Армянскі нацыянальны савет
Армянскі нацыянальны савет — выканаўчы орган армянскага нацыянальнага руху, абраны армянскім нацыянальным з'ездам (Тбілісі, канец верасня — пачатак кастрычніка 1917 года), у якім узялі ўдзел звыш 200 дэлегатаў (большасць — ад партыі «Дашнакцуцюн»).
У Нацыянальны савет ўвайшлі 15 членаў: Арам Манукян, Аветыс Агаранян, Нікол Агбалян, X. О. Карджыкян (Карчыкян), Рубен Тэр-Мінасян і А. Бабалян («Дашнакцуцюн»); А. Стамбалцян і А. Тэр-Аганян (эсэры); М. Гарабекян і Г. Тэр-Газаран (сацыял-дэмакраты); С. Аруцюнян і М. Бабаджанян (Армянская народная партыя); С. Маміканян, Т. Бегзадзян і П. Закаран (беспартыйныя).
Прадстаўнікі Армянскага нацыянальнага савета ўваходзілі ў склад Закаўказскага камісарыята — кааліцыйнага ўрада Закаўказзя, створанага ў Тбілісі 15 (28) лістапада 1917 года з удзелам грузінскіх меншавікоў, эсэраў, армянскіх дашнакаў і азербайджанскіх мусаватыстаў, — камісарам фінансаў быў прызначаны X. О. Карджыкян (Карчыкян), камісарам харчу — Г. Тэр-Газаран.
Пад канец 1917 года Нацыянальны савет, змушаны рэагаваць на развал Каўказскага фронту, які супрацьстаяў турэцкаму войску, узяў удзел у стварэнні армянскіх добраахвотніцкіх узброеных фармаванняў.
13 снежня 1917 гады новы галоўнакамандуючы Каўказскім фронтам генерал-маёр Лебядзінскі утварыў добраахвотніцкі армянскі корпус, камандуючым якога быў прызначаны генерал Фама Назарбекаў, а начальнікам штаба — генерал Вышынскі. Па просьбе Армянскага нацыянальнага савета асобым камісарам пры галоўнакамандуючым Назарбекаве быў прызначаны «генерал Дро».
10 (23) лютага 1918 года ў Тыфлісе Закаўказскім камісарыятам быў скліканы Закаўказскі сойм. У яго склад увайшлі дэпутаты, абраныя ад Закаўказзя ва Усерасійскі заснаваўчы сход, і прадстаўнікі мясцовых палітычных партый, у тым ліку 27 прадстаўнікоў партыі «Дашнакцуцюн». Падчас палітычных дэбатаў дашнакская фракцыя прапанавала пакінуць Закаўказзе ў складзе Расіі на правах аўтаноміі, падзеленай на нацыянальныя кантоны, а ў адносінах з Турцыяй — настойваць на самавызначэнні Заходняй Арменіі. Пасля правалу сепаратных Трапезундскіх перагавораў і з прычыны турэцкага наступлення, у выніку якога турэцкія войскі аднавілі кантроль над Заходняй Арменіяй, перайшлі мяжу 1914 года і пагражалі акупацыяй усяго Закаўказзя, 9 (22) красавіка на пасяджэнні Закаўказскага сойма, нягледзячы на супраціў армянскай дэлегацыі, было прынята рашэнне абвясціць Закаўказзе самастойнай Дэмакратычнай Федэратыўнай Рэспублікай. Новаму ўраду А. І. Чхенкелі было даручана выпрацаваць умовы перамір'я з Турцыяй.
Перамовы, што праходзілі ў Батумі з 11 па 26 мая, выявілі вострыя замежнапалітычныя нязгоды паміж Нацыянальнымі саветамі Грузіі, Арменіі і Азербайджана.
На перамовах Турцыя падала яшчэ цяжэйшыя ўмовы, чым агадваў Брэст-Літоўскі дагавор, — Закаўказзе павінна было саступіць Турцыі дзве траціны тэрыторыі Эрыванскай губерні, Ахалцыхскі і Ахалкалакскі паветы Тыфліскай губерні, а таксама кантроль над Закаўказскай чыгункай.
У гэтай сітуацыі Нацыянальны савет Грузіі звярнуўся за дапамогай да Германіі. Германскія прадстаўнікі параілі Грузіі неадкладна абвясціць незалежнасць і афіцыйна прасіць Германію пра заступніцтва, каб пазбегнуць турэцкага нашэсця і гібелі. 24—25 мая 1918 года на пасяджэнні выканкама Нацыянальнага савета Грузіі гэта прапанова была прынята. Тамсама было вырашана надалей называць Нацыянальны савет Грузіі парламентам Грузіі. 25 мая германскія войскі высадзіліся ў Грузіі.
26 мая Закаўказскі сойм абвясціў пра самароспуск. У рашэнні Сойма казалася: «З прычыны таго, што па пытанні пра Вайну І Мір выявіліся карэнныя разыходжанні паміж народамі, што стварылі Закаўказскую Незалежную Рэспубліку, і таму стаў немагчымы выступ адной аўтарытэтнай улады, што гаворыць ад імя Закаўказзя, Сойм канстатуе факт распадання Закаўказзя і складае свае паўнамоцтвы».
28 мая Армянскі нацыянальны савет у Тыфлісе абвясціў сябе «вярхоўнай і адзінай уладай армянскіх паветаў».
Да гэтага часу, аднак, Турцыя ўжо акупавала значную частку Закаўказзя, у тым ліку тэрыторыю Арменіі. Дашнакскі урад быў змушаны падпісаць сепаратнае мірнае пагадненне. 4 чэрвеня ў Батумі быў складзены так званы «Саюз міра і сяброўства» паміж турэцкім урадам і Арменіяй. Па гэтым пагадненні тэрыторыя, падуладная дашнакскаму ўраду, абмяжоўвалася Эрыванскім і Эчміядзінскім паветамі, што складала 12 тыс. км². Астатняя тэрыторыя Арменіі была захоплена турэцкімі войскамі.