя
Бацька Konstantin Lyadov[d][1][2]
Альма-матар
Месца працы
Музычная дзейнасць
Прафесіі
кампазітар, дырыжор педагог
Інструменты фартэпіяна[3] і скрыпка[3]
Жанры сімфанічны, фартэпіянны, вакальны, фальклорныя апрацоўкі
Выхаванцы Fedir Yakymenko[d], Semyon Viktorovich Panchenko[d], Mart Saar[d], Arkadyev Ivan Petrovich[d], Mikhail Klimov[d], Yakiv Stepovy[d][5], Vladimir Dranishnikov[d] і Nikolai Amani[d]
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія правіць

 
Анатоль Канстанцінавіч Лядаў. Партрэт працы І. Рэпіна (1902).

Нарадзіўся ў сям’і вядомага рускага дырыжора Канстанціна Лядава.

Першыя ўрокі музыкі пачаў атрымліваць у пяць гадоў ад бацькі. У 1870 годзе паступіў у Пецярбургскую кансерваторыю. Займаўся па класах фартэпіяна і скрыпкі, неўзабаве зацікавіўся тэарэтычнымі дысцыплінамі і стаў узмоцнена вывучаць кантрапункт і фугу. Да гэтага ж часу адносяцца яго першыя кампазітарскія спробы.

Талент маладога музыканта высока ацаніў Мадэст Мусаргскі. Лядаў перавёўся ў клас тэорыі кампазіцыі да Рымскага-Корсакава, аднак у 1876 годзе быў адлічаны з кансерваторыі за ненаведванне. Праз два гады Лядаў аднавіўся ў кансерваторыі і паспяхова яе скончыў, пасля чаго ў тым жа годзе быў запрошаны туды выкладаць.

А. К. Лядаў быў адным з членаў Бяляеўскага кружка.

Творчасць правіць

Значная частка сачыненняў Лядава напісана для фартэпіяна: «Бірулькі», «Арабескі», «Пра даўніну» (пазней створана аркестравая версія), «Ідылія», «Музычная табакерка», п’есы, прэлюдыі, вальсы. Кампазітар лічыцца адным з майстроў жанру мініяцюры — многія яго творы напісаны ў простых формах і доўжацца некалькі хвілін.

Сярод самых вядомых сачыненняў Лядава — сімфанічныя паэмы «Баба-Яга», «Чароўнае возера»[pl], «Кікімара», «Танец Амазонкі», «Журботная песня», «З Апакаліпсісу», а таксама сюіта «Восем рускіх песень» для аркестра.

Лядаў таксама вядомы як фалькларыст — ён склаў некалькі зборнікаў рускіх народных песень. Для голасу і ф-на: 18 дзіцячых песень на народныя словы, зборнікі народных песень, рамансы і інш. Для хору а cappella: «10 рускіх народных песень», «15 рускіх народных песень».

Абарот Анатоля Канстанцінавіча да духоўнай музыкі параўнальна невяліка — гэта «Штогадзінная малітва свяціцеля Іаасафа Гарленкі» (1910) і зборнік «Дзесяць пералажэнняў з Ужытку» (1909).

Па заказе Дзягілева Лядаў нанова аркестраваў некаторыя нумары для балета Фокіна на музыку Ф. Шапена[7] — прэм’ера «Сільфід» адбылася 2 чэрвеня 1909 года ў Парыжы, у тэатры Шатле. У далейшым на музыку Лядава трупа Рускі балет Дзягілева ажыццявіла пастаноўкі балетаў у харэаграфіі Мясіна: «Кікімара» (1916) і «Рускія казкі» (1917).

Імкнучыся да таго, каб «…кожны такт цешыў»[8], Лядаў досыць павольна працаваў над сваімі творамі. Магчыма, менавіта гэта стала прычынай таго, што заказ на напісанне новага балета для рускіх сезонаў 1910 года, які, паводле пісьмаў Дзягілева, той замовіў кампазітару 10 верасня, урэшце быў перададзены ім маладому Ігару Стравінскаму (прэм’ера «Жар-птушкі» адбылася 25 чэрвеня 1910 года на сцэне Оперы Гарнье). Гэта версія адпрэчваецца даследчыкам Н. Л. Дунаевай, якая сцвярджае, што, хутчэй за ўсё, Дзягілеў даручыў працу над балетам адначасова абодвум кампазітарам, але затым, за некалькі месяцаў да канца прызначанага Лядаву тэрміна працы, аддаў перавагу Стравінскаму[9]. Паводле яшчэ адной, больш ранняй версіі[10], Лядаў нават не прыступаў да партытуры балета, таму што вызначаны Дзягілевым тэрмін не ўлічваў тэмпаў яго працы — таму кампазітар адразу ж адмовіў.

Педагагічная дзейнасць правіць

Адразу ж пасля заканчэння Пецярбургскай кансерваторыі Лядаў быў запрошаны туды на пасаду выкладчыка элементарнай тэорыі музыкі, гармоніі і інструментоўкі, выкладаў там да самай смерці[11]. Сярод яго вучняў: Б. У. Асаф’еў, М. Ф. Гнесін, М. Я. Мяскоўскі, С. С. Пракоф’еў, В. М. Бяляеў, І. І. Чакрыгін, А. В. Асоўскі, А. А. Аленін, С. М. Майкапар і іншыя.

Таксама выкладаў тэорыю, гармонію, кантрапункт і форму ў Прыдворнай пеўчай капэле, дзе сярод яго вучняў быў В. А. Залатароў[12].

Пахаваны на Новадзявочых могілках. У 1936 г. перапахаваны ў Некропалі майстроў мастацтваў.

Адрасы ў Санкт-Пецярбургу правіць

Памяць правіць

 
Паштовая марка СССР, 1955
 
Магіла Лядава ў Некропалі майстроў мастацтваў у Санкт-Пецярбургу.
  • У 1955 годзе ў СССР была выпушчана паштовая марка, прысвечаная Лядаву.
  • З 1990 года ў г. Баравічы штогод праводзіцца Фестываль мастацтваў імя А. К. Лядава [13]. Імя кампазітара носіць гарадская дзіцячая школа мастацтваў[14]. У самой Палынаўцы, якая вырасла пасля смерці кампазітара ў пасёлак (цяпер Палынаўка ўваходзіць у межы горада Баравічы), галоўная вуліца атрымала яго імя, а на адным з дамоў каля былой сядзібы ўстаноўлена мемарыяльная дошка.
  • Таксама імя Лядава носіць дзіцячая музычная школа ў Маскве, на вуліцы 1905 года.
  • Першы аўдыёзапіс усіх сачыненняў А. К. Лядава для аднаго фартэпіяна прадпрыняты рускай піяністкай Вольгай Салаўёвай, якая займалася падрыхтоўкай і запісам з 2005 па 2016 гг., вынікам чаго сталі чатыры тамы кампакт-дыскаў, якія ўключаюць у сябе некалькі сусветных прэм’ер[15][16].

Зноскі

  1. ↑ Н. Б—н Лядов, Анатолий Константинович // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1906. — Т. доп. II. — С. 115.
  2. ↑ Г. Риман Лядов // Музыкальный словарь: Перевод с 5-го немецкого издания / под ред. Ю. Д. Энгель — М.: Музыкальное издательство П. И. Юргенсона, 1901. — Т. 2. — С. 793–794.
  3. ↑ а б The New Grove Dictionary of Music and Musicians / S. Sadie, N. Fortune — OUP, 1980.
  4. ↑ Лядов Анатолий Константинович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
  5. ↑ Internet Encyclopedia of Ukraine / O. Havrylyshyn, F. Sysyn, M. Moser et al. — CIUS, 2001. Праверана 21 красавіка 2022.
  6. ↑ (стр. 88) Датой рождения А. К. Лядова ошибочно считалось 29 апреля (11 мая), но согласно исследованиям, проведенным Т. А. Зайцевой и А. Е. Помазанским, датой рождения является 30 апреля (12 мая) Архівавана 3 ліпеня 2015.
  7. ↑ У працы над новай аркестроўкай таксама бралі ўдзел Сяргей Танееў, Мікалай Чарапнін і Ігар Стравінскі.
  8. ↑ «А. К. Лядов. Жизнь. Портрет. Творчество. Из писем»: сборник материалов — Петроград, 1916 (переиздание: СПб., 2005)
  9. ↑ «Непознанный А. К. Лядов»: сборник статей и материалов (редактор-составитель Т. А. Зайцева). — Челябинск, 2009.
  10. ↑ 1954 г., Н. Запарожац
  11. ↑ Лядов Анатолий Константинович (1855—1914)
  12. ↑ Золотарёв В. А. Воспоминания о Балакиреве
  13. ↑ Праграма 26-га Фестывалю мастацтваў імя А. К. Лядава
  14. ↑ Баравіцкая Дзіцячая школа мастацтваў
  15. ↑ amuletts. Anatoly Lyadov Complete Works for Piano Volumes 1 & 2 (англ.). Northern Flowers Records (21 кастрычніка 2016). Праверана 15 лістапада 2020.
  16. ↑ amuletts. Anatoly Lyadov Complete Works for Piano Volumes 3 and 4 (англ.). Northern Flowers Records (10 студзеня 2017). Праверана 15 лістапада 2020.

Літаратурныя творы правіць

Спасылкі правіць

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Анатоль_Канстанцінавіч_Лядаў&oldid=4408769"